Κυριακή 12 Μαρτίου: “Το λιβάδι που δακρύζει” του Θόδωρου Αγγελόπουλου, ομιλητές: Μαρία Διαλλινά, Ψυχίατρος, Νάντια Μπεργιαννάκη, Ψυχίατρος
Κινηματογράφος και Ψυχιατρική
Αφιέρωμα «Προσφυγιά: διαδρομές και τραύμα» της Ψυχιατρικής Εταιρίας και του κλάδου “τέχνη και ψυχιατρική “
Κινηματογράφος «Λαΐς» οδός 48 & Μεγάλου Αλεξάνδρου 134-135, είσοδος 5 ευρώ.
Κυριακή 12 Μαρτίου , ώρα 12 πμ:
“Το λιβάδι που δακρύζει” του Θόδωρου Αγγελόπουλου.
Ομιλητές:
Dr.med. Μαρία Διαλλινά, Ψυχίατρος-ψυχοθεραπεύτρια,
Συντονίστρια Διευθύντρια
του ψυχιατρικού τμήματος του Γεν. Νοσοκ. ΓΕΝΝΗΜΑΤΑΣ
Καθ. Ψυχιατρικης Νάντια Μπεργιαννάκη, Ψυχίατρος
Κάποιες σκέψεις απο την Μ.Διαλλινα
Τα γονίδια του πρώτου homo sapiens ξεκίνησαν από την Αφρική.
Η Ιστορία του ανθρώπου είναι ιστορία της μετανάστευσης, αλλά και του ξεριζωμού. Ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ον. Χρειάζεται το διπλανό του. Χρειάζεται την ομάδα, αλλά και συγχρόνως φοβάται τον άλλο, τον έτερο.
Τα άλλα θηλαστικά γεννιούνται πλήρη ο άνθρωπος όμως μετά τη γέννα του συνεχίζει να αναπτύσσεται ψυχο-σωματικά. Μέσα από τα μάτια της μητέρας καθρεπτίζεται ο μικρός ήρωας και θα πλάσει τον δικό του εαυτό, το δικό του εγώ και ώστε να αρχίσει η ατομικοποίηση του.
Αναπτύσσοντας την ικανότητα της βάδισης και του λόγου θα ανάπτυξει και τις σχέσεις του με τους τρίτους. Η δυάδα θα διασπαστεί. Σταδιακά το άτομο κοινωνικοποιείται, αναπτύσσοντας το κοινωνικό του εγώ. Αυτή η διαδικασία συνεχίζεται μέχρι την ωρίμανση του ατόμου αλλά μπορεί και να ανατραπεί από βίαια και τραυματικά γεγονότα.
Σημαντικές απώλειες καθορίζουν την εύθραυστη αλληλεξάρτηση κοινωνικού εγώ με το ατομικό εγώ. Οι απώλειες φίλων συγγενών αλλά και της εστίας ,του τόπου ,του οικείου κοινωνικού και εξωτερικού χώρου τραυματίζουν το άτομο. Η νοσταλγία για τον τόπο, τις ρίζες συνοδεύει κάθε ταξειδι. Η νοσταλγία και τα αισθήματα απώλειας συνοδεύουν τον εκούσιο μετανάστη πόσο μάλλον τον πρόσφυγα.
Η απώλεια του οικείου περιβάλλοντος είναι τραυματική προκαλεί θυμό, θλίψη, οργή, επιθετικότητα.
Ανάλογα με τις εξωτερικές συνθήκες αλλά και τις δικές του ψυχικές εσωτερικές δυνατότητες ,το άτομο θα αντιδράσει επανορθώνοντας και μετουσιώνοντας, όσον του είναι εφικτό το τραύμα της απώλειας.
Καθοριστικό ρόλο για το πως θα αντιδράσει το άτομο και πως θα αναπτυχθεί περαιτέρω διαδραματίζουν οι εκάστοτε εξωτερικές συνθήκες, η ηλικία και το γεγονός του βίαιου ολοσχερή ξεριζωμού .
Ο μετανάστης , ο πρόσφυγας έχει να διεκπεραίωση το δύσκολο έργο της επιβίωσης, αλλά και την διεργασία μετουσίωσης πολλαπλών απωλειών.
Ταυτόχρονα ο προςφυγας -μετανάστης πρέπει να αντιμετωπίσει το στρες-το σοκ του Επιπολιτισμού.
