Το κτήμα Καμπά, μια πολύ παλιά ιστορία που ..παραμένει επίκαιρη
Γράφει η Ζέλα Φυκούρα
Αναφέρομαι σε μια έκταση 350 περίπου στρεμμάτων, στην περιοχή της Παλλήνης, στην συμβολή των αξόνων της Αττικής οδού και της περιφερειακής Υμηττού, η οποία περιλαμβάνει το εργοστάσιο Καμπά, ένα από τα πρώτα εργοστάσια οινοποιίας στη χώρα μας, κατασκευής 1903, στο οποίο παραγόταν το ομώνυμο φημισμένο κρασί των Μεσογείων.
Ο Ανδρέας Καμπάς, ιδρυτής της εταιρείας Καμπά , μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες των αρχών του 20ου αιώνα, αγόρασε το 1878, από την Πουλχερία Κατακουζηνού, που ήρθε γι αυτό το σκοπό από το Ιάσιο της Ρουμανίας, μεγάλες εκτάσεις γης στις περιοχές που σήμερα ονομάζονται Κάντζα, Γλυκά Νερά και στα Σπάτα.
Εκτίμησε ότι η ποιότητα του εδάφους ήταν κατάλληλη για την καλλιέργεια της αμπέλου, εξασφάλισε την ύδρευση των αμπελώνων με πηγάδια που συγκέντρωναν τα νερά του Υμηττού και κατασκεύασε στην Κάντζα ένα μοναδικό αγροτοβιομηχανικό συγκρότημα αντίστοιχο του Αχάια Κλάους, στην περιοχή της Ανατολικής Αττικής.
Πρωτοπόρος και οραματιστής για την εποχή του, αγροτοσοσιαλιστής στις ιδεολογικές του πεποιθήσεις, πέρα από το κρασί που έφτασε να εξάγει έως και στην “χώρα των Φαραώ”, έβαλε σαν στόχο να φτιάξει κονιάκ, εφάμιλλο του γαλλικού, και για το σκοπό αυτό συγκέντρωνε και αποθήκευε το πλεόνασμα του μούστου τόσο το δικό του όσο και των μικρών παραγωγών της περιοχής.
Η πράξη αυτή επηρέασε καθοριστικά την αγροτική παραγωγή στην περιοχή. Οι αγρότες των Μεσογείων καλλιεργούσαν κύρια ελιές, στάρι και λίγα αμπέλια και κηπευτικά εποχής.
Το στάρι τους παίδευε πολύ, η γη δεν ήταν κατάλληλη, αλλά τα αμπέλια τα φοβόντουσαν γιατί ο μούστος αν δεν έβρισκαν αγοραστή στις ταβέρνες της Αθήνας χάλαγε.
Όταν ο Καμπάς εξασφάλισε την αγορά του προϊόντος τους, οι αγρότες επέκτειναν δυναμικά την καλλιέργεια της αμπέλου, με συνέπεια τα Μεσόγεια να χαρακτηρισθούν σε αντιδιαστολή με την Αθήνα την πόλη του πνεύματος, πόλη του …. οινοπνεύματος.
Η εταιρεία Καμπά περιήλθε στην κυριότητα της Εθνικής Τράπεζας αφού την χρεοκόπησαν με ένα παιχνίδι ισοτιμιών συναλλάγματος. Τότε ο τραπεζικός τομέας επεκτεινόταν στη βιομηχανία, στήνοντας, αγοράζοντας ή εκποιώντας επιχειρήσεις.
Παρέμεινε, αναπτυσσόμενη σαν επιχείρηση, με σημαντικές εξαγωγές στο εξωτερικό, στην κυριότητα της Εθνικής έως το 1993 που με μια στροφή στην βασική τους έως τότε φιλοσοφία οι τράπεζες άρχισαν να ξεπουλούν τον βιομηχανικό τους τομέα.
Μετά από την αντίδραση των εργαζομένων με απεργίες και της τοπικής κοινωνίας, η εταιρεία πουλήθηκε μεν στους αδελφούς Μπουτάρη με τον όρο όμως να διατηρήσουν την οινοποιητική δραστηριότητα.
