Της Clemency Norris
Παραδόξως – μέχρι τον Ιούνιο του 2019 – μόνο 8 από τις 31 χώρες της Ευρώπης που ερευνήθηκαν από τη Διεθνή Αμνηστία, αναγνώριζαν την απλή αλήθεια ότι το σεξ χωρίς συναίνεση είναι βιασμός. Οι ακτιβίστριες και οι ακτιβιστές στην Ελλάδα ήταν αποφασισμένες/οι να την κάνουν την ένατη. Και τον Ιούνιο, το κατάφεραν.
Σε χώρες που εξακολουθούν να μην έχουν νόμους περί βιασμού με βάση τη συναίνεση, ο νομικός ορισμός του βιασμού δεν βασίζεται στο αν και τα δύο μέρη έχουν συναινέσει στο σεξ, αλλά βασίζεται σε άλλους παράγοντες, όπως για παράδειγμα εάν χρησιμοποιήθηκε βία ή απειλή βίας. Αλλά, όπως γνωρίζουμε, δεν συμβαίνουν όλοι οι βιασμοί με αυτόν τον τρόπο.
Οι ακτιβίστριες/ες και οι άνθρωποι που κάνουν εκστρατείες, δουλεύουν σκληρά σε ολόκληρη την Ευρώπη για να σημειώσουν παρόμοια πρόοδο στις χώρες τους. Έτσι, να τα 10 βήματα που ακολούθησαν οι ακτιβίστριες και οι ακτιβιστές στην Ελλάδα για να πετύχουν αυτήν την κρίσιμη αλλαγή.
ΒΗΜΑ 1: Δηλώστε τις απαιτήσεις σας
Δεκέμβριος 2017: Η Αμνηστία, σε συνεργασία με γυναικείες ομάδες και ΜΚΟ, καλεί την ελληνική κυβέρνηση να ορίσει το σεξ χωρίς συναίνεση ως βιασμό στον νόμο, καθώς η Ελλάδα ετοιμάζεται να κυρώσει επίσημα τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών.
ΒΗΜΑ 2: Συνεργαστείτε με άλλους/ες
Φεβρουάριος 2018: 10 ΜΚΟ συμπεριλαμβανομένης της Διεθνούς Αμνηστίας παροτρύνουν την ελληνική κυβέρνηση να καταργήσει τη ρήτρα του «γάμου ως διακανονισμού», πράγμα που σημαίνει ότι αν κάποιος έχει σεξουαλική επαφή με έναν/μια ανήλικο/η με τον/την οποίο/α αργότερα παντρεύεται, δεν μπορεί να διωχθεί για βιασμό.
ΒΗΜΑ 3: Μην δεχτείτε ημίμετρα
Μάρτιος 2018: Η Ελλάδα κυρώνει επίσημα τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την πρόληψη της βίας κατά των γυναικών. Η ρήτρα του «γάμου ως διακανονισμού» καταργείται, αλλά ο βιασμός εξακολουθεί να μην ορίζεται ως σεξ χωρίς συναίνεση. Η εκστρατεία συνεχίζεται…
ΒΗΜΑ 4: Κάντε την έρευνά σας
Νοέμβριος 2018: Η Διεθνής Αμνηστία δημοσιεύει μια σημαντική έκθεση «Το δικαίωμα της απαλλαγής από τον βιασμό», δίνοντας μια γενική εικόνα της κατάστασης σχετικά με τη νομοθεσία για τον βιασμό και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τον βιασμό σε όλη την Ευρώπη.
Οι θαρραλέες γυναίκες προκαλούν αλλαγές σε όλη την Ευρώπη, αγωνίζονται ώστε να θεσπίσουν οι κυβερνήσεις τους νομοθεσία που θα ορίζει τον βιασμό με βάση την έλλειψη συναίνεσης – © John Nielsen
ΒΗΜΑ 5: Κάντε λίγο θόρυβο!
