“Ανακαλύπτοντας (ένα άλλο) Εθνικό Κήπο”
Του Κώστα Οικονόμου
Με την προσοχή τους στραμμένη στα προβλήματά από την παρατεταμένη κρίση οι Aθηναίοι κινδυνεύουν να … ξυπνήσουν πολύ σύντομα με ένα «άλλο» Εθνικό Κήπο από εκείνον που γνώριζαν.
Και αυτή την φορά δεν θα φταίνε τα «κόκκινα σκαθάρια» που σκοτώνουν σιγά-σιγά αλλά σταθερά τους φοίνικες, ή τα παράσιτα που πνίγουν τα αιωνόβια δένδρα κάτω από την αδιαφορία των δημοτικών αρχών στις οποίες έχει ανατεθεί η φροντίδα του μοναδικού ιστορικού βοτανικού κήπου των 154 στρεμμάτων στο κέντρο της Αθήνας.
Όχι αυτή την φορά ο «άλλος» Εθνικός Κήπος που απειλεί να πάρει την θέση αυτού που ξέρουμε και ορίσθηκε το 1927 ως Εθνικός Κήπος, μοναδικός στο είδος του στην μεσογειακή περιοχή, θα είναι αποτέλεσμα μιας ιδιότυπης αντίληψης για… την Τέχνη, από την συνεργασία του Δήμου Αθηναίων και του Πολιτιστικού Οργανισμού «ΝΕΟΝ».
Ο Κήπος –αν αυτό το πρόγραμμα τρέξει– θα «αναπλασθεί» έτσι ώστε να μπορεί να φιλοξενεί μεγάλα έργα τέχνης εξωτερικού χώρου.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν χώροι για να τα φιλοξενήσουν, διάδρομοι για να τα μεταφέρουν, δρόμοι για να περάσουν γερανοί και φορτηγά, υποδομές για να φιλοξενήσουν τις φιλόδοξες προσδοκίες υψηλής επισκεψιμότητας!
Και που θα δημιουργηθούν οι χώροι αυτοί; Εκεί που σήμερα βρίσκονται αιωνόβια δένδρα, φυτά και αλέες περιπάτου.
Και η περιβόητη «ανάπλαση» από ότι διαπιστώνουν ήδη οι επισκέπτες του Κήπου, όλοι όσοι αναζητούν μία στιγμή ήσυχου περιπάτου χωρίς τον ήχο από κόρνες και θορύβους από αυτοκίνητα, έχει σιωπηρά αρχίσει. Οι μικροί διάδρομοι και τα μονοπάτια έχουν «ανοίξει», φορτηγά έχουν αρχίσει να κυκλοφορούν ακόμα και για μικρές μετακινήσεις υπαλλήλων που φροντίζουν (;) τον Κήπο.
Εκεί που περπατά κανείς αμέριμνος σ’ αυτό που μοιάζει με παράδοξα «φαρδύ» μονοπάτι, αν ξαφνικά ακούσει ένα θόρυβο που μοιάζει με πετρελαιομηχανή φορτηγού προς θεού μη νομίσει ότι κάνει λάθος…
Όμως αυτό που έρχεται είναι κάτι άλλο.
Οι παρεμβάσεις που προβλέπονται από την εν λόγω «ανάπλαση» θα μπορούσε τυπικά να «μετρηθούν» ως απώλεια μερικών δένδρων και φυτών. Λάθος. Άλλωστε δένδρα μπορεί ήδη να δει κανείς κομμένα σε διάφορα σημεία, αποτέλεσμα μια ιδιότυπης αντίληψης «φροντίδας» του Κήπου από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων ή ακόμα και της Βουλής που φροντίζει να ξεφορτώνεται στους χώρους του κήπου ότι δεν χωράει στο προαύλιό της.
Όχι πρόκειται για κάτι πολύ διαφορετικό. Ο Εθνικός Κήπος είναι ένα οικοσύστημα, μία ολότητα με εσωτερική ισορροπία η οποία ήδη αμύνεται απέναντι στην «φροντίδα» των υπηρεσιών του Δήμου. Οι αλλαγές που προβλέπονται προκειμένου να δημιουργηθούν οι χώροι και οι υποδομές για την φιλοξενία της μπιενάλε σύγχρονης τέχνης πρόκειται να αλλάξουν αυτή την ισορροπία με τρόπο μη αντιστρεπτό.
Η αναμόρφωση των χώρων η αφαίρεση δένδρων και φυτών θα μεταμορφώσουν την αρχική «λογική» της πανίδας του κήπου που τον κάνει μοναδικό.
Ήδη η Εταιρεία Φίλων του Εθνικού Κήπου (ΕΦΕΚ) προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της απόφασης του Δήμου Αθηναίων να εκχωρήσει τον Κήπο στον Πολιτιστικό Οργανισμό ΝΕΟΝ για την διεξαγωγή Εκθέσεων Τέχνης.
Η αντίρρησή της εστιάζεται στο ότι ενώ ο Κήπος χρειάζεται αποκατάσταση και συντήρηση ο Δήμος Αθηναίων ανοίγει τον δρόμο στις «μπολντόζες» και τα φορτηγά στα μονοπάτια του…
Και το παράδοξο είναι ότι οι πόροι για να αποκατασταθούν οι ζημιές και να συντηρηθεί όπως το απαιτεί η εσωτερική οικολογική ισορροπία του υπάρχουν.
Μόνο που φαίνεται πως κάποιοι στον Δήμο της Αθήνας έχουν μπερδευτεί με τους «κωδικούς» τους και δεν τους βρίσκουν…
Φαίνεται πάντως πως κάτι κινείται για την διάσωσή αυτού του μνημείου που από μόνο του είναι έργο τέχνης που αξίζει να αντιμετωπισθεί δημιουργικά και να μη χαθεί μέσα στην συνολική αδιαφορία για ότι όμορφο και αναγκαίο έχει απομείνει στο κέντρο της Αθήνας.
Να σημειωθεί πάντως εδώ ότι σύμφωνα με γνωμοδότηση του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας στο οποίο απευθύνθηκε η Εταιρεία Φίλων του Εθνικού Κήπου (ΕΦΕΚ):
– Η προτεινόμενη παρέμβαση παραβιάζει το άρθρ. 24 του Συντάγματος τις Διεθνείς Συμβάσεις για την προστασία των ιστορικών κήπων και του τοπίου και τις αρχές βιώσιμης ανάπτυξης.
– Επιχειρείται χωρίς να έχει προηγηθεί συνολική μελέτη του Εθνικού Κήπου ως ενιαίου συστήματος και χωρίς να έχει προηγηθεί συνολική και πλήρης αποκατάστασή του.
– Η λειτουργία του Κήπου ως Εκθεσιακού χώρου έργων σύγχρονης τέχνης συνιστά μεταβολή της κατά προορισμόν χρήσης του.
Επίσης η γεωπονική επιστημονική κοινότητα μέσω των αρμόδιων φορέων της (Γεωτεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, Σύλλογος Αποφοίτων Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών) τεκμηρίωσε επιστημονικά την πλήρη αντίθεσή της στο προτεινόμενο πρόγραμμα και ζητά να πληροφορηθεί πως μπορεί ο φορέας διαχείρισής να αποκλίνει με τόσο εμφανή τρόπο από το ξεκάθαρο νομικό πλαίσιο ύπαρξης του Εθνικού Κήπου…
ΠΗΓΉ: Γεωπόνοιι του Κόσμου
