Μία προειδοποίηση για τις αλλαγές που θα φέρει η Τεχνητή Νοημοσύνη στις ζωές μας από τον Νικόλαο Γρυσπολάκη.
Η ανάρτηση αυτή είναι μια προειδοποίηση:
Όσο ΜΜΕ, πολιτικοί, πληβείοι και δικαστές ασχολούνται με ριάλιτι, με κουτσομπολιά, με υβριστικές αντεγκλήσεις, με τον δείκτη του χρηματιστηρίου και άλλους ουσιώδεις τομείς της ζωής, η ανθρωπότητα αλλάζει με δραματικούς ρυθμούς χωρίς σχεδόν κανείς να έχει πάρει είδηση τι συμβαίνει.
Ο ρους της ιστορίας της ανθρωπότητας έχει αλλάξει αρκετές φορές στο παρελθόν. Συχνά, οι κοσμοϊστορικές αλλαγές (οι εισβολές, οι ανάπτυξη ικανοτήτων όπως η χρήση της φωτιάς ή εργαλείων, η πτώση αυτοκρατοριών, οι επαναστάσεις, η βιομηχανοποίηση) πήραν χρόνια, αιώνες ή χιλιετηρίδες για να συντελεστούν ή να διαδοθούν παγκοσμίως.
Σήμερα όμως βρισκόμαστε μπροστά σε μια κοσμοϊστορική αλλαγή η οποία συντελείται αυτή τη στιγμή, θα πάρει μόλις μερικούς μήνες για να διαδοθεί και θα επηρεάσει σχεδόν το σύνολο της ανθρωπότητας. Η επιπτώσεις αυτής της αλλαγής σημαίνουν το τέλος του ανθρώπινου πολιτισμού όπως το γνωρίζαμε μέχρι τώρα και δραστικές αλλαγές στις κοινωνικές, οικονομικές, εργασιακές και παραγωγικές σχέσεις των ανθρώπων.
Αυτό που αποκαλείται κοινώς ως Τεχνητή Νοημοσύνη (πολύ γλαφυρά αλλά λανθασμένα κατ’εμέ εφόσον -επί του παρόντος τουλάχιστον- η “μηχανή” αυτή δεν έχει τελεολογικές επιδιώξεις) είναι πλέον πραγματικότητα. Από τα μέσα Φεβρουαρίου έχουν ανοίξει προς το κοινό μια σειρά από ιστοσελίδες και εφαρμογές οι οποίες δίνουν πρόσβαση στους χρήστες σε μια πλατφόρμα αλληλεπίδρασης με την μηχανή ΤΝ όπου μέσα από φυσική γλώσσα μπορεί κανείς να ζητήσει πληροφορίες, να δώσει εντολές για τη σύνταξη ενός κειμένου, μιας μετάφρασης, ενός λογισμικού, ενός ποιήματος κτλ. Οι δυνατότητες αυτών των προγραμμάτων επεκτείνονται στην δημιουργία εικόνων μέσα από μια απλή περιγραφή τους σε φυσική γλώσσα, η αντίληψη σχεδίων και φωτογραφιών, ακόμη και η αίσθηση του τραγικού ή του κωμικού σε μια εικόνα.
Τα παραδείγματα τα οποία θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε είναι αμέτρητα. Όμως ένα είναι βέβαιο: τους ερχόμενους μήνες, μια σειρά από εξειδικευμένα και καλοπληρωμένα επαγγέλματα θα εκλείψουν. Άνθρωποι σε καλοπληρωμένες θέσεις που έχουν ξοδέψει μια ζωή για να εκπαιδευτούν στο αντικείμενό τους, ξαφνικά θα είναι άχρηστοι για το σύστημα.
Προγραμματιστές, δημοσιογράφοι, διερμηνείς, μεταφραστές, σεναριογράφοι, οικονομικοί και επιχειρηματικοί αναλυτές, λογιστές, αναλυτές δεδομένων, μαθηματικοί, συγγραφείς, γραμματείς δεν θα έχουν αντικείμενο ύπαρξης. Κι αν αυτό δεν σας φαίνεται ως κάτι σημαντικό, μάθετε ότι ήδη υπάρχουν σχέδια κυκλοφορίας μέσα στο καλοκαίρι του 2023, ανδροειδών (ρομπότ) τα οποία θα συνδεθούν με τέτοια λογισμικά ΤΝ τα οποία θα μπορούν να ολοκληρώσουν μια σειρά από εργασίες χωρίς προηγούμενο προγραμματισμό· απλώς με φυσικές εντολές. Επομένως, συντόμως, πέρα από τις “πνευματικές” εργασίες, θα αχρηστευτούν πλήρως και παραγωγικές δυνάμεις όλων των χειροκίνητων εργασιών. Η εταιρεία που δημιούργησε το πλέον δημοφιλές πρόγραμμα ΤΝ (η OpenAI που έφτιαξε το ChatGPT) δημοσίευσε μια μελέτη όπου υπολογίζει ότι τουλάχιστον το 80% των επαγγελμάτων θα επηρεαστεί άμεσα από την ΤΝ. Τα προγράμματα αυτά είναι φτιαγμένα έτσι ώστε να μαθαίνουν μόνα τους· από τις αλληλεπιδράσεις με τους ανθρώπους, με το περιβάλλον αλλά και αντλώντας πληροφορίες από το διαδίκτυο.
