ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ | Σιωπή. Του Θεοδόση Πελεγρίνη
Ο τέως υφυπουργός Παιδείας και τέως Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδόσης Πελεγρίνης αρθρογραφεί αποκλειστικά για το enallaktikos.gr
Με την σιωπή μπορείς να εκφράσεις πράγματα που, προσπαθώντας να τα πεις με λόγια, δεν θα τα καταφέρεις. Με την σιωπή, και όχι με λέξεις, η βασίλισσα της Καρχηδόνος Διδώ εξέφρασε την περιφρόνησή της προς τον Αινεία που ερωτεύθηκε σφοδρά, επειδή την εγκατέλειψε για να πάει να ιδρύσει την Ρώμη.
Όταν ο Αινείας, λέει ο Βιργίλιος, συνάντησε πάλι την Διδώ στον άλλο κόσμο και πήγε να της δικαιολογηθεί, εκείνη, αφού τον κοίταξε, του γύρισε την πλάτη και έφυγε σιωπηλή. Πρόκειται, σημειώνει ο Έλιοτ, για την κορυφαία σε όλη την ποίηση στιγμή υπέρτατης περιφρόνησης. Στην τραγωδία του Σαίξπηρ «Άμλετ», εξάλλου, συμβαίνουν τα μύρια όσα μέχρι να φτάσομε στην κορύφωσή της, την σιωπή. Ο Κλαύδιος δολοφονεί τον αδελφό του, βασιλιά της Δανίας, για να σφετεριστεί τον θρόνο και παντρεύεται την χήρα του Γερτρούδη.
Ο Άμλετ, ο γιος του δολοφονημένου βασιλιά, σχεδιάζει να εκδικηθεί τον σφετεριστή θείο του. Μέχρι να επιτευχθεί ο στόχος του μεσολαβούν μια σειρά από βίαιους θανάτους, τους οποίους, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, προκαλεί αυτός. Πρώτα πέφτει νεκρός από το χέρι του ο βασιλικός σύμβουλος Πολώνιος, ο πατέρας της Οφηλίας, η οποία ερωτεύεται παράφορα τον Άμλετ. Ακολούθως, ο Άμλετ οδηγεί στον θάνατο τους παλιούς συμφοιτητές του Ρόζεγκραντζ και Γκιλντεστέρν, που είχαν λάβει εντολή από τον Κλαύδιο να τον σκοτώσουν. Η Οφηλία τρελαίνεται και πνίγεται σε ένα ποτάμι. Ο Λαέρτης, ο αδελφός της Οφηλίας, μονομαχεί με τον Άμλετ, όταν μαθαίνει ότι είναι υπεύθυνος για τον θάνατο του πατέρα του, του Πολώνιου.
Ο Κλαύδιος έχει φροντίσει εν τω μεταξύ να έχουν δηλητήριο το σπαθί του Λαέρτιου και το κρασί στο ποτήρι του Άμλετ. Στην διάρκεια της μονομαχίας πεθαίνει η Γετρούδη όταν πίνει ανυποψίαστη από το ποτήρι του Άμλετ, και οι μονομάχοι λαβώνουν ο ένας τον άλλο θανάσιμα. Ο Λαέρτης πριν ξεψυχήσει αποκαλύπτει την δολοπλοκία του Κλαύδιου, τον οποίο σκοτώνει ο Άμλετ. «Τα υπόλοιπα» λέει ο Άμλετ πριν αφήσει την τελευταία του πνοή, «στην σιωπή». Είναι η εκδίκηση άραγε το σωστό μέτρο για την αποκατάσταση της δικαιοσύνης; Φτάνουν όλοι αυτοί οι θάνατοι για να ξεπλυθεί το βαρύ ανόμημα σε βάρος του πατέρα του Άμλετ; Αυτά και άλλα τέτοια κρίσιμα ερωτήματα ο Σαίξπηρ, μη βρίσκοντας λόγια να τα απαντήσει, τα αφήνει στην σιωπή.
Κάθε λέξη εν προκειμένω, θα έλεγε ο Μπέκετ, είναι κι ένας λεκές στην σιωπή. Το χειρότερο θα ήταν, αν εκείνο που θέλεις να πεις δεν μπορεί να λεχθεί, να επιχειρείς παρόλα αυτά να το πεις. Μην το κάνεις, γιατί απλά θα πεις ανοησίες, προειδοποιεί ο Βιτγκενστάιν.
