Δείκτες Αειφόρου Σχολείου (2014-15) και Δράσεις

Κάθε εκπαιδευτικός εντάσσει στη διδασκαλία του θέματα που σχετίζονται με την ευρύτερη θεματολογία της αειφορίας. Τέτοια θέματα είναι: Η φτώχια στον κόσμο (και στη χώρα μας), η κατάσταση του περιβάλλοντος και οι κίνδυνοι που το απειλούν, προβλήματα των μεγαλουπόλεων, ρατσισμός-ξενοφοβία, ισότητα των φύλων, η προστασία της βιοποικιλότητας, το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η κλιματική αλλαγή, η οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις της, τα ναρκωτικά, η βία, η ανισότητα βορρά -νότου, η κυριαρχία των μεγάλων πολυεθνικών κολοσσών, οι αναδυόμενες οικονομίες, τα “νοσήματα του πολιτισμού” , τοπική και παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, κ.α . Τα θέματα αυτά θα πρέπει να διδάσκονται πέραν όσων περιλαμβάνονται στα σχολικά βιβλία και να αποτελούν επέκταση ή εμβάθυνση διδασκομένων ή να είναι  νέα και μη προβλεπόμενα από το αναλυτικό πρόγραμμα. Μεταξύ αυτών μπορεί να είναι και θέματα που έχουν άμεση σχέση με τη ζωή των παιδιών και των οικογενειών τους όπως το πρόβλημα της ανεργίας, της οικονομικής κρίσης, της διαφθοράς, κ.ά. Η ομάδα που θα αναλάβει το δείκτη αυτό μπορεί να καταρτίσει (με τη βοήθεια του καθηγητή) ένα κατάλογο θεμάτων σχετικών με την αειφορία, να συγκεντρώσει βιβλιογραφία, άρθρα από τον τύπο (γραπτό και ηλεκτρονικό) και να προτείνει στους διδάσκοντες την αξιοποίησή τους μέσα στην τάξη στο πλαίσιο συζητήσεων με τους μαθητές.

Π.2. Ανάπτυξη κριτικής σκέψης: Να περιγραφούν οι ενέργειες και εργαλεία-τεχνικές που αξιοποιεί το σχολείο για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των μαθητών

Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των μαθητών είναι μια από τις κύριες επιδιώξεις του αειφόρου σχολείου. Όπως λέει ο Jicling, « η εκπαίδευση  είναι  περισσότερο να διδάσκουμε τους μαθητές πώς να σκέφτονται παρά για το τι να σκέφτονται». Μολονότι δε διδάσκεται η κριτική σκέψη ως μάθημα, μπορεί κανείς να δουλέψει πάνω στην αμφιβολία, στην έκφραση της αμφιβολίας και στη διατύπωση κατάλληλων ερωτήσεων, ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία της διερεύνησης για να βρεθούν απαντήσεις. Για κάθε κοινωνικό ή άλλο φαινόμενο μπορεί κανείς να διατυπώνει ορισμένες ερωτήσεις, όπως:

$1·         Τι (είναι αυτό;)

$1·         Γιατί (είναι έτσι;)

$1·         Πώς (ξέρω ότι είναι πράγματι έτσι;)

$1·         Πώς δημιουργήθηκε;    

$1·         Ποιος κερδίζει από αυτό;

$1·         Ποιος χάνει από αυτό;

$1·         Πώς αλλιώς θα μπορούσε να γίνει;

Π.3. Με ποιους τρόπους προσπαθεί το σχολείο να εισαγάγει εναλλακτικές προς τη διάλεξη διδακτικές τεχνικές ή μεθόδους (μάθημα στο ύπαιθρο, στην αυλή του σχολείου, σε χώρους παραγωγής, εργασία σε ομάδες, παιχνίδι ρόλων, δραματοποίηση, προσομοίωση,  θεατρικό παιχνίδι κα). Σε τι ποσοστό του διδακτικού χρόνου οι εκπαιδευτικοί αξιοποιούν τέτοιες μεθόδους; (στόχος: να μην είναι μικρότερο του 40%).

