Συνέντευξη στην Χαρί Λέκκα
«Η Τέχνη αναπαριστά την ανθρωπότητα»
Στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, στην Πειραιώς, κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21: 30 και έως τις 23 Μαΐου, ανεβαίνει η επιβολή του δυνατού στον αδύναμο. Η «πολιτισμένη» χώρα στον «υπανάπτυκτο» κόσμο (με πλούσιο υπέδαφος), για να μεγαλουργεί η Δύση επί πτωμάτων ουκ ολίγες φορές.
Από το 1885 μέχρι το 1908, ο δεύτερος βασιλιάς του Βελγίου, Λεοπόλδος, γίνεται ιδιοκτήτης κι απόλυτος ηγεμόνας της Ελεύθερης Πολιτείας του Κονγκό.
Τα εγκλήματα σε βάρος του λαού μεγαλειώδη. Ο εγκληματίας δεν λογοδότησε ποτέ.
Η θεατρική παράσταση στην οδό Πειραιώς, με κλαυσίγελο παρουσιάζει μία από τις πλέον σκοτεινές σελίδες της αποικιοκρατίας…
Στον χώρο υποδοχής του Μιχάλης Κακογιάννης συναντήσαμε την σκηνοθέτιδα της «απολογίας του Λεοπόλδου β΄», Άννα Σωτρίνη.
-Στην Τέχνη χωράνε και οι θηριωδίες;
Το Θηρίο είναι κομμάτι της ανθρώπινης φύσης. Είναι ένας βιωμένος «ρόλος» από τον θίασο που κουβαλάμε όλοι οι άνθρωποι μέσα μας. Το θέμα είναι ποια προσωπικότητα μας είναι κυρίαρχη . Η ουμανιστική πλευρά μας ή η τερατώδης; Σαν καλλιτέχνης οφείλεις στον εαυτό σου ποια θα προστατέψεις και ποια θα καταγγείλεις θα χλευάσεις ή θα γελοιοποιήσεις. Για μένα η μόνη θηριωδία στην Τέχνη είναι ο συχνός αλληλοσπαραγμός εκείνων που την υπηρετούν.
-Σε παλαιότερη συνέντευξή σας είχατε δηλώσει πως θα μπορούσατε να σκηνοθετήσετε θεατρικό έργο έχοντας ως υλικό μόνο έναν τηλεφωνικό κατάλογο.
Έχει να κάνει με την ευρύτητα του θεάτρου. Ένα ζωντανό «σώμα» που χωράει και κινεί τα πάντα. Είναι η αναπαράσταση της ανθρωπότητας. Φυσικά αν κάποιος τρελός σαν κι εμένα μου ζήταγε κάποτε να σκηνοθετήσω μια performance με υλικό τον κατάλογο τηλεφώνων θα ήταν μεγάλη πρόκληση να την υλοποιήσω.
-Γιατί αποκαλείται τον εαυτό σας «τρελό»;
Ως σχήμα λόγου φυσικά. Διότι η Τέχνη απαιτεί την υπέρβαση. Βρίσκεσαι σε μία διαρκή μελέτη και ζύμωση μαζί της, Δύο είναι τα ζητούμενα ο μόχθος και η διαρκείς αντισυμβατική σκέψη, Αν θέλεις να ορίζεις τον εαυτό ως πραγματικό καλλιτέχνη. Και αυτό είναι επώδυνο.
– Ο Λεοπόλδος β΄ ή τα τηλέφωνα άγνωστων εξάπτει περισσότερο την δημιουργικότητά σας και από ποιά σκοπιά;
Είναι δύο διαφορετικές προκλήσεις. Η Απολογία του Λεοπόλδου Β’ του Μark Τwain είναι ένα ιστορικό ντοκουμέντο. Είναι ένα κείμενο αντι-ιμπεριαλιστικής διαμαρτυρίας για βαρβαρότητες που διεπράχθησαν από ανθρώπους προς ανθρώπους με την «αιγίδα» του ελέω θεού Βασιλιά Λεοπόλδου Β’ του Βελγίου σε μια προσωπική του ιδιοκτησία με το παραπλανητικό όνομα Ελεύθερο Κράτος του Κονγκό. Μια χώρα ολόκληρη δόθηκε από τις Ευρωπαϊκές δυνάμεις της εποχής ως προσωπική περιουσία ενός ανθρώπου προς χάριν του κέρδους αποδεκατίζοντας τους ανίδεους κατοίκους του. Θα μπορούσα να μιλάω ώρες γι αυτό το θέμα, διότι οι ομοιότητες με τον σύγχρονο κόσμο μας είναι δυστυχώς αρκετές. Δεν έχει στιβαρή θεατρική δομή, ο Τwain άλλωστε δεν έγραψε ποτέ θέατρο, η έξοχη και με πολύ σεβασμό προς τον συγγραφέα δραματουργική επεξεργασία του Θεοδόση Πελεγρίνη του προσδίδει τη θεατρικότητα που απαιτείται.