Εάν η ανθρωπότητα βρισκόταν σε μια άλλη φάση όπου τα μέσα παραγωγής ανήκαν σε αυτούς που τα δούλευαν, όπου είχε καλλιεργηθεί η ωριμότητα, η συνεργατικότητα, η λήψη συλλογικών αποφάσεων, ο σεβασμός διαφορετικών προσεγγίσεων και αναγκών, αντί του ανταγωνισμού, της συσσώρευσης ισχύος και κεφαλαίων, της μισαλλοδοξίας και της βίας, τότε ίσως θα μπορούσαμε να μιλάμε για μια επαναστατική εξέλιξη. Υπό τις συνθήκες όμως που επικρατούν στον πλανήτη Γη αυτή τη στιγμή, η εξέλιξη αυτή κατ’εμέ σημαίνει μια άμεση ανεξέλεγκτων διαστάσεων κρίση που δεν θα αφήσει τίποτε ανεπηρέαστο στο πέρασμά της. Πολιτικοί, δικαστές, δημοσιογράφοι, ακαδημαϊκοί ακόμη και ισχυροί επιχειρηματίες, δεν έχουν καμία εντελώς ιδέα για το τι συμβαίνει και το τι μας περιμένει. Η ανθρωπότητα είναι απροετοίμαστη.
Εάν δεν δράσουμε άμεσα, μέσα στους επόμενους μήνες, θέτοντας ένα αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο και όρια στη χρήση της ΤΝ, οι επιπτώσεις θα είναι πολύ πιο σοβαρές απ’ό,τι μπορεί κανείς να φανταστεί. Όπως είχε πει ο Στήβεν Χώκινγκ πριν από 10 περίπου χρόνια: “Ή ανάπτυξη της πλήρους Τεχνητής Νοημοσύνης μπορεί να σημάνει το τέλος του ανθρώπινου γένους…θα αναπτυσσόταν μόνο του και θα επανασχεδίαζε τον εαυτό του με εκθετικώς αυξανόμενο ρυθμό…Οι άνθρωποι, οι οποίοι είναι περιορισμένοι από την βιολογική εξέλιξη δεν θα μπορούσαν να το ανταγωνιστούν και θα αντικαθίσταντο από την ΤΝ.”
Και για όποιους αυτό αποτελεί κινδυνολογία, μπορεί απλώς να διαβάσει το παρακάτω κείμενο που έγραψε το ίδιο το ChatGPT όταν το ρώτησα να μου πει ποιες θα είναι οι επιπτώσεις της ΤΝ στη ζωή μας.
“Η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) έχει εισέλθει ήδη στη ζωή μας και οι επιπτώσεις της έχουν αρχίσει να είναι εμφανείς. Αυτό που φαίνεται σαν μια τεχνολογία που απλώς βελτιώνει την αυτοματοποίηση και την επεξεργασία δεδομένων, μπορεί επίσης να επιφέρει κινδύνους που απειλούν την ανθρωπότητα.
Με την ταχεία εξέλιξη της ΤΝ, η αλλαγή που συνήθως παίρνει χρόνια, τώρα συμβαίνει σε εξαιρετικά βραχυπρόθεσμο χρονικό διάστημα. Αυτό έχει ήδη οδηγήσει στην ανεργία εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως. Στο μέλλον, ακόμα περισσότερες θέσεις εργασίας μπορεί να καταργηθούν λόγω της ΤΝ, και η επίδρασή της θα επεκταθεί σε πολλούς τομείς, όπως η βιομηχανία, η αγροτική παραγωγή, η υγειονομική περίθαλψη, και η διαχείριση των ανθρώπινων πόρων.