Χωρίς να απορρίπτει κανείς την παραδοσιακή μέθοδο διδασκαλίας (διάλεξη ή εμπλουτισμένη διάλεξη), είναι απαραίτητο να εισαχθούν νέες παιδαγωγικές και διδακτικές εναλλακτικές προς αυτήν, ώστε να καλύπτονται οι διαφορετικές ευφυΐες και τα διαφορετικά στυλ μάθησης (οπτικό, ακουστικό, αισθησιοκινητικό, κτλ). Η ομαδοσυνεργατική, το παιχνίδι ρόλων, η δραματοποίηση, το θεατρικό παιχνίδι, η προσομοίωση, είναι  εναλλακτικές που ποικίλουν τη διδασκαλία, δίνουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στη μαθησιακή διαδικασία όλα τα παιδιά της τάξης, αποτελούν ελκυστικές μεθόδους για τα παιδιά και αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες. Ασφαλώς, η πίεση του χρόνου για ολοκλήρωση της ύλης, δεν επιτρέπει την γενικευμένη αξιοποίηση των εναλλακτικών διδακτικών προσεγγίσεων, ωστόσο, μπορεί κανείς να τις εισαγάγει στη διδασκαλία του ξεκινώντας από ένα μικρό ποσοστό ωρών. Η ομάδα που θα αναλάβει αυτό το δείκτη μπορεί να προτείνει στους εκπαιδευτικούς να παρακολουθήσουν σχετικά σεμινάρια επιμόρφωσης ή να πειραματιστούν με τις μεθόδους αυτές για ένα ποσοστό του χρόνου τους μέσα στην τάξη με τους μαθητές τους. Μπορεί επίσης να ενημερώσει τους μαθητές σχετικά με τις εναλλακτικές αυτές, τι προσφέρουν (σύμφωνα με τη βιβλιογραφία) και γιατί θα πρέπει κανείς να δοκιμάζει νέες παιδαγωγικές και διδακτικές πρακτικές και μεθόδους.

Π.4. Είδος και περιεχόμενο των εκπαιδευτικών-διδακτικών επισκέψεων που πραγματοποίησε το σχολείο, με σκοπό την περιβαλλοντική, κοινωνική, πολιτιστική ενημέρωση, ευαισθητοποίηση ή προβληματισμό των μαθητών (θεματικές εβδομάδες, «ημέρα πολιτιστικής περιήγησης», «ημέρα γνώσης της τοπικής ιστορίας», «ημέρα  χωρίς μάθημα» στο σχολείο- μόνο για συζητήσεις σε θέματα επιλογής των μαθητών, «ημέρα γονέων»-οι γονείς διδάσκουν και διοικούν το σχολείο, «ημέρα του δημάρχου»-ο δήμαρχος διδάσκει και διοικεί το σχολείο, «ημέρα αλληλεγγύης για την καθαρίστρια» κα.).

Κάθε μαθητής/μαθήτρια κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής (τουλάχιστον) εκπαίδευσής του, θα πρέπει να έχει επισκεφτεί ένα ελάχιστο αριθμό μουσείων, μνημείων, τοπίων, οικοτόπων, επαγγελματικών χώρων κτλ,   έτσι ώστε να εμπλουτίσει τις γνώσεις, τις εμπειρίες και τις ικανότητές του ως πολίτης αυτής της χώρας και όλου του κόσμου. Η ομάδα που θα αναλάβει αυτό το δείκτη, θα πρέπει να εισηγηθεί στο σύλλογο διδασκόντων ένα πρόγραμμα εκπαιδευτικών επισκέψεων και στη συνέχεια θα προσπαθήσει για την καλύτερη δυνατή υλοποίησή του. Χώροι και τόποι των επισκέψεων πρέπει να αποφασίζονται δημοκρατικά και από κοινού. Ο δείκτης αφορά τις επισκέψεις που πραγματοποιεί όλο το σχολείο. Η ομάδα που θα αναλάβει αυτό το δείκτη θα εκτυπώσει από το Ημερολόγιο Αειφόρου Σχολείου το αντίστοιχο έντυπο  ή θα το συμπληρώνει ηλεκτρονικά. Το κύριο καθήκον σε σχέση με το δείκτη αυτό είναι η παρέμβαση των μαθητών ώστε να υλοποιείται ο μέγιστος προβλεπόμενος αριθμός εκπαιδευτικών και διδακτικών επισκέψεων ανά έτος. Με την καταγραφή στο Ημερολόγιο, οι μαθητές μπορούν να παρακολουθούν την εξέλιξη των επισκέψεων σε σχέση με τον συνολικό σχολικό χρόνο και να κάνουν τις κατάλληλες παρεμβάσεις.