Η εταιρεία Μπουτάρη μετά από δύο χρόνια ξεκίνησε να διαμαρτύρεται για το κόστος του κρασιού σε μια γη μεγάλης οικιστικής ζήτησης όπως ήταν αυτή του Καμπά, και κατέθεσε στον Δήμο ένα σχέδιο μετατροπής του εργοστασίου και των κτημάτων της Κάντζας σε Nτίσνεϋλαντ με θέμα την Μυθολογία της Ελλάδας. Ένα Myth Park !
Φυσικά το κίνημα στην περιοχή αντέδρασε το ίδιο κι οι εργαζόμενοι και ο μύθος της εταιρείας Μπουτάρη κατέρρευσε ,η εταιρεία χρεοκόπησε και ως από μηχανής θεός παρουσιάστηκαν οι κατασκευάστριες τεχνικές εταιρείες της Αττικής Οδού, (ΑΚΤΩΡ, Ελληνική Τεχνοδομική, ΤΕΒ, ΕΡΓΑΣ), πρόθυμες να αγοράσουν την εταιρεία Καμπά με συμψηφισμό των χρεών του Μπουτάρη προς τις Τράπεζες στο ύψος των 7,5 δις.
Η προθυμία τους εύκολα εξηγείται από το ότι η έκταση του Καμπά στην Κάντζα ήταν μία μεγάλη έκταση ενιαίας ιδιοκτησίας κοντά στους δύο υπό κατασκευή οδικούς άξονες, Αττική οδό και Περιφερειακή Υμηττού, και 10 λεπτά από το αεροδρόμιο.
Τους περιορισμούς των χρήσεων γης ως αγροτική με τις επαφές τους στο ΥΠΕΧΩΔΕ είχαν τις διαβεβαιώσεις ότι θα τις ξεπεράσουν. Και έτσι πράγματι έγινε.
Την μία μέρα τον Ιούλιο του 1997 ο Οργανισμός Αθήνας αποφάσιζε την ένταξη του κτήματος Καμπά στο Σχέδιο πόλεως της Παλλήνης με χρήσεις πολεοδομικού κέντρου και την άλλη ημέρα στο δικαστήριο έκλειναν την συμφωνία με τις τράπεζες. Και φυσικά ποτέ δεν πλήρωσαν το ποσό των 7,5 δις δραχμών από την τσέπη τους.
Το ποσό που αρχικά κατέβαλαν ήταν 1,5 δις, και τα υπόλοιπα τα άντλησαν με το παραπάνω, από την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας Καμπάς ΑΕ, στο πάρτι του χρηματιστηρίου, προκειμένου να κατασκευαστεί στο οικόπεδο της Κάντζας, το μέγα έργο ενός τεραστίου εμπορικού κέντρου.
Ως κατασκευάστριες εταιρίες της Αττικής οδού, φρόντισαν επίσης να αξιοποιήσουν παραπέρα το ακίνητό τους και φυσικά με χρήματα του Δημοσίου.
Πώς αλλιώς να εξηγηθεί η χάραξη της Αττικής Οδού, και της Περιφερειακής Υμηττού ακριβώς δίπλα από το κτήμα Καμπά, σε μια φαινομενικά ανεξήγητη παράκαμψη μέσα στα χωράφια και τους αγρούς της Κάντζας, κολλητά στα συγκροτήματα των εργατικών κατοικιών, η ύπαρξη 6 ( ΕΞΗ!!!!) λωρίδων εισόδου από την Κάντζα (3,5 χιλιάδες κάτοικοι) στην Αττική Οδό σε πολύ κοντινή απόσταση από την προηγούμενη είσοδο/έξοδο της Παλλήνης, ή η στάση του ΜΕΤΡΟ και του Προαστιακού ακριβώς δίπλα στο χώρο που σχεδιάζουν να κτίσουν το τερατούργημά τους ανεξάρτητα αν αυτό εξυπηρετεί ευρύτερα την περιοχή;
Φυσικά οι κάτοικοι, οι φορείς αντέδρασαν, το Δημοτικό Συμβούλιο αρχικά το απέρριψε, αλλά μετά από 2 χρόνια συζητήσεων με την εταιρία και σχεδίων επί χάρτου το απεδέχθη, και η αλλαγή των χρήσεων γης από αγροτική σε πολεοδομικό κέντρο με επέκταση του ΓΠΣ Παλλήνης ήταν πλέον νόμιμη.
