Ανάγκη για νέα ταυτότητα στην πολιτική οικολογία | Γράφει το Οικολογικό Δίκτυο

Ανάγκη για νέα ταυτότητα στην πολιτική οικολογία

 Από την απογοήτευση και τον κυβερνητισμό, στο κίνημα και την αξιοπιστία καλεί το Οικολογικό Δίκτυο

Το αδιέξοδο από την κυβερνητική συνεργασία, η αποσυσπείρωση στον χώρο της πολιτικής οικολογίας, η κυβερνητική επιλογή μιας απλής διαχείρισης των προγραμμάτων που επιβάλλουν οι δανειστές, η έλλειψη αντιστάσεων στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και του περιβάλλοντος και η απογοήτευση της πλειοψηφίας των πράσινων ακροατηρίων και των κοινωνικών κινημάτων, επιβάλλουν μια νέα πορεία, που θα ξεπερνάει τα λάθη του παρελθόντος, υποστηρίζει το Οικολογικό Δίκτυο. 

Στο κείμενο πολιτικής παρέμβασης της οργάνωσης πολιτικής οικολογίας που συγκροτήθηκε από στελέχη που έχουν αποστασιοποιηθεί ή στέκονται κριτικά απέναντι στους Οικολόγους Πράσινους, διαπιστώνεται επίσης ότι η συνεργασία των Οικολόγων Πράσινων με τους ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, στηριγμένη στη σταθερή υπερψήφιση όλων των κυβερνητικών επιλογών, ακόμα και όσων αντιβαίνουν τις αρχές της πολιτικής οικολογίας, ανέδειξε νέες αδυναμίες και αντιφάσεις στον οικολογικό χώρο. 

Το Οικολογικό Δίκτυο στην πρόσφατη πανελλαδική του συνάντηση στη Θεσσαλονίκη, κατέληξε και σε ένα μανιφέστο ιδεολογικών αρχών καθώς και σε ένα κείμενο πολιτικής εκτίμησης. 

Στο κείμενο αυτό αναλύεται η κατάσταση των τελευταίων δεκαετιών και κυρίως των ετών της κρίσης, διάστημα κατά το οποίο διαμορφώθηκαν συνθήκες πολυδιάσπασης, αποσυσπείρωσης και απογοήτευσης για τον χώρο της πολιτικής οικολογίας, με νέους προβληματισμούς και προκλήσεις σε ευρωπαϊκό και ελληνικό επίπεδο. Στις νέες αυτές συνθήκες χρειάζονται και νέες απαντήσεις, με νέες επεξεργασίες, όπως εκτιμούν τα μέλη του Δικτύου. Γι’ αυτό και το Οικολογικό Δίκτυο φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα φόρουμ διαλόγου για τις αξίες, την ταυτότητα και την αξιοπιστία των πράσινων και οικολογικών ιδεών.

Ολόκληρο το κείμενο για την πολιτική συγκυρία είναι ανηρτημένο εδώ

Επιπλέον, παρατίθεται στη συνέχεια: 

Οι κοσμογονικές αλλαγές των τελευταίων δεκαετιών άνοιξαν νέες προκλήσεις. Η κυριαρχία των νεοφιλελεύθερων πολιτικών είχε ως αποτέλεσμα να επικρατήσουν πολιτικές συμβατές με μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, εγκαταλείποντας σταδιακά το κοινωνικό κράτος και την προστασία των εργατικών και υπόλοιπων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το κίνημα της ανθρώπινης χειραφέτησης βρέθηκε ανέτοιμο να αντιμετωπίσει την αλλαγή, που συντελέστηκε μέσα από πολιτικές του δόγματος του σοκ, κι έτσι οδηγήθηκε σε μια κρίση ταυτότητας, χωρίς κάποιο αξιόπιστο σχέδιο υπέρβασης της πολύπλευρης κρίσης που βιώνουμε. 

Οι θεωρίες περί «τέλους της ιστορίας», όταν κατάρρευσαν τα κράτη του υπαρκτού σοσιαλισμού και δεν υπήρχε πια αντίπαλο δέος, βοήθησαν στο να θεωρείται ακραίος ο ρυθμιζόμενος καπιταλισμός του Κέινς και οι αρχές της σοσιαλδημοκρατίας. Αυτά όλα δεν είχαν καμιά σχέση με μια βαθύτερη ανάλυση των δεδομένων, αντιθέτως ενίσχυσαν ιδεολογικά και πρακτικά τον οικονομικό ανταγωνισμό, τον τραπεζικό συγκεντρωτισμό, την παγκοσμιοποίηση, τις αρπακτικές χρηματιστηριακές επιχειρήσεις, το πλαστικό εικονικό χρήμα, τον υπερκαταναλωτισμό, οδηγώντας σε αλλαγή αξιών, πολιτισμική υποβάθμιση και στη σημερινή κρίση. Η έντονη οικονομική και κοινωνική ανισότητα, η κατάρρευση της μεσαίας τάξης στις δυτικές κοινωνίες, με την παράλληλη αύξηση των μεταναστευτικών ροών, αναβίωσαν τα εθνικιστικά πάθη, όπως στον μεσοπόλεμο. 