Π.5. Είδος και περιεχόμενο των εκδηλώσεων (πολιτιστικών, περιβαλλοντικών, για διάχυση αποτελεσμάτων,  κ.ά. όπως εναλλακτικά φεστιβάλ, παρουσιάσεις μαθητικών σχεδίων κα)  που οργανώθηκαν από το σχολείο  με τη συνεργασία μαθητών/εκπαιδευτικών, με ακροατήριο μαθητές, γονείς ή μέλη της τοπικής κοινότητας. Οι εκδηλώσεις μπορεί να γίνονται εντός ή εκτός σχολείου.       

Η συμμετοχή κάθε μαθητή στην οργάνωση και εκτέλεση μιας εκδήλωσης (μιας θεατρικής παράστασης, μιας συναυλίας, μιας πολιτιστικής παρουσίασης, ενός συνόλου χορών, μιας αναπαράστασης, κτλ) αποτελεί εμπειρία ζωής. Το σχολείο θα πρέπει να δίνει σε κάθε μαθητή του τη δυνατότητα να αποκτήσει μια τουλάχιστον τέτοια εμπειρία. Η ομάδα που θα αναλάβει τον δείκτη αυτό, θα πρέπει να συνεργαστεί στενά με εκπαιδευτικούς, μαθητές, με τη διεύθυνση και με εξωσχολικούς συνεργάτες, ώστε το σχολείο να παρουσιάσει μια σειρά εκδηλώσεων που θα έχουν οργανωθεί από τους ίδιους τους μαθητές, με το συντονισμό των εκπαιδευτικών. Ιδέες για τέτοιες εκδηλώσεις υπάρχουν πάρα πολλές και οι μαθητές είναι πολύ εφευρετικοί σ’ αυτόν το τομέα. Οι παγκόσμιες ημέρες δίνουν αφορμές, η ύπαρξη συγκεκριμένων ταλέντων σε κάθε σχολείο επίσης, η εξειδίκευση ορισμένων εκπαιδευτικών ή γονέων επίσης, οι ανάγκες για ανάδειξη θεμάτων της σχολικής ζωής κτλ.

Π.6. Μέρος του συνολικού αριθμού διδακτικών ωρών του σχολείου που διεκπεραιώθηκαν με  τη χρήση (ολική ή εν μέρει) Τεχνολογιών Πληροφορίας &  Επικοινωνίας-ΤΠΕ  (Η/Υ, Βιντεοπροβολέας, Διαδραστικός πίνακας).

Στο ίδιο πλαίσιο, όπως με τον προηγούμενο δείκτη, είναι χρήσιμο και διευκολυντικό για σημαντικό τμήμα του συνολικού διδακτικού χρόνου, να αξιοποιούνται για τη διδασκαλία οι σύγχρονες Τεχνολογίες της Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ), όπως ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, το ΙΝΤΕΡΝΕΤ, ο βιντεοπροβολέας, ο διαδραστικός πίνακας, τα bolgs, wikies,  και άλλες τέτοιες πλατφόρμες ή προγράμματα. Τα παιδιά είναι πολύ εξοικειωμένα και δέχονται με μεγάλη ευχαρίστηση τον εμπλουτισμό της διδασκαλίας με τέτοια εποπτικά μέσα που αυξάνουν τη διεισδυτικότητα και την αποτελεσματικότητα του μαθήματος και του μηνύματος. Η ομάδα που θα αναλάβει αυτό το δείκτη θα πρέπει, μέσα από συνεργασία με κατάλληλα πρόσωπα και φορείς, να εξασφαλίσει για όλους τους μαθητές τη δυνατότητα να χρησιμοποιούνται οι σύγχρονες ΤΠΕ για τη διδασκαλία των μαθημάτων. Έτσι, αξιοποιώντας την αλλαγή εξοπλισμού από μεγάλες επιχειρήσεις, αξιοποιώντας ποικίλα προγράμματα, αξιοποιώντας μέρος της επιχορήγησης προς το σχολείο για τις λειτουργικές του δαπάνες, σταδιακά και σε ένα βάθος χρόνου, μπορεί να εφοδιάσει το σχολείο με τις κατάλληλες συσκευές και εποπτικά-διδακτικά μέσα. Υπάρχει, ωστόσο, μια λεπτή γραμμή που χωρίζει την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία, από τη μετατροπή της διδασκαλίας σε μέρος των ΤΠΕ.