Όμως την αντίδραση των κατοίκων ενισχύει το Νομαρχιακό συμβούλιο Ανατολικής Αττικής, που προσφεύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας και κερδίζει την αναίρεση της απόφασης.
Ένας από τους σημαντικότερους λόγους στάθηκε η προστασία των ιστορικών 100χρονων αμπελώνων του κτήματος Καμπά. Φωτό 5
Η εταιρεία, που πια είχε περάσει στα χέρια του Ακτωρα και της Ελληνικής Τεχνοδομικής, εκδικητικά σταματά την λειτουργία του εργοστασίου το 2000 και χρησιμοποιεί τους αμπελώνες παράνομα σαν χώρο εναπόθεσης αδρανών υλικών για την κατασκευή της Αττικής Οδού, καταστρέφοντάς τους.
Αυτά ήταν τα παράλληλα έργα της σύμβασης της Αττικής Οδού, που γιγάντωσαν το κόστος της, και κατέληξαν στις τσέπες των ιδίων γνωστών εργολάβων.. Κανείς από το Δημοτικό Συμβούλιο δεν βρέθηκε τότε να την σταματήσει.
Σταμάτησαν το 2003 μετά από καταγγελία μας στην Νομαρχία.
Όταν ζητήθηκε η άδεια για την λειτουργία της χωματερής, στο χώρο της εταιρείας Καμπάς ΑΕ, που από real estate εταιρεία εισηγμένη στο χρηματιστήριο με ευρεία μετοχική σύνθεση, κατάντησε με ποιο τρόπο άραγε ;σε εταιρεία «οικοδομικών υλικών και κηπευτικών προϊόντων», παρουσίασαν μια …αναιτιολόγητη άδεια προσωρινής εναπόθεσης από τη ΓΑΙΟΣΕ προς τον Ακτωρα.
Φυσικά τους επιβλήθηκε υψηλό πρόστιμο, αναγκάστηκαν να διαλύσουν την αυθαίρετη χωματερή αδρανών υλικών αλλά το κακό είχε γίνει.
Οι αμπελώνες είχαν καταστραφεί, και όταν ζητήθηκε από την εταιρεία μετά από 3 χρόνια εκτίμηση για την κατάσταση του κτήματος από την αρμόδια επιτροπή της Νομαρχίας, αυτή διαπίστωσε ότι η γη δεν ήταν υψηλής παραγωγικής αξίας και δεν υπήρχε πλέον εμπόδιο από αυτή την πλευρά για να διεκδικήσουν εκ νέου την αλλαγή των χρήσεων γης και την κατασκευή εμπορικού κέντρου.
Όμως είχαν προκύψει νέα δεδομένα. Από τη μια καταφέραμε να κηρύξουμε διατηρητέο το εργοστάσιο με περιβάλλοντα χώρο 23,5 στρεμμάτων παρά την αντίδραση της εταιρείας και από την άλλη δημοσιεύτηκαν τον Μάρτιο του 2003 οι ΖΟΕ (ζώνες οικιστικού ελέγχου) των Μεσογείων που στο κτήμα Καμπά έδωσαν χρήσεις Κ1 δηλαδή Βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες εξαιρετικά προηγμένης τεχνολογίας (βιοτεχνολογία, πληροφορική, μικροηλεκτρονική), Γραφεία: Τράπεζες, ασφάλειες, κοινωφελείς οργανισμοί, Διοίκηση, εγκαταστάσεις εμπορικών εκθέσεων … αλλά δεν τους έδωσαν εμπορικά καταστήματα και χώρους ψυχαγωγίας και εστίασης που ζητούσαν.
Η εταιρεία όμως με τις διασυνδέσεις της, βρίσκει πάλι τρόπο να ξεπεράσει τα εμπόδια.