Οι πιέσεις στο περιβάλλον εντάθηκαν αντί να τεθούν υπό έλεγχο, όπως υπόσχονταν οι βαρύγδουπες «Διασκέψεις της Γης» και οι ακροβατισμοί περί «αειφόρου ανάπτυξης» του ΟΗΕ. Όλα τα ανεπίλυτα προβλήματα των ανθρωπίνων κοινωνιών φαίνεται ότι σχηματίζουν πλέον ένα διογκούμενο σύμπλεγμα, ένα μπούμερανγκ επίπλαστης ανάπτυξης, που απειλεί το μέλλον μας. Έχουμε φτάσει σε ένα σταυροδρόμι όπου, είτε θα υπάρξουν δραστικές και τολμηρές αλλαγές, είτε θα βυθιστούμε σε έναν κοινωνικό μεσαίωνα και έναν περιβαλλοντικό “κατακλυσμό”. 

Τα κόμματα της πολιτικής οικολογίας, ασκώντας κριτική προς τα κατεστημένα κόμματα και τις υπάρχουσες πολιτικές προτάσεις από τα “δεξιά”, το “κέντρο” και τα “αριστερά” του πολιτικού φάσματος, προσπάθησαν να αρθρώσουν έναν εναλλακτικό λόγο και να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου για τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα. Προσπάθησαν να εκφράσουν όλες τις αισιόδοξες και αλληλέγγυες πρωτοβουλίες που αναπτύχθηκαν, εστιάζοντας περισσότερο σε μορφές κοινωνικής και συνεταιριστικής οικονομίας. Υπερασπίστηκαν μια ομοσπονδιακή μετεξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναγνωρίζοντας την αναγκαιότητα ύπαρξής της αλλά και το έλλειμμα δημοκρατίας που τη χαρακτηρίζει. Την ίδια στιγμή, όμως, που εμπνέονταν από το όραμα για το κοινό μας σπίτι, δεν εκτιμήθηκαν σωστά οι εθνικές επιδιώξεις, η κυριαρχία των ισχυρών και οι αδιαφανείς μεθοδεύσεις της ευρωπαϊκής ελίτ. Οι Πράσινοι συγκρότησαν πρόταση για ένα νέο οικολογικό κοινωνικό συμβόλαιο (Green New Deal), ωστόσο, φαίνεται ότι αιφνιδιάστηκαν από τη σφοδρότητα της κρίσης, την επανεμφάνιση υλιστικών και ταξικών ζητημάτων και την άνοδο της ακροδεξιάς. 

Στην Ελλάδα, η ένταση της οικονομικής κρίσης μετά το 2009 έδειξε το χειρότερό της πρόσωπο, με φτώχεια, ανεργία, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων, μετανάστευση των πιο παραγωγικών και καταρτισμένων κοινωνικών ομάδων κτλ. Παράλληλα υπήρξαν από τις μνημονιακές πολιτικές έντονες και απότομες πιέσεις στο περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους καθώς και στα συλλογικά αγαθά. 

Παραδοσιακά κόμματα της μεταπολίτευσης κατέρρευσαν, ακροδεξιά μορφώματα διογκώθηκαν και στην κυβέρνηση αναδείχτηκε ένα κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς, που υποσχέθηκε κοινωνική δικαιοσύνη και ανάκαμψη αλλά αποδείχτηκε πως δεν στηριζόταν σε σοβαρό, ρεαλιστικό για να το εφαρμόσει, πρόγραμμα.

Ταυτόχρονα η Ευρώπη δέχτηκε αυξημένες προσφυγικές ροές από τις χώρες της Μέσης Ανατολής που εδώ και χρόνια υποφέρουν από πολέμους και βομβαρδισμούς για τον έλεγχο του πετρελαίου, αιτίες που όξυναν την ριζοσπαστικοποίηση του Ισλάμ. Η υποδοχή των προσφύγων για τις χώρες της Ε.Ε. ανέδειξε τις ιδεολογικές διαφορές τους και την ξενοφοβία τους, με αποτέλεσμα το κλείσιμο των συνόρων και την επιδείνωση του προσφυγικού προβλήματος για την Ελλάδα, κύρια χώρα υποδοχής τους. 

