“MAI PIU LA GUERRA“
(ΠΟΤΕ ΞΑΝΑ ΠΟΛΕΜΟΣ )
Συνηθισμένος να βλέπω τέτοιου τύπου γραφές πάνω σε τοίχους και μάντρες μόνο, τα ‘χασα όταν είδα αυτή τη λεζάντα κάτω από μια πολύ μεγάλη εικόνα στον καθεδρικό ναό της κωμόπολης Barbaresco της επαρχίας του Piemonte της Βόρειας Ιταλίας.
Βλέπετε η ανατολική μας παράδοση δεν επιτρέπει εικονογραφικές παρεκκλίσεις στις εκκλησίες μας και τα παρεκκλήσια.
Κατόπιν αυτού μου στάθηκε αδύνατο να αντισταθώ στον πειρασμό και να μην βγάλω το κινητό μου για μια φωτογραφία, αν και ήταν ώρα προσευχής για τους ντόπιους.
Στρατοί του Β Παγκοσμίου Πολέμου, κράνη, χλαίνες, πτώματα.
Διαβολικά πράγματα δηλαδή!
Και όπως πάντα, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες (της εικονογράφησης εννοώ).
Μια νέα γυναίκα με ελληνική μαντήλα (ή μήπως και οι ιταλίδες αρραβωνιαστικιές της υπαίθρου φορούσαν μαντήλες το 1940;) προσεύχεται στη Παναγιά.
Έχει στα αριστερά της δυο έλληνες φαντάρους και στα δεξιά και εμπρός μια ατέλειωτη στρατιά ιταλών.
Ανάμεσα στους δυο εμπολέμους το λευκό τοπίο των αλβανικών βουνών και ένας σωρός σκεπασμένων πτωμάτων.
Έχουν όμως ιδιαίτερη σημασία δυο πολύ σημαντικές λεπτομέρειες:
Οι έλληνες φαντάροι, με ακάλυπτα πρόσωπα, κοιτάνε ευθεία μπροστά και στην έκφραση τους δεν υπάρχει σύσπαση μίσους ή έντασης. Η ματιά τους είναι καθαρή, αγνή. Ίσως μια υποψία αποφασιστικότητας, αλλά μέχρι εκεί. Είναι παιδιά.
Απεναντίας οι μελανοχίτωνες, με το φτερό στο καπέλο, αποτελούν μια σκυθρωπή στρατιά χωρίς πρόσωπα, με σκυμμένα κεφάλια, σαν να οδηγούνται από τον προπορευόμενο σε ένα σκοτεινό σκοπό. Αυτός μόνο σηκώνει τα μάτια του για να κοιτάξει την γυναίκα που προσεύχεται, αλλά υπό γωνίαν. Από χαμηλά προς τα επάνω και στο βλέμμα του σκιαγραφούνται όλες οι ενοχές για την αποτρόπαια πράξη στην οποία έχει αποδεχτεί να συμπράξει.
Ώστε λοιπόν, ο εικονογράφος δεν έχει πάρει μόνο αντιπολεμική θέση, όπως σαφώς προκύπτει από τη λεζάντα, αλλά το περιεχόμενο και οι λεπτομέρειες ασκούν κριτική στον ιταλικό επεκτατισμό της εποχής!
Επίσης αγιοποιεί τους έλληνες και δαιμονοποιεί τους ιταλούς φαντάρους!
Αυτό όμως που είναι ακόμη πιο σημαντικό, καθώς δεν αφορά την ιδιοτροπία ενός καλλιτέχνη ,αλλά τη συλλογική στάση της τοπικής κοινωνίας , είναι ότι το χωριό και επίσκοπος της περιοχής, δεν ξεσηκώθηκαν να κατεβάσουν την εθνικά βέβηλη εικόνα και πάντως η εικόνα βρίσκεται εκεί τουλάχιστον 60 χρόνια εκπέμποντας μήνυμα ειρήνης και συντριβής καρδίας και εγώ την είδα τρίβοντας τα έκπληκτα μάτια μου. Την φωτογράφησα με το κινητό!
Μετά το μυαλό μου γύρισε πίσω στην Ελλάδα.
Ξέρετε, κάθε χώρα, όταν συγκεντρώνει κρίσιμα αποθέματα οικονομικής, πολίτικης και στρατιωτικής ισχύος, έχει αποδεδειχθεί ιστορικά ότι με μαθηματική ακρίβεια τα εκτονώνει επεκτατικά.
Είναι γνωστό ότι και η χώρα μας, είτε ως ενιαίο κράτος, είτε ως πόλεις κράτη στην αρχαιότητα, είτε ως αυτοκρατορία, δεν αποτέλεσε εξαίρεση από αυτόν τον κανόνα. Τα δε έκτροπα, ποτέ δεν έλειψαν σε καμιά ιστορική περίοδο, από την εποχή της άλωσης της Σάμου από τους Αθηναίους, μέχρι την εποχή του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου και μέχρι την εποχή της άλωσης της Τριπολιτσάς από τον Κολοκοτρώνη που δυσφήμισε τον αγώνα στα φιλελληνικά κέντρα στη δύση εξ αιτίας των αγριοτήτων που διαπράχτηκαν.
Η εθνική μας ιστοριογραφία δεν υπήρξε ποτέ αυτοκριτική.
Ο εθνικός μύθος ήταν πάντα υπεράνω της ιστορικής αλήθειας.
Όποιος τολμήσει δε να αμφισβητήσει, με λόγια ή έργα ανήκουστα και βέβηλα, σαν την εικόνα του Barbaresco τον εθνικό μας μύθο χάριν της ιστορικής αλήθειας, τότε τον περιμένει (μεταφορικά) η πυρά.
Έτσι το πρόβλημα είναι πάντα οι άλλοι.
Έτσι κάνουμε πάντα λάθος στην ιστορική μας ανάγνωση.
Έτσι αυτές τις ημέρες θα κυριαρχήσουν ξανά τα εθνεγερτήρια κηρύγματα για να πνίξουν τις φωνές των χαμηλών τόνων. Οι πομφόλυγες για τις πολεμικές αρετές της φυλής (που όντως υπάρχουν) από κατ’ επάγγελμα πατριώτες που όμως δεν έχουν πιάσει ποτέ όπλο στα χέρια τους και που αν χρειαστεί θα τους ψάχνουμε κρυμμένους στις τρύπες τους, να περιμένουν από άλλους να βγάλουν το φίδι από την τρύπα.
Έτσι νομίζω ότι για πρώτη φορά, για μένα τουλάχιστον, η φωτογραφία της ημέρας από τα αλβανικά βουνά δεν θα έχει προτεταμένες ξιφολόγχες και φαντάρους να φωνάζουν απεγνωσμένα «αέρα», αλλά θα είναι η σιωπηλή και εύγλωττη εικόνα του Barbaresco.
Και το σύνθημα της ημέρας όχι δεν θα είναι το «ΟΧΙ» του Μεταξά (ή του ελληνικού λαού), αλλά το « MAI PIU LA GUERRA » του ανώνυμου ιταλού εικονογράφου.
Χαλκίδα 27 Οκτωβρίου 2017
