Στις 22 Μάη 1963 και ώρα 22:15, κοντά στη διασταύρωση των οδών Βενιζέλου και Ερμού στη Θεσσαλονίκη, ο Γρηγόρης Λαμπράκης δέχτηκε δολοφονική επίθεση και τραυματίστηκε θανάσιμα. Μετά τις εκλογές του 1961, γνωστές ως εκλογές «βίας και νοθείας» καθώς, όπως έμεινε στην ιστορία «ψήφισαν και τα δέντρα», το πολιτικό σύστημα της χώρας βρισκόταν σε οξεία κρίση και επικρατούσαν κοινωνικές αναταραχές. Κάθε φιλειρηνική κίνηση ήταν απαγορευμένη. Η Επιτροπή για τη Διεθνή Ύφεση και την Ειρήνη, ήταν σχεδόν παράνομη και το κλίμα ψυχροπολεμικό.
Την ώρα που ο Λαμπράκης κατευθύνεται προς τα γραφεία για την έναρξη της εκδήλωσης βρίσκεται σε εξέλιξη αντισυγκέντρωση. Πλήθος παρακρατικών και αστυνομικών με πολιτικά είχαν καταλάβει τα γειτονικά πεζοδρόμια, φωνάζοντας συνθήματα και προπηλακίζοντας όσους προσέρχονταν στην αίθουσα. Αν και μεγάλος αριθμός ένστολων αστυνομικών βρίσκεται γύρω από το χώρο που πραγματοποιείται η συγκέντρωσή, παρά τις διαμαρτυρίες των οργανωτών και του ίδιου του Λαμπράκη δεν λαμβάνουν κανένα μέτρο για την απώθηση των παρακρατικών.
Στην είσοδο του κτιρίου ένας από αυτούς επιτίθεται στο Λαμπράκη και τον χτυπά στο κεφάλι. Αυτό το τραύμα είναι ελαφρύ. Σοβαρά τραυματίζεται ο αριστερός βουλευτής, Γιώργος Τσαρουχάς. Οι παρακρατικοί προσπαθούν να μπουν στο κτίριο και η αστυνομία δεν κάνει καμία προσπάθεια να τους εμποδίσει.
κλείσουν την πόρτα. Όταν αρχίζει την ομιλία του και ακούγεται από τα
μικρόφωνα, οι παρακρατικοί αρχίζουν να πετάνε πέτρες στο κτίριο Τα
τζάμια σπάνε και πέφτουν στα κεφάλια των ομιλητών και των
παρευρισκομένων. «Κάτω η ειρήνη», «Θέλουμε πόλεμο» «Λαμπράκη θα
πεθάνεις» είναι σύμφωνα με το Ριζοσπάστη τα συνθήματα που ακούγονται,
ενώ Λαμπράκης διακόπτει την ομιλία του: «Προσοχή, προσοχή. Εδώ βουλευτής
Λαμπράκης. Ως εκπρόσωπος του έθνους και του λαού, καταγγέλλω ότι
υπάρχει σχέδιο δολοφονικής απόπειρας εναντίον μου και καλώ τον υπουργό
Βορείου Ελλάδας, τον νομάρχη, τον εισαγγελέα, τον στρατηγό Χωροφυλακής
Μήτσου, τον διευθυντή Αστυνομίας Πόλεων, τον διοικητή Ασφαλείας
Θεσσαλονίκης να προστατεύσουν τη ζωή των συγκεντρωμένων φίλων της
ειρήνης και τη ζωή μου…»
Με την ολοκλήρωση της εκδήλωσης, ο
Λαμπράκης εγκατέλειψε την αίθουσα για να γυρίσει στο ξενοδοχείο του. Τον
ακολούθησαν μόνο δύο σύντροφοί του, καθώς η αστυνομία απέκλεισε το
κοινό της εκδήλωσης στο εσωτερικό της αίθουσας, απαγορεύοντας προσωρινά
την έξοδο. Στη διασταύρωση των οδών Ερμού και Ελ. Βενιζέλου και παρά το
γεγονός ότι η αστυνομία είχε αποκλείσει όλους τους δρόμους, ένα τρίκυκλο
εμφανίστηκε από το πουθενά, πλησίασε το Λαμπράκη με μεγάλη ταχύτητα. Ο
ένας από τους δύο επιβαίνοντες του επέφερε ισχυρό χτύπημα στο κεφάλι με
λοστό. Κανείς αστυνομικός δεν κινήθηκε για να εμποδίσει το τρίκυκλο πριν
το χτύπημα, να συλλάβει τον οδηγό του μετά, ή ακόμα και να βοηθήσει τον
αιμόφυρτο Λαμπράκη.
Ο παριστάμενος, Μανώλης Χατζηαποστόλου,
γνωστός και με το παρατσούκλι «Τίγρης» κινήθηκε αστραπιαία πηδώντας στην
καρότσα του τρίκυκλου. Για ένα περίπου χιλιόμετρο το τρίκυκλο έτρεχε
στους δρόμους της Θεσσαλονίκης χωρίς κανένα αστυνομικό ή άλλο όχημα να
το καταδιώκει. Ο Χατζηαποστόλου εξουδετέρωσε μετά από σκληρή πάλη το
μοναδικό επιβάτη της καρότσας, Μανόλη Εμμανουηλίδη και κατόπιν υποχρέωσε
τον οδηγό Σπύρο Γκοτζαμάνη να σταματήσει.
Ακολούθησε νέα πάλη
αυτή τη φορά ανάμεσα στον Χατζηαποστόλου και τον Γκοτζαμάνη, έως ότου
εμφανίστηκε ένας απλός αστυνομικός, ο οποίος μη γνωρίζοντας όσα είχαν
προηγηθεί, συνέλαβε τον Γκοτζαμάνη κατόπιν υποδείξεων των περαστικών. Ο
Λαμπράκης βαριά τραυματισμένος μεταφέρεται στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ. Η
κατάσταση, είναι μη αναστρέψιμη. Αυτό επιβεβαιώνουν εκτός από τους
Έλληνες γιατρούς και τέσσερις διάσημοι νευροχειρουργοί που καλούνται από
το εξωτερικό ειδικά την περίπτωση του Λαμπράκη. Στις 27 Μάη, στις
01:22, ο Γρηγόρης Λαμπράκης χάνει τη μάχη για τη ζωή.