Ιανουάριος 2019: Η Αμνηστία εγκαινιάζει την εθνική της εκστρατεία #Let’sTalkAboutYes που καλεί για βελτιωμένη πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τα θύματα βιασμού, συμπεριλαμβανομένης της υιοθέτησης του νομικού ορισμού του βιασμού με βάση τη συναίνεση. Το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας κυκλοφορεί τέσσερα βίντεο σχετικά με τη σεξουαλική βία για να καταδείξει γιατί ο νομικός ορισμός του βιασμού με βάση τη συναίνεση είναι απαραίτητος.
Η Ελλάδα ξεκινά την εκστρατεία Ας μιλήσουμε για το Ναι, για τη δικαιοσύνη για το βιασμό και έναν νομικό ορισμό του βιασμού με βάση τη συναίνεση – © Ελληνικό Τμήμα Διεθνούς Αμνηστίας
ΒΗΜΑ 6: Σκεφτείτε έξω από το κουτί!
Φεβρουάριος 2019: Η Αμνηστία συνεργάζεται με την Εθνική Λυρική Σκηνή και τον παγκοσμίου φήμης χορευτή μπαλέτου και χορογράφο Nacho Duato για να ενισχύσει το μήνυμα σχετικά με τον νομικό ορισμό του βιασμού με βάση τη συναίνεση.
ΒΗΜΑ 7: Μιλήστε με όσους βρίσκονται στην εξουσία
Φεβρουάριος – Ιούνιος 2019: Η Αμνηστία συγκαλεί συναντήσεις συνηγορίας με τον Έλληνα Υπουργό Δικαιοσύνης και άλλους σημαντικούς κυβερνητικούς φορείς για να θέσει το ζήτημα άμεσα σε αυτούς, και επικοινωνεί με άλλες ενδιαφερόμενες οργανώσεις για να παρουσιάσουν ενιαία και ισχυρότερα, το αίτημα για τη συγκεκριμένη αλλαγή.
Μάρτιος 2019: Η Αμνηστία καταθέτει ένα υπόμνημα για τον νομικό ορισμό του βιασμού, καθώς η ελληνική κυβέρνηση ξεκινά τη δημόσια διαβούλευση για τη μεταρρύθμιση του Ποινικού Κώδικα. Ακολουθεί μια συνέντευξη τύπου σχετικά με την υποβολή αυτή, και συγκεκριμένη προσπάθεια για την απεύθυνση στην Ομάδα Εργασίας του ΟΗΕ για τις διακρίσεις σε βάρος των γυναικών στον νόμο και την πράξη.
ΒΗΜΑ 8: Διοργανώστε εκδηλώσεις
Απρίλιος 2018: Η Αμνηστία διοργανώνει εκδήλωση στην Αθήνα όπου οι άνθρωποι μπορούν να ενημερωθούν από ένα πάνελ ειδικών. Διοργανώθηκαν και άλλες εκδηλώσεις (μουσικές / θεατρικές, φοιτητικές και ακτιβιστικές εκδηλώσεις στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις), που είχαν μεγάλη προσέλευση και βοήθησαν στη διάδοση του ζητήματος και την προσέλκυση περισσότερης υποστήριξης για την υπόθεση.