Π.7. Είδος και περιεχόμενο μαθητικών διαγωνισμών στους οποίους έλαβαν μέρος μαθητές του σχολείου καθώς και είδος ενδοσχολικών διαγωνισμών πάνω σε πρωτότυπα θέματα, τους οποίους προκηρύσσουν οι ίδιοι οι μαθητές.

Η συμμετοχή των μαθητών σε σχολικούς και εξωσχολικούς διαγωνισμούς βοηθά τα παιδιά να ανακαλύψουν ταλέντα που ίσως δε θα μπορούσαν να εντοπιστούν από το μονότονο και ισοπεδωτικό σχολικό πρόγραμμα. Το σχολείο, προκειμένου να δώσει κίνητρα στους μαθητές του, μπορεί να θεσμοθετήσει έναν ή περισσότερους διαγωνισμούς με κατάλληλη θεματολογία, η οποία θα προκύψει μέσα από τη συνεργασία του συλλόγου διδασκόντων με τους μαθητές, τους γονείς, την τοπική αυτοδιοίκηση, κτλ. Είναι σημαντικό οι διαγωνισμοί να  μη προωθούν απροκάλυπτα ή εμμέσως, προϊόντα ή επιχειρήσεις ή καταναλωτικές συνήθειες, που κάνουν τα παιδιά άμεσα ή έμμεσα, υποστηρικτές του συστήματος της καταναλωτικής κοινωνίας..

Π.8. Μαθητικός Σχολικός Κανονισμός που συντάσσει το 15μελές μέσα από μια δημοκρατική διαδικασία αρχικά σε επίπεδο πενταμελών και μετά σε επίπεδο γενικής συνέλευσης μαθητών. Ευρεία συζήτηση με τους εκπαιδευτικούς και τη διεύθυνση για τη θέσπιση του Σχολικού Κανονισμού.

Αυτή μπορεί να είναι μια μορφή αυθεντικής δημοκρατικής διαδικασίας  και μοναδική εμπειρία για τους μαθητές/μαθήτριες. Ξεκινώντας από το τμήμα δημιουργείται το σχέδιο του μαθητικού Σχολικού Κανονισμού. Μετά πηγαίνει σε επίπεδο 15μελούς, το οποίο συνθέτει τις επιμέρους προτάσεις των τμημάτων-5μελών, και δημιουργεί έναν ολοκληρωμένο μαθητικό Σχολικό Κανονισμό. Ο κανονισμός αυτός ψηφίζεται σε Γενική Συνέλευση των μαθητών/μαθητριών του σχολείου με μια κοινοβουλευτική διαδικασία (κατ’ άρθρο και στο σύνολό του). Στη συνέχεια  ο μαθητικός Σχολικός Κανονισμός υποβάλλεται στο Σύλλογο Διδασκόντων για τα περαιτέρω. Τα περαιτέρω μπορεί να είναι σύγκληση Σχολικού Συμβουλίου για την έγκριση του κανονισμού ή συζήτησή του στο Σύλλογο Διδασκόντων για την έγκριση του Σχολικού Κανονισμού.

Π.9. Περιγραφή της πολιτικής του σχολείου με την οποία επιδιώκεται κανένα παιδί να μην εγκαταλείψει το σχολείο πρόωρα.

