Το 1957, ένα αδέσποτο σκυλί ήταν το πρώτο ζωντανό πλάσμα που ταξίδεψε στο διάστημα και περιστράφηκε γύρω από τη Γη.
Η σκυλίτσα Λάικα από τους δρόμους της Μόσχας, ξεκίνησε ένα καταδικασμένο ταξίδι, δίχως επιστροφή, στο διάστημα. Η αποτυχημένη αποστολή είχε ως αποτέλεσμα η Λάικα να υπερθερμανθεί και να πεθάνει μόνη και φοβισμένη πέντε ώρες μετά την έναρξη της πτήσης.
Αλλά η εκτόξευση του Sputnik 2 – πριν από 60 χρόνια – ήταν μια καθοριστική στιγμή για την ιστορία της εξερεύνησης του διαστήματος. Ήταν η δεύτερη φορά που οι Σοβιετικοί έστελναν δορυφόρο σε τροχιά γύρω από τη Γη, και η πρώτη που ένα ζωντανό πλάσμα βρισκόταν μέσα.
Αν και όλοι γνώριζαν ότι η Λάικα δεν θα επέστρεφε στη Γη ζωντανή, ωστόσο πίστευαν ότι θα επιβίωνε για μία εβδομάδα.
Όμως, μετά από πέντε ώρες και την τέταρτη περιστροφή του Sputnik-2 γύρω από τη Γη η αδέσποτη σκυλίτσα σταμάτησε να δίνει σημεία ζωής. Το αγχωμένο ζώο δεν άντεξε την υπερβολική ζέστη που επικρατούσε μέσα στην κάψουλα και πέθανε.
Ρώσοι και Αμερικανοί επιστήμονες χρησιμοποιούσαν ζώα τουλάχιστον μία δεκαετία πριν το ταξίδι της Λάικα, για να ελέγξουν αν μπορούν να στείλουν ζωντανούς οργανισμούς στο διάστημα – και να επιστρέψουν ασφαλείς.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, η ΝΑSA έστειλε στο διάστημα αρκετούς πιθήκους, που ονομάζονταν Αλβέρτος Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, IV, οι οποίοι ήταν συνδεδεμένοι με όργανα παρακολούθησης. Όλοι πέθαναν.
Ακολούθησε μια επιτυχημένη αποστολή το 1951. Μία μαϊμού, ο Yorick και 11 ποντίκια, θεωρούνται τα πρώτα έμβια όντα που στάλθηκαν από τους Αμερικανούς στο διάστημα και γύρισαν ζωντανά.
Μετά την επιτυχία αυτής της αποστολής, τα πειράματα έγιναν πιο εξειδικευμένα. Σε μια αποστολή, δύο λευκά ποντίκια – τα οποία ονομάστηκαν Mildred και Albert – τοποθετήθηκαν μέσα σε ένα περιστρεφόμενο τύμπανο, που τους επέτρεπε να επιπλέουν κατά τη διάρκεια της περιόδου έλλειψης βαρύτητας.
Οι σοβιετικοί επιστήμονες παρακολουθούσαν στενά αυτές τις δοκιμές, αλλά σύντομα στράφηκαν σε αδέσποτα σκυλιά για τα πειράματά τους. Βάτραχοι, γάτες, αράχνες και άλλα μικρά ζώα επίσης θυσιάστηκαν κατά τη διάρκεια αυτών των πειραμάτων.
Η 90χρονη Adilya Kotovskaya, ρωσίδα βιολόγος που βοήθησε στην εκπαίδευση της Λάικα, μιλώντας για την 60η επέτειο, δήλωσε: “Οι εννέα αυτές τροχιές γύρω από τη Γη έκαναν την Λάικα τον πρώτο κοσμοναύτη στον κόσμο – θυσιάστηκε για χάρη της επιτυχίας των μελλοντικών διαστημικών αποστολών”.
Έπρεπε να πατήσει ο άνθρωπος στη Σελήνη το 1969, για να περιοριστεί η θυσία ζώων στο όνομα της επιστήμης.
Ωστόσο, η διαμάχη για τη χρήση ζώων στην εξερεύνηση του διαστήματος επανέρχεται σήμερα, με αφορμή την προσπάθεια αποστολής ανθρώπων στον Άρη.
Ένας μεγάλος κίνδυνος για τους αστροναύτες που προσπαθούν να φτάσουν στον κόκκινο πλανήτη είναι τα υψηλά επίπεδα ακτινοβολίας, έτσι οι αμερικανικές, ευρωπαϊκές και ρωσικές διαστημικές υπηρεσίες εξετάζουν το ενδεχόμενο δοκιμής της επίδρασης στους πιθήκους, πριν στείλουν ανθρώπους στον Άρη.
Το 2010, υπό την αυξανόμενη πίεση από εκστρατείες για τα δικαιώματα των ζώων, η NASA ανακοίνωσε ότι τερματίζει το σχέδιο για διεξαγωγή πειραμάτων ακτινοβολίας σε πιθήκους. Η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία, επίσης απέκλεισε τις δοκιμές στα πρωτεύοντα. Ωστόσο, οι εκθέσεις δείχνουν ότι η Ρωσία προχωρά με σχέδια πειραματισμού σε πρωτεύοντα.
Η NASA υποστηρίζει ότι χωρίς δοκιμές στις πρώτες μέρες της εξερεύνησης του διαστήματος, τα σοβιετικά και αμερικανικά προγράμματα “θα μπορούσαν να έχουν υποστεί μεγάλες απώλειες ανθρώπινων ζωών”.
“Αυτά τα ζώα πρόσφεραν μια υπηρεσία στις χώρες τους, την οποία κανένας άνθρωπος δεν μπορούσε”, αναφέρει η NASA. “Έδωσαν τη ζωή και την υπηρεσία τους στο όνομα της τεχνολογικής προόδου, ανοίγοντας το δρόμο για την εξερεύνηση του διαστήματος”.
με πληροφορίες από independent