Καταθέτει το 2007 πρόταση δημιουργίας ΠΟΑΠΔ ( Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων) και μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Το πώς το ΥΠΕΧΩΔΕ αποφάνθηκε θετικά να προχωρήσει, παρά τις προβλεπόμενες χρήσεις γης δεν έχει απαντηθεί από κανένα.
Το πια λογική έχει η ένταξη του κτήματος Καμπά, που εφάπτεται σε περιοχές εντός σχεδίου και η οποιαδήποτε ανάπτυξη πραγματοποιηθεί εκεί τις επηρεάζει αποφασιστικά, να προχωρά με διαδικασία ΠΟΑΠΔ πάλι κανείς δεν έχει απαντήσει.
Ενημερωτικά η λογική των ΠΟΑΠΔ καλύπτει απομακρυσμένες αναπτύξεις παραγωγικών δραστηριοτήτων πχ πυρηνελαιουργεία, στις οποίες προκειμένου να προχωρήσει η επένδυση και να μην επιβαρυνθεί ο Δήμος, ο ιδιώτης αναλαμβάνει τη κατασκευή όλων των αναγκαίων έργων υποδομής και αποδίδει μειωμένο ποσοστό κοινοχρήστων χώρων.
Η έγκριση δίνεται απευθείας από το Υπουργείο, και η γνώμη του Δήμου δεν απαιτείται.
Το 2009 η πρόταση φτάνει στο Δημοτικό Συμβούλιο για συζήτηση, το κίνημα εναντίον του Mall φουντώνει, γίνονται μεγάλες συγκεντρώσεις, αποκλείεται το Δημαρχείο, ματαιώνονται Δημοτικά συμβούλια αλλά παρά την οργισμένη αντίθεση των κατοίκων και 14 συλλόγων, το Δημοτικό Συμβούλιο συναινεί.
Το 2011, εγκρίνεται με Προεδρικό Διάταγμα η ΠΟΑΔΠ και η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Το 2015, η μελέτη πολεοδόμησης έρχεται στο Δήμο για γνωμοδότηση, χωρίς εισήγηση από την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου. Το Δημοτικό Συμβούλιο την επιστρέφει χωρίς γνωμοδότηση.
Το 2016 μετά από επιστολή της REDS, της εταιρείας Real Estate του ομίλου του Ακτωρα, το Δημοτικό Συμβούλιο επικαλούμενο την εταιρική ευθύνη !!! της εταιρείας, παίρνει απόφαση να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις, διαψεύδοντας για άλλη μια φορά τις ελπίδες και την αντίσταση των κατοίκων.
Όμως εμείς, η Πρωτοβουλία φορέων και πολιτών κατά της δημιουργίας του γιγαντιαίου εμπορικού κέντρου στο Κτήμα Καμπά, χρόνια τώρα, με τις παρεμβάσεις μας έχουμε καταφέρει να ευαισθητοποιήσουμε συνειδήσεις, να κινητοποιήσουμε τους κατοίκους και να ματαιώσουμε τα σχέδια τους. Αυτό θα γίνει και τώρα.