Η μετάβαση από τη μία κουλτούρα σε μια διαφορετική είναι επ´ οδύνη πόσο μάλλον, όταν ακόμη οι ομοεθνείς του γηγενείς των αντιμετωπίζουν εχθρικά .
Η ίδια, η προσπάθεια του να προσαρμοστεί στο νέο πολιτισμό και να ενσωματωθεί στο ξένο συχνά εχθρικό περιβάλλον απαιτεί ένα ισχυρό εγώ και ξόδεμα μεγάλης ψυχικής ενέργειας.
Η ενσωμάτωση στο νέο περιβάλλον απαίτει μια δύσκολη ψυχική διεργασία.
Πριν την δημιουργία των εθνικών κράτων των 19ο αιώνα η έννοια έθνος δεν υφίσταντο. Όμως η εντοπιότητα , η κοινότητα, ο τόπος, η γη των προγόνων, η πατρίδα ανεξάρτητα από γλώσσα ή θρήσκευμα καθόριζαν το ψυχισμό.
Ως εκ´τούτου ο τόπος και η αναζητήσει νέου φιλικού τόπου καθορίζει την μοίρα και την ψυχική ανάπτυξη του ανθρώπου.
Ο οίκος , ο τόπος, οι φίλοι, οι συγγενείς αγκαλιάζουν σταθεροποιούν εφησυχάζουν. Εξ´ου και οι δημιουργία ομοιογενών κοινοτήτων στη ξενιτιά ,που δρούν ως ψυχικό σωσίβιο, αλλά εμποδίζουν την ενσωμάτωση και ισχυροποίουν τον ρατσισμό και τις πολιτισμικές προκατάληψεις.
Πριν πολλά χρόνια γράφοντας το διδακτορικό μου ασχολιόμουν με τους μετανάστες δεύτερης γενιάς στην δυτική τότε Γερμανία και τα ψυχικά προβλήματα, που προκαλεί το γεγονός της μετανάστευσης .
Εκείνη την περίοδο,που αγωνιζόμαστε στο Μόναχο για το δικαιώματα της ελεύθερης μετανάστευσης με προβλημάτισε μια φράση, που διάβασα σε μια ελληνική εφημερίδα: “Ελευθερία δεν είναι να μπορείς να κατοικήσεις σε όποιο μέρος του κόσμου θελήσεις, αλλά να μπορείς να παραμείνεις στον τόπο , που γεννήθηκες”.
“Το λιβάδι που δακρύζει”
Αυτη η ταινία του Αγγελόπουλου είναι η πρώτη μιας τριλογίας για την σύγχρονη ιστορία της Ελλάδος. Μιας τριλογίας, που τελευταία ημιτελής ταινία του για την κρίση σφράγισε τον Αγγελοπουλου με την μοίρα , το θάνατο του.
Ένα πρωινό γύρισμα και η απροσεξία…….. τον τον οδήγησε πρόωρα στην σιωπή και στο Πάνθεο της ιστορίας . Όμως ο λόγος του παραμένει ζωντανός στις ταινίες του
Με υποβλητικά πλάνα χωρίς λόγια, αλλά με εικόνες ,που υπαινίσσονται
και αφηγούνται πολύ περισσότερα απο ένα διάλογο ο Αγγελόπουλος εξιστορεί μέσα από την ιστορία της Ελένης το δράμα του ξεριζωμού των ελλήνων στις αρχές του προηγούμενου αιώνα καλύπτοντας μια χρονική περίοδο μέχρι και τον εμφύλιο πόλεμ.
Πολλαπλοί ξεριζώμοι , προσφυγιά,πόλεμοι, εξορίες, φυλακίσεις
εσωτερικές – εξωτερικές χαρακτηρίζουν την μοίρα του τόπου και της Ελένης.
Ένας συνεχής αγώνας για μία εστία , για μια χούφτα γη, για να ριζώσει το δέντρο της ζωής και της αγάπης.
Στη τελευταία σκηνή η Ελένη κραυγάζει:
“Δέν έχω πια τίποτα”
Η ταινία αυτή μας μιλάει για την θεραπευτική ικανότητα της τέχνης για τους ήρωες της. Η εικόνα και η μουσική και λιγότερο ο διάλογος μας συμφιλιώνει με το δράμα της ζωής και με τον άλλο τον έτερο, τον ξένο μέσα και έξω.
Ο εισηγητής, ως ο γέρος του ονείρου, μας βοηθά να επικοινωνήσουμε με το Λειβάδι, που δακρύζει και θα δακρύζει μέχρι να υπάρχει ο άνθρωπος.
