Εκείνο που χαρακτηρίζει τα έμβια όντα του κόσμου μας είναι η προσπάθεια επιβίωσης και η διαμέσου της επιβίωσης διατήρηση του γονιδιώματος. Η φύση και η αναγκαιότητα διαμορφώνουνπολλές διαφορετικές συμπεριφορές που εξυπηρετούν αυτόν τον σκοπό. Συχνά, ακόμα και ανάμεσα τις πιο ανόμοιες, αναγνωρίζεται κάτι που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αλληλεγγύη με την ευρεία ή στενή έννοια.
Θα μπορούσε να επιζήσει ο άνθρωπος, αν δεν σχημάτιζε ομάδες, αν δεν επιμέριζε ασχολίες, αν δεν αντάλλασε αγαθά, αν δεν φρόντιζε για τον άλλο, αν δεν μάθαινε από τον άλλο, αν δεν ήταν αλληλέγγυος με τον άλλο;
Από τα σπήλαια και τις καλύβες μέχρι τις σημερινές πόλεις, το είδος μας κάνει σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό αυτό ακριβώς, αν και με το πέρασμα των αιώνων η έννοια και έκφραση της αλληλεγύης έχει μεταλλαχθεί περνώντας συχνά σε λάθος χέρια.
Η εξουσία του γαιοκτήμονα, του φεουδάρχη, του άρχοντα, του βασιληά και του σύγχρονου κράτους βασίζεται στην εθελοντική υπακοή και υποταγή του ατόμου στους εκάστοτε θεσμούς και νόμους με αντάλλαγμα την αλληλεγγύη που εκφράζεται ως προστασία της ζωής και της περιουσίας, ως διασφάλιση τροφής, στέγης, εργασίας, ωςπαροχή υγείας και εκπαίδευσης.
Ο σύγχρονος άνθρωπος χρόνο με το χρόνο εκφυλίζεται σε ένα ον που περιμένει να φροντίσει γι” αυτόν και τους ομοίους του ο κρατικός μηχανισμός, η οποιοσδήποτε άλλου είδους «καλοπροαίρετος» οργανισμός που στην πραγματικότητα επιδιώκει να τον καθυποτάξει, να τον αποκοιμίσει, να του εκμαιεύσει την υπακοή, την εργασία, να του επιβληθεί στη σκέψη· και αυτό συμβαίνει γιατί απλώς πίσω από κάθε τέτοιου είδους μόρφωμα, βρίσκονται κρυμμένοι κάποιοι που θέλουν να επωφεληθούν από τους υπόλοιπους.
Έτσι γύρω από τον καθένα μας υφαίνεται ένα κουκούλι και εμείς ζούμε μέσα σε αυτό περιμένοντας την εκπλήρωση των αναγκών μας από κάτι απρόσωπο και αόρατο, αφού από τα γεννοφάσκια μας έχουμε μάθει ότι «έτσι είναι και έτσι πρέπει να είναι».
Με τον τρόπο αυτό οδηγούμαστε σιγά σιγά και χωρίς να το καταλάβουμε στην αποξένωση, στην απομάκρυνση από τον άλλο, στην έλλειψη πραγματικού ενδιαφέροντος για τον άλλο, οδηγούμαστε στην αδυναμία συνεργασίας με τον άλλο και καταλήγουμε στο να μην μπορούμε να αλλάξουμε όσα δεν μας αρέσουν. Έτσι επιδιώκουμε την ικανοποίηση μόνο των δικών μας καθαρά προσωπικών αναγκών, παύουμε να συμμετέχουμε στα κοινά, παύουμενα αλληλεπιδρούμε με τους ομοίους μας. Χάνοντας αυτήν την διαδραστικότητα, παύουμε να ενεργούμε από κοινού με τους άλλους και όντας μόνοι μας μετατρεπόμαστε σε έρμαια μηχανισμών που πρεσβεύουν την αντίληψη «σου παρέχωγια να σε ελέγχω, σε προστατεύω από τους άλλους και τον εαυτό σου».
Το πρώτο βήμα για να σπάσουμε αυτά τα αόρατα δεσμά, που μας επιβλήθηκαν ακούσια, είναι να αντιληφθούμε ότι γύρω μας υπάρχουν και άλλοι ίδιοι με εμάς, που έχουν ανάγκες και επιθυμίες όμοιες με τις δικές μας. Οφείλουμε να τους αναγνωρίσουμε και να τους αποδεχθούμε ως ομοίους μας, ως συνανθρώπους μας, ως ισότιμους. Οφείλουμε να κατανοήσουμε ότι οι πόνοι,τα όνειρα και οι ελπίδες τους ταυτίζονται με τα δικά μας.
Όταν συμβεί αυτό από όλους μας, τότε ο καθένας θα είναι αλληλέγγυος με τον άλλο και μια νέα συναντίληψη θα αναδυθεί από τα βάθη της ατομικότητας, μια συναντίληψη που αναγνωρίζει στα μάτια και στην όψη του άλλου τον ίδιο μας τον εαυτό.
Αυτό λοπόν το πρώτο βήμα μπορεί να υλοποιηθεί με την επιστροφή σε μια από τις βασικές κινητήριες δυνάμεις της φύσης και της εξέλιξης, σε μια από τις βασικές αξίες της ζωής την ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ.
Νίκος Θαλάσσης
Εναλλακτικό Δίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης Ιωαννίνων