Πολλά σχολεία έχουν αναπτύξει ένα σύστημα εναλλακτικών ποινών, αντί να τιμωρούν τους μαθητές τους. Η ομάδα που θα αναλάβει το δείκτη αυτό, θα πρέπει να συνεργαστεί με το Διευθυντή/τη Διευθύντρια, με το δεκαπενταμελές μαθητικό συμβούλιο, με τα πενταμελή μαθητικά συμβούλια, με εκτός σχολείου ειδικούς, προκειμένου να προτείνει ένα σύστημα εναλλακτικών ποινών, ενώ ταυτόχρονα θα προσπαθεί να μειωθεί η ανάγκη επιβολής ποινών, με τη βελτίωση του σχολικού κλίματος, με τη συνεργασία, την αλληλεγγύη και την αναθεώρηση των αξιών και κανόνων του σχολείου προς μια πιο δημοκρατική και συμμετοχική κατεύθυνση. Κεντρικό ρόλο θα παίξει η έγκριση ενός δημοκρατικού Σχολικού Κανονισμού που θα προκύψει μέσα από δημοκρατική διαδικασία. Πολύ σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει η σύσταση ομάδας “σχολικών διαμεσολαβητών”, κα. Ο δείκτης αφορά όλους τους μαθητές του σχολείου. Το επιθυμητό αποτέλεσμα αυτού του δείκτη είναι ένας κατάλογος με εναλλακτικές ποινές, σοβαρή μείωση των επιβαλλόμενων ποινών και η συνολική  βελτίωση του σχολικού κλίματος.

Π.10. Περιγραφή της πολιτικής του σχολείου με την οποία επιδιώκεται κανένα παιδί να μην εγκαταλείψει το σχολείο πρόωρα

Κάθε παιδί που εγκαταλείπει πρόωρα το σχολείο βρίσκεται σε μεγάλο κίνδυνο, ενώ ταυτόχρονα μειώνονται δραματικά οι πιθανότητές του να ζήσει μια φυσιολογική και ευτυχισμένη ζωή. Το σχολείο θα πρέπει να κάνει κάθε προσπάθεια ώστε όλα τα παιδιά να ολοκληρώσουν τουλάχιστον την υποχρεωτική τους εκπαίδευση. Οφείλουν να επικοινωνούν με τις οικογένειες, κυρίως όταν υπάρχει υπόνοια για σχολική εγκατάλειψη και να εξασφαλίζουν την ολοκλήρωση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης κάθε παιδιού. Η ομάδα που θα αναλάβει το δείκτη αυτό θα πρέπει να έχει ανοικτά μάτια και αυτιά, ώστε, αν πληροφορηθεί ότι επίκειται εγκατάλειψη του σχολείου από κάποιο παιδί, να απευθύνεται στα κατάλληλα πρόσωπα ώστε αυτό να αποφευχθεί.

Το σχολείο θα πρέπει να έχει το δικό του Σχέδιο Αειφόρου Διαχείρισης και το δικό του Πρόγραμμα Δράσης. Για να καταρτιστούν αυτά τα σχέδια, θα πρέπει η σχολική κοινότητα να βρει χρόνο για συζήτηση, για σκέψη, για λήψη αποφάσεων. Στη διαδικασία κατάρτισης των κειμένων αυτών θα πρέπει να αξιοποιηθούν οι μαθητικές κοινότητες, ο Σύλλογος Γονέων, η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Τα κείμενα αυτών των σχεδίων αποτελούν δέσμευση του σχολείου και όταν δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του, θυμίζουν σε όλους αυτή τη δέσμευση και τις προκλήσεις που απορρέουν από αυτήν. Πρότυπα των σχεδίων υπάρχουν στην ιστοσελίδα της Αειφόρουμ, αν και είναι καλύτερο κάθε σχολείο να φτιάξει τα δικά του σχέδια.