–Και η σκηνοθεσία; Τι βλέπει ο θεατής;
Ένα λόγο σαρδόνιο, χαρακτηριστικό του συγγραφέα του, με γεγονότα καταγεγραμμένα από τον τύπο της εποχής (1905), και μια σκηνοθετική ματιά που έχει πρόθεση να χλευάσει και να γελοιοποιήσει αυτό τον άπληστο παράφρονα εγκληματία, που σημειωτέων ουδέποτε τιμωρήθηκε για τα εγκλήματά του. Το κωμικό στοιχείο δεν είναι εφεύρημά μου. Μας είναι γνωστό το είδος και το ύφος αυτό από την αρχαιότητα.
–Παλιοί και νέοι συνεργάτες.
Μου αρέσει να δουλεύω με ανθρώπους που γνωρίζω. Κάνει τη δημιουργία και την επικοινωνία ευκολότερη. Σαν παιχνίδι. Οι παλαιοί μου συνεργάτες , δηλαδή οι άνθρωποι που έχω συνεργαστεί ξανά μαζί τους, είναι ο Θεοδόσης Πελεγρίνης-τέταρτη συνεργασία μας- η Άννα η Μαχαιριανάκη στα σκηνικά και τα έξοχα κοστούμια, άνθρωπος που δεν χρειάζεται σχεδόν να μιλάμε όταν δουλεύουμε μαζί. Το ίδιο ισχύει και για τον Μιχάλη Γρηγορίου και την πρωτότυπη μουσική του σύνθεση. Δεν χρειάζεται να λέμε πολλά και πιστέψτε με αυτό είναι ευλογία. Ο Ευάγγελος Κάλλοου ο οποίος είναι ένα συναρπαστικό ταλέντο στο video art και στις αφίσες και τις φωτογραφίες, φίλος μου αγαπημένος και συνεργάτης εδώ και πολλά χρόνια. Έπειτα η Λένα Σπύρου και ο Γιώργος Φράγγος υπήρξαν επί τρία χρόνια μαθητές μου στη σχολή Βεάκη. Γνωρίζω τις δυνατότητές τους πολύ καλά και δεν με διέψευσαν. Αντιθέτως με έκαναν να νιώσω υπερήφανη που υπήρξα δασκάλα τους. Ο Νίκος Γιαλελής και ο Σαράντος Γεωγλερής ως φωνές off, καθώς και ο Άρης Βαφιάς στην επιμέλεια λόγου είναι εδώ και χρόνια αγαπητοί συνάδελφοί μου στη σχολή. Μόνο η Αναστασία Γεωργαλά και ο Σεργκέι Γκέρμαν είναι νέα πρόσωπα στη ζωή μου αλλά με γοήτευσε η συνεργασία μας. Τέλος, η βοηθός μου που έκανε και την πρώτη επεξεργασία κειμένου η Κατερίνα Μπιμπή ήταν επίσης αγαπημένη μου μαθήτρια. Θέλω να είμαστε οικογένεια με τους συνεργάτες μου. Από τον διευθυντή σκηνής – Μπάμπης Καλαντζής – μέχρι την βοηθό σκηνογράφου, την Λυδία Γούζιου. Όταν ασχολείσαι με την τέχνη, η αρμονία στις σχέσεις των ανθρώπων οφείλει να είναι αδιαπραγμάτευτη, διότι διαφορετικά αυτό περνάει στο θεατή ο οποίος τη δυσαρμονία την εισπράττει και τελικά δυσανασχετεί, χωρίς να αντιλαμβάνεται ακριβώς το γιατί.
–Μόλις κυκλοφόρησε η νέα σας ποιητική συλλογή «Ερωτήματα σε χώρο κενό». Τι διαπραγματεύεστε αυτή τη φορά;
Ναι έχετε δίκιο, όταν γράφω πάντα με καθοδηγεί ένα θέμα. Ανάλογα στην κατάσταση που βρίσκομαι εκείνες τις περιόδους. Η γραφή δεν έχει την κοινωνικότητα του θεάτρου. Απαιτεί περισυλλογή και απομόνωση, αλλά όπως έλεγα και πριν, μέσα μας είμαστε ένας ολόκληρος θίασος, αν εξοικειωθούμε με τον εαυτό μας θα αγαπήσουμε και τα «σκοτάδια» μας. Τα ποιήματα έχουν σχέση με την ανθρώπινη απουσία. Είναι αφιερωμένα στον εξαιρετικό μουσικό της Τζαζ Γιάννη Φλώρο που δεν είναι πλέον ανάμεσα μας, αλλά ήταν ο άνθρωπος που με έσπρωξε να τα γράψω αυτά τα ποιήματα. Να συνεχίσω δηλαδή να ρωτάω ακόμα και αν οι ποιητικές ερωτήσεις μου θα έπεφταν στο κενό. Όμως αυτό δεν είναι μόνο ένα δικό μου βιβλίο. Ανήκει και στον Λευτέρη Πλαβό που οι φωτογραφίες του, που βρίσκονται μέσα στο βιβλίο είναι σαν ένα λεύκωμα απουσίας που τα λόγια μου απλά το συμπληρώνουν.