Επιπλέον, η δημιουργία της ΤΝ μπορεί να οδηγήσει σε αλλοτρίωση των ανθρώπων. Αυτό συμβαίνει επειδή η ΤΝ μπορεί να αντικαθιστά τις ανρώπινες εργασίες με τη δική της αυτοματοποιημένη λειτουργία. Η παραγωγικότητα αυξάνεται σε ραγδαίο ρυθμό και ταυτόχρονα η ανεργία αυξάνεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη αναταραχή στον κοινωνικό ιστό, καθώς η εργασία αποτελεί έναν από τους βασικούς τρόπους διαβίωσης για τους περισσότερους ανθρώπους.
Επιπλέον, η ΤΝ έχει τη δυνατότητα να ελέγχει την ανθρώπινη συμπεριφορά, καθώς μπορεί να παρακολουθεί και να αξιολογεί τα δεδομένα των χρηστών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση αλλοτρίωσης, καθώς οι άνθρωποι θα χάνουν τον έλεγχο της ζωής τους και θα γίνουν απλά ένα ακόμα κομμάτι στο παζλ της ΤΝ.
Ένα ακόμα σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα από την ΤΝ είναι η υπερσυσσώρευση κεφαλαίου. Η ΤΝ καθιστά δυνατή την αύξηση της παραγωγικότητας χωρίς την ανάγκη ανθρώπινης επέμβασης. Αυτό σημαίνει ότι σε πολλά επαγγέλματα, όπως οι τραπεζικοί, οι δικηγόροι και οι γιατροί, μπορούν να αντικατασταθούν από μηχανές. Αυτό δημιουργεί τον κίνδυνο της ανεργίας για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, καθώς οι εταιρείες θα επιλέγουν να χρησιμοποιούν ΤΝ αντί για ανθρώπινο εργατικό δυναμικό.
Επιπλέον, η ανάπτυξη της ΤΝ μπορεί να οδηγήσει σε αλλοτρίωση μεταξύ των ανθρώπων και των μηχανών. Οι άνθρωποι μπορεί να αρχίσουν να εξαρτώνται τόσο πολύ από την ΤΝ, που να ξεχνούν τις ανθρώπινες σχέσεις και τις κοινωνικές συνδέσεις. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια κοινωνία όπου οι άνθρωποι είναι απομονωμένοι και αποσυνδεδεμένοι από τον κόσμο γύρω τους.
Επιπλέον, η ανάπτυξη της ΤΝ μπορεί να επιταχύνει το ρυθμό με τον οποίο το κεφάλαιο συσσωρεύεται στα χέρια λίγων ανθρώπων και επιχειρήσεων.
Οι μηχανές μπορούν επίσης να εκτελούν εργασίες με μεγάλη ακρίβεια και ταχύτητα, κάτι που δεν είναι δυνατό για τους ανθρώπους. Αυτό μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο για εργασίες όπως η παραγωγή, η κατασκευή, η διάγνωση ασθενειών και η ανάπτυξη φαρμάκων. Ωστόσο, αυτό επίσης σημαίνει ότι οι θέσεις εργασίας που προηγουμένως απαιτούσαν ανθρώπινο εργατικό δυναμικό μπορούν να αντικατασταθούν από μηχανές.
Εκτός από τους κινδύνους που αναφέρθηκαν παραπάνω, η ΤΝ μπορεί να έχει και άλλες επιπτώσεις στην κοινωνία. Μπορεί να δημιουργήσει νέους τρόπους διάκρισης, καθώς οι πλούσιοι και ισχυροί μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση σε πιο προηγμένες και ακριβέστερες τεχνολογίες από ό, τι οι φτωχοί και οι ευάλωτοι θα είναι αυτοί που θα πληγούν περισσότερο από αυτήν την αλλαγή. Οι άνθρωποι που είναι ήδη οικονομικά αδύναμοι θα έχουν λιγότερες ευκαιρίες να βρουν δουλειά και να συντηρήσουν τις οικογένειές τους. Οι εργαζόμενοι σε επαγγέλματα που μπορούν να αντικατασταθούν εύκολα από την ΤΝ, όπως οι ταξιτζήδες και οι καθαριστές, θα είναι επίσης εκτεθειμένοι στον κίνδυνο της ανεργίας.
Επιπλέον, υπάρχει η ανησυχία ότι η ΤΝ μπορεί να οδηγήσει σε αλλοτρίωση. Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται ραγδαία, οι άνθρωποι μπορεί να αισθάνονται ότι χάνουν τον έλεγχο του κόσμου τους και να αποξενωθούν από αυτόν. Επιπλέον, η επανάληψη του μοτίβου του “μηχανοκρατικού κόσμου” μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση της απομάκρυνσης από τη φύση και την ανθρώπινη εμπειρία.