Κ.2. Ποιο είναι το ποσοστό των εκπαιδευτικών και των μαθητών/μαθητριών του σχολείου που  συμμετέχουν ενεργά στο Σχέδιο Αειφόρου Διαχείρισης (Σ.Α.Δ);

Η υιοθέτηση της “Ολιστικής Σχολικής Προσέγγισης” σημαίνει ότι όλοι οι εκπαιδευτικοί του σχολείου συμμετέχουν στο Σ.Α.Δ. και στο Σ.Π.Δ. Ωστόσο, επειδή δεν μπορεί κανείς να περιμένει να συμμετέχουν όλοι με τον ίδιο τρόπο, δίνοντας τον ίδιο ακριβώς χρόνο ή την ίδια ακριβώς δραστηριότητα με όλους τους άλλους, είναι αρκετό καθένας να συμμετέχει στην υλοποίηση ενός τουλάχιστον δείκτη. Έτσι, το συνολικό έργο μοιράζεται, άρα δεν επιβαρύνεται κανένας υπέρμετρα, υπάρχει η ικανοποίηση της συμμετοχής απ’ όλους, το έργο παράγεται αποτελεσματικά και ικανοποιητικά. Περιμένουμε από κάθε ένα εκπαιδευτικό  να δώσει στο πρόγραμμα ότι μπορεί και μόνο αυτό. Η ομάδα που θα αναλάβει αυτό το δείκτη θα πρέπει να πείσει τους εκπαιδευτικούς ότι το σχολείο, οι ίδιοι, οι μαθητές, η κοινωνία, όλοι, έχουν μόνο να κερδίσουν από την αλλαγή του σχολείου προς ένα αειφόρο πρότυπο. Πρέπει επίσης να τους διαβεβαιώσει ότι θα αναλάβουν μόνο ένα μικρό τμήμα της όλης εργασίας, εκείνο που ταιριάζει περισσότερο στα ενδιαφέροντά τους, στις ανάγκες τους, στις δυνατότητές τους και βέβαια ότι δεν διακινδυνεύουν τίποτε με τη συμμετοχή τους αυτή.

Τα ίδια ισχύουν και για τους μαθητές και τις μαθήτριες. Ιδιαίτερα στα λύκεια, οι μαθητές/μαθήτριες είναι πολύ φορτωμένοι με την προετοιμασία των μαθημάτων τους. Ο ελεύθερος χρόνος τους είναι εξαιρετικά περιορισμένος και το άγχος τους μεγάλο. Όλοι όμως οι μαθητές και οι μαθήτριες μπορούν να κάνουν πράγματα μέσα στο σχολείο, όπως: να πετούν ότι δεν χρειάζονται στον κατάλληλο κάδο, να σβήνουν τα φώτα των διαδρόμων και των χώρων υγιεινής στη διάρκεια του μαθήματος, να σβήνουν τα φώτα φεύγοντας από το σχολείο, να σβήνουν όλους τους υπολογιστές, τους εκτυπωτές, τα φωτοτυπικά και κάθε ηλεκτρική συσκευή αντί να βρίσκονται στο stand by, να απαιτούν και να αγοράζουν βιολογικά τρόφιμα από το κυλικείο, να βοηθούν την καθαρίστρια να διατηρεί καθαρό το σχολείο αποφεύγοντας να ρυπαίνουν και ανεβάζοντας τις καρέκλες τους στα θρανία στο σχόλασμα, να συνεργάζονται με τους εκπαιδευτικούς για τη διοργάνωση των εκδηλώσεων, να συμμετέχουν ενεργά στις μαθητικές συζητήσεις, συνελεύσεις και αποφάσεις,  να φροντίζουν για τη μείωση του αριθμού των φωτοτυπιών, να συνεργάζονται για τη συγκέντρωση των βιβλίων (όσων δεν θέλουν) στο τέλος της σχολικής χρονιάς, να κλείνουν τις βρύσες, να ειδοποιούν αν υπάρχει διαρροή νερού, να προτείνουν θέματα της επικαιρότητας ή θέματα αειφορίας για συζήτηση στην τάξη, να πραγματοποιούν  τις μετρήσεις νερού, ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου, πετρελαίου, φωτοτυπιών (αφού όλα αυτά γίνονται μέσα στο σχολείο κατά τις ώρες της λειτουργίας του), να συνεργάζονται για τη δημιουργία καλού κλίματος στο σχολείο, να εισηγηθούν τη δημιουργία ομάδας σχολικών διαμεσολαβητών και να συμμετέχουν ενεργά σ’ αυτήν, να διευκολύνουν την εισαγωγή και εφαρμογή διαφοροποιημένης διδασκαλίας με νέες διδακτικές μεθόδους ή με σύγχρονα εποπτικά μέσα, κ.ά.