Ο χώρος της πολιτικής οικολογίας, που είχε εκφραστεί μετά το 2002 από τους Οικολόγους Πράσινους, κατόρθωσε να εξασφαλίσει μια έδρα στην ευρωβουλή το 2009 και αρκετές στην Αυτοδιοίκηση. Όμως και αυτός βρέθηκε ανέτοιμος να αντιμετωπίσει τις ξαφνικές επιπτώσεις της κρίσης. Οι πολλαπλές διεργασίες της περιόδου 2012-2014, αντί να οδηγήσουν σε μια νέα ωριμότητα και ανάπτυξη, ανέδειξαν εγγενείς αδυναμίες και εσωτερικές συγκρούσεις, οι οποίες οδήγησαν σε διασπάσεις και εκτεταμένες αποχωρήσεις μελών. Αφού υποσκάφτηκε κάθε δυνατότητα αυτόνομης πράσινης συμμετοχής στις εκλογές, η πλειοψηφία όσων παρέμειναν στους ΟΠ υποστήριξε εκλογικά τον ΣΥΡΙΖΑ. Στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 εξέλεξαν έναν βουλευτή και ορίστηκε ένας αναπληρωτής Υπουργός Περιβάλλοντος. Στις εκλογές του Σεπτ. 2015 παραχωρήθηκαν στα ίδια πρόσωπα από μία εκλόγιμη θέση στη Βουλή και διατηρήθηκε ο ίδιος αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος. Η κυβερνητική αυτή συνεργασία, στηριγμένη στη σταθερή υπερψήφιση όλων των κυβερνητικών επιλογών, ακόμα και όσων αντιβαίνουν τις αρχές της πολιτικής οικολογίας, ανέδειξε νέες αδυναμίες και αντιφάσεις στον χώρο. Καθώς είναι ξεκάθαρη η κυβερνητική επιλογή μιας απλής διαχείρισης των προγραμμάτων που επιβάλλουν οι δανειστές της χώρας, διαφαίνεται το ελάχιστο εύρος των δυνατών χειρισμών, η έλλειψη αντιστάσεων στην υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και του περιβάλλοντος αλλά και η απογοήτευση της πλειοψηφίας των πράσινων ακροατηρίων και των κοινωνικών κινημάτων. 

Έτσι λοιπόν σήμερα, ο χώρος της πολιτικής οικολογίας στην Ελλάδα βρίσκεται σε μια κατάσταση πολυδιάσπασης, αποσυσπείρωσης και απογοήτευσης, με σοβαρά ζητήματα ανοιχτά, τα οποία χρειάζονται επανεπεξεργασία, με κυρίαρχο ζήτημα την ταυτότητά του στις νέες συνθήκες. 

Εμείς, τα μέλη του Οικολογικού Δικτύου, όπως αναφέρουμε και στην ιδρυτική μας διακήρυξη: «Θέλουμε να ξαναβρεί το οικολογικό κίνημα τις αξίες, την ταυτότητά του και την αξιοπιστία του. Επιλέγουμε τη μορφή του δικτύου, θέλοντας να δώσουμε έμφαση στον πολιτικό διάλογο για το κοινό μέλλον του πράσινου χώρου, με τη μορφή ενός εκτεταμένου forum συζήτησης που θα αναζητά τις συγκλίσεις μέσα από τη διαφορά, αλλά και τις ποιοτικές προσωπικές, πολιτικές και κινηματικές σχέσεις που έχουν αναπτυχθεί όλα τα προηγούμενα χρόνια».

Επίσης, όπως τονίσαμε και στην ιδρυτική μας διακήρυξη: «Η εμμονή σε πολιτικές λιτότητας που διασώζουν τα πιο ιδιοτελή συμφέροντα των αγορών, αυτό που πιθανόν να καταφέρει θα είναι η απογοήτευση από τους δημοκρατικούς θεσμούς και τις αξίες, η απόρριψη του οράματος της ομοσπονδιακής Ευρώπης και η ενίσχυση αντιδημοκρατικών, απομονωτικών και βίαιων μορφωμάτων και ιδεολογιών. Ο χώρος της πολιτικής οικολογίας, σε μια νέα πορεία, που θα ξεπερνάει τα λάθη και την παθολογία του παρελθόντος, έχει τις δυνατότητες να επεξεργαστεί περισσότερο και να καταθέσει συγκεκριμένες εναλλακτικές λύσεις για τα προβλήματα αλλά και το μέλλον της χώρας, της Ευρώπης και του πλανήτη. Και πρέπει να το κάνει τώρα, περισσότερο από ποτέ».