Γιορτή στον Καμπά περίπου το 1912
Υπάρχει κανείς σήμερα που ειλικρινά να υποστηρίζει ότι η δημιουργία εμπορικών κέντρων είναι λύση σε κατεύθυνση παραγωγικής ανάπτυξης; Δεν ισχύει το αντίθετο, δηλ. η οικονομική αντίληψη που στηρίζει τη λειτουργία τους, και ωθεί τον κόσμο σε υπερκατανάλωση και υπερδανεισμό, δεν είναι αυτή ακριβώς που οδηγεί στις καταστροφικές συνέπειες που όλοι σήμερα βιώνουμε;
Δεν είναι επίσης γεγονός ότι η ανάπτυξη τέτοιων κέντρων κατά μήκος των οδικών αξόνων διαλύει τη συνοχή της πόλη και αποξενώνει τους κατοίκους; Με αποτέλεσμα κέντρο της πόλης να γίνεται το mall και χωροτάκτης ο ιδιώτης και το κέρδος του και όχι η κοινωνία και οι ανάγκες της;
Δίπλα στο προτεινόμενο Mall βρίσκονται 5 σχολεία της περιοχής. Η επίδραση που θα έχει στα παιδιά θα είναι άμεση. Ο θόρυβος, η ρύπανση και κατά την κατασκευή και μετά με τη λειτουργία του και πάνω απ όλα ο πειρασμός της βόλτας και της κοπάνας, η πίεση για αγορές στις οικογένειες που τα φέρνουν δύσκολα, τα πρότυπα καταναλωτισμού και διασκέδασης κονσέρβας που θα καλλιεργήσει, δεν θα έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία τους και την ψυχή τους; Θα τα καλύψει η εταιρική ευθύνη της εταιρείας;
Τα εμπορικά καταστήματα Παλλήνης- Γέρακα, Παιανίας – Γλυκών Νερών, Αγίας Παρασκευής, θα είναι τα πρώτα που θα πληγούν! Η κρίση δεν δημιουργεί νέους καταναλωτές. Το Mall με τις δυνατότητες διαφήμισης που διαθέτει θα τραβήξει κι αυτούς τους λίγους που συντηρούν τα τοπικά καταστήματα και θρέφουν οικογένειες.
Εμείς λοιπόν, κάτοικοι και φορείς της πόλης
ΛΕΜΕ ΟΧΙ
- Στην κατασκευή του μεγαλύτερου Εμπορικού Κέντρου της Ελλάδας στο Κτήμα Καμπά, στην τσιμεντοποίηση άλλης μίας ελεύθερης έκτασης και στις επιπτώσεις στο κλίμα που θα προξενήσει
- Στο κυκλοφοριακό χάος και στην ατμοσφαιρική μόλυνση που θα δημιουργηθεί
- Στην αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.
- Στην καταστροφή της τοπικής αγοράς της ευρύτερης περιοχής
ΛΕΜΕ ΝΑΙ
- Σε ανάπτυξη συμβατή με την ιστορία του χώρου, φιλική προς τους κατοίκους, εναλλακτική, πρωτοποριακή.
Η εταιρεία έχει βγει προς άγραν επενδυτή, παρουσιάζει το πρότζεκτ στις Κάνες, προεξοφλώντας την θετική απάντηση του Υπουργείου παρά την πρόσφατη θέσπιση αντίθετων χρήσεων.
Εμείς καλούμε, την ηγεσία του ΥΠΑΠΕΝ, να σταματήσει την συνεχιζόμενη παρανομία και μέσω του Νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου να επανεξετάσει τις χρήσεις γης που προβλέπονται στην περιοχή.
Ο Θεόφιλος ζωγραφίζει το εργοστάσιο Καμπά. τοιχογραφία μου την έστειλαν από Μυτιλήνη
Συνήθιζαν, όσους είχαν διαφορετική άποψη, όπως εμείς, να τους χαρακτηρίζουν γραφικούς έως και επικίνδυνους. Γιατί όπως λένε, η απόρριψη της συγκεκριμένης πρότασης, θα μας οδηγήσει σε άλλη δυσμενέστερη. Οι προηγούμενες όμως απορρίψεις δεν οδήγησαν σε δυσμενέστερες εξελίξεις.
Παραμένει το κτήμα Καμπά ως ένας από τους τελευταίους μεγάλους ελεύθερους χώρους στην περιοχή μας. Παραμένει σαν ανάσα ζωής, προστασίας απέναντι στις μεγάλες κλιματικές αλλαγές, αντιστάθμισμα στη μεγάλη περιβαλλοντική καταστροφή που έχει υποστεί η Αττική.
Παραμένει προς διεκδίκηση από τους κατοίκους με εναλλακτικές προτάσεις για τη χρήση του συμβατές με την ιστορία του και το μέλλον μας.
Εμείς θα συνεχίσουμε τον αγώνα μας.
Σήμερα όλο και περισσότερο η κοινωνία ευαισθητοποιείται, το κέρδος δεν είναι αυτοσκοπός, το περιβάλλον διεκδικείται, το κοινωνικό κόστος υπολογίζεται.
Ζέλα Φυκούρα