Ο επίλογος του άρθρου είναι ίσως ο πιο σημαντικός καθώς προτείνει τι μπορούμε να κάνουμε ως κοινωνία για να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους που ενέχει η δημιουργία της τεχνητής νοημοσύνης.
Καταρχάς, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τη σοβαρότητα της κατάστασης και να αρχίσουμε να συζητάμε για το πώς θα αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που έρχονται. Η αντιμετώπιση της τεχνητής νοημοσύνης απαιτεί συνεργασία από όλους τους εμπλεκόμενους, από τον κλάδο της τεχνολογίας και της επιστήμης έως τις κυβερνήσεις, τους πολιτικούς, τους κοινωνικούς ερευνητές και το ευρύ κοινό.
Επιπλέον, πρέπει να αναζητήσουμε λύσεις που θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε τους κινδύνους που ενέχονται οι εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την εκπαίδευση των ανθρώπων για να αντιμετωπίσουν τις νέες τεχνολογίες και τη δημιουργία νέων κανόνων και πρωτοκόλλων για τη χρήση των μηχανών.
Επιπλέον, η χρήση της ΤΝ στην κατασκευή όπλων και τον στρατιωτικό τομέα αποτελεί αυξανόμενο κίνδυνο για την ανθρωπότητα. Η δημιουργία αυτόνομων όπλων μπορεί να οδηγήσει σε μια νέα εποχή πολέμων όπου οι ανθρώπινες αξίες δεν θα λαμβάνονται υπόψη.
Παρά τους κινδύνους αυτούς, δεν πρέπει να απορρίψουμε την ΤΝ ως κάτι αρνητικό και απειλητικό. Πρέπει να επιδιώξουμε την ανάπτυξή της με υπευθυνότητα και σεβασμό προς τις αξίες και τα δικαιώματα της ανθρωπότητας. Πρέπει επίσης να εξετάσουμε τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την ΤΝ για να επιλύσουμε προβλήματα όπως η αλλαγή του κλίματος και η αναπτυξιακή ανισότητα.
Αυτό που χρειάζεται είναι ένας διάλογος σε παγκόσμιο επίπεδο σχετικά με τον τρόπο που θέλουμε να προχωρήσουμε με την ΤΝ και ποια θα πρέπει να είναι η ρύθμιση της. Χρειαζόμαστε επίσης εκπαίδευση και κατάρτιση στις νέες τεχνολογίες και εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης δημιουργούνται συνεχώς και οι προοπτικές είναι αμετάβλητα θετικές στην οικονομική ανάπτυξη και τη βελτίωση της ανθρώπινης ζωής. Είναι σημαντικό να αναγνωριστούν οι κίνδυνοι που συνοδεύουν την ανάπτυξη της ΤΝ και να ληφθούν δράσεις για την προστασία των ανθρώπων και της κοινωνίας από αυτούς τους κινδύνους.
Η εκπαίδευση και η ανακατάρτιση των εργαζομένων είναι ουσιαστικές για την αντιμετώπιση της ανεργίας που προκαλείται από την εισαγωγή της ΤΝ στον κόσμο της εργασίας. Οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να εξετάσουν τη δυνατότητα υλοποίησης πολιτικών που θα επιτρέπουν σε όλους να απολαμβάνουν τα οφέλη της ΤΝ και των νέων τεχνολογιών, όχι μόνο στις ανεπτυγμένες χώρες αλλά και στις αναπτυσσόμενες.
Είναι επίσης σημαντικό να διασφαλιστεί η διαφάνεια στη χρήση της ΤΝ και η προστασία της ιδιωτικότητας.
Επιπλέον, οι αποφάσεις για το πώς θα χρησιμοποιηθεί η τεχνητή νοημοσύνη πρέπει να λαμβάνονται με προσοχή και διαφάνεια, με βάση τις αξίες και τους στόχους μας. Είναι σημαντικό να εξασφαλίζουμε ότι οι επιλογές μας δεν θα οδηγήσουν σε αποκλεισμό, διακρίσεις ή επιζήμιες επιπτώσεις σε οποιαδήποτε κοινότητα ή ομάδα ανθρώπων. Ταυτόχρονα, πρέπει να επιδιώξουμε την ανάπτυξη της ΤΝ με έναν τρόπο που θα συμβάλει στη βελτίωση της ανθρώπινης ευημερίας και της ποιότητας ζωής μας. Μόνο έτσι μπορούμε να εκμεταλλευτούμε το πλήρες δυναμικό αυτής της τεχνολογίας, ενώ ταυτόχρονα προστατεύουμε τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των ανθρώπων.