Πάνελ στην εκδήλωση στην Αθήνα μιλώντας για τη συναίνεση και τη δικαιοσύνη για τον βιασμό, ως μέρος της εκστρατείας Ας μιλήσουμε για το Ναι. – © Ελληνικό Τμήμα Διεθνούς Αμνηστίας
ΒΗΜΑ 9: Προκαλέστε τη δημόσια συζήτηση
Οι άνθρωποι που έτρεχαν την εκστρατεία δούλεψαν για να προκαλέσουν μεγάλο ενδιαφέρον στα ΜΜΕ και τον δημόσιο διάλογο, με σχεδόν καθολική υποστήριξη. Μια ερώτηση από 55 από τους 300 βουλευτές/τριες υποβλήθηκε επίσημα στο Κοινοβούλιο, ζητώντας από τον Υπουργό να αλλάξει τον νόμο, η εκστρατεία συνδέθηκε με την Παγκόσμια Ημέρα των Γυναικών, ενισχύοντας το μήνυμά της, και δημιουργήθηκαν μεγάλα δίκτυα που ζητούσαν την αλλαγή, συμπεριλαμβανομένης μιας συνέλευσης που συγκροτήθηκε από γυναικείες οργανώσεις και γυναίκες, που ονομάστηκε «Χωρίς Συναίνεση Είναι Βιασμός».
Η εκστρατεία της Διεθνούς Αμνηστίας στην Ελλάδα συνδέθηκε επίσης με άλλες εκστρατείες που λαμβάνουν χώρα στη Δανία, τη Φινλανδία και αλλού, δίνοντας μια ευρύτερη προοπτική για τη δικαιοσύνη για βιασμό στην Ευρώπη.
ΒΗΜΑ 10: Μην δεχτείτε το όχι ως απάντηση!
Ιούνιος 2019: Λίγο πριν από τις εκλογές, το Υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοινώνει την πρότασή του για την τροποποίηση του νόμου περί βιασμού, η οποία δεν είναι συμβατή με το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα και δεν συμβαδίζει με τις προτάσεις των αγωνιστριών/ών. Η Διεθνής Αμνηστία προέβη σε μια ισχυρή δήλωση καταδικάζοντας την πρόταση αυτή, ενώ οι γυναικείες οργανώσεις κινητοποιήθηκαν ταυτόχρονα και διαμαρτυρήθηκαν έξω από τη Βουλή, ασκώντας επίσης κριτική στην πρόταση στα ΜΜΕ. Η αγανάκτηση αναπαράχθηκε από τα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης, μεταδίδοντας περαιτέρω το μήνυμα.
Την επόμενη ημέρα, μετά και από έντονη συνηγορία της Διεθνούς Αμνηστίας, ο Υπουργός Δικαιοσύνης κάνει μια στροφή 180 μοιρών και τροποποιεί την προτεινόμενη μεταρρύθμιση, έτσι ώστε το σεξ χωρίς συναίνεση να τιμωρείται ως βιασμός. Το Κοινοβούλιο ψηφίζει υπέρ της αλλαγής αυτής στον νομικό ορισμό του βιασμού. Τώρα το σεξ χωρίς συναίνεση είναι βιασμός στο ελληνικό δίκαιο.
Βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής σχετικά με τη δικαιοσύνη για τις επιζήσασες βιασμού στην Ευρώπη. Η ίδια αλλαγή έγινε ήδη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με την Ελλάδα να είναι η ένατη που εισάγει τον νομικό ορισμό του βιασμού με βάση τη συναίνεση, μετά την Ισλανδία και τη Σουηδία το 2018. Μετά από χρόνια εκστρατειών, άλλες χώρες, όπως η Δανία, η Φινλανδία και η Ισπανία, βρίσκονται ένα βήμα πριν την εισαγωγή νόμων που βασίζονται στη συναίνεση.
Η θέσπιση νόμων που βασίζονται στη συναίνεση δεν θα σταματήσει τους βιασμούς, αλλά αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την αλλαγή των νοοτροπιών και την επίτευξη δικαιοσύνης για τις επιζήσασες. Οι νόμοι επηρεάζουν τις συμπεριφορές των ανθρώπων, και ακριβώς γι ‘αυτό πρέπει να καθιστούν σαφές ότι το σεξ χωρίς συναίνεση είναι βιασμός.
Όπως είδαμε στην Ελλάδα, η αλλαγή είναι εφικτή, οπότε μην εγκαταλείπετε τον αγώνα! Ας μιλήσουμε για το Ναι!