Κ.3. Αριθμός και περιεχόμενο ειδικών Παιδαγωγικών Συνεδριάσεων του Συλλόγου Διδασκόντων (πέραν των υποχρεωτικών), με σκοπό τη συνεργασία των εκπαιδευτικών σε θέματα διδασκαλίας και μάθησης, για την αντιμετώπιση μαθητικών προβλημάτων, για το σχεδιασμό κοινών προγραμμάτων σχετικών με την εκπαίδευση για την αειφορία, για την ανάπτυξη στρατηγικών για τη σχέση του σχολείου με την τοπική και διεθνή κοινότητα, για τον αναστοχασμό σχετικά με την πορεία του σχολείου και την επίτευξη των στόχων του, για τον εμπλουτισμό του αναλυτικού προγράμματος στην κατεύθυνση ανάπτυξης της κριτικής σκέψης.

Σε κάθε σχολείο ο Σύλλογος Διδασκόντων συνεδριάζει σε ορισμένες τακτές προθεσμίες για συγκεκριμένους λόγους (δικαιολόγηση απουσιών, έκδοση αποτελεσμάτων φοίτησης κτλ). Πέρα όμως από τις υποχρεωτικές αυτές συνεδριάσεις, η παιδαγωγική λειτουργία του συλλόγου διδασκόντων απαιτεί συνεδριάσεις τουλάχιστον σε μηνιαία βάση. Στη διάρκεια αυτών των ειδικών παιδαγωγικών συνεδριάσεων οι εκπαιδευτικοί συζητούν για εκδηλώσεις, κοινωνικές δράσεις, αντιμετώπιση ζητημάτων που ανακύπτουν στο σχολείο μεταξύ μαθητών, την παροχή ειδικής βοήθειας σε αδύνατους μαθητές, την πιθανή εισαγωγή καινοτομιών στη διδασκαλία ή στη διοίκηση, την αντιμετώπιση και επίλυση προβλημάτων-αιτημάτων που θέτουν οι μαθητές, πειθαρχικά θέματα κτλ. Όλες αυτές οι συνεδριάσεις παίζουν πάρα πολύ σοβαρό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο οι μαθητές αντιλαμβάνονται τη λειτουργία και την κουλτούρα του σχολείου και ως εκ τούτου έχουν πολύ σημαντικό αντίκτυπο στη ζωή του σχολείου.

Κ.4. Μαθητικές κοινότητες (μόνο για Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση)

Κ4.1. Ποια είναι η θεματολογία των εβδομαδιαίων συνεδριάσεων του 15-μελούς μαθητικού συμβουλίου (π.χ. ανοικτό σχολείο, μείωση των εξετάσεων, αύξηση της εργασίας-διδασκαλίας εκτός σχολείου κα)

Κ4.2 Ποια είναι η θεματολογία των ανά δεκαπενθήμερο (15) συνεδριάσεων των 5μελών μαθητικών συμβουλίων, με θέματα σχετικά με την περιβαλλοντική διαχείριση του σχολικού κτιρίου, τις μεθόδους διδασκαλίας, τις γενικότερες συνθήκες μάθησης και ασφάλειας κτλ.

Οι μαθητικές κοινότητες είναι μια κατάκτηση των μαθητών η οποία πρέπει να αξιοποιείται από τους ίδιους. Συνήθως όμως οι συνεδριάσεις του 15μελούς εξαντλούνται στη συζήτηση σχετικά με την εκδρομή, με το πάρτι του σχολείου ή με καμιά κατάληψη. Τα 15μελή μπορούν να παίξουν πολύ σοβαρό και εποικοδομητικό ρόλο στη λειτουργία του σχολείου, εισηγούμενα μια πληθώρα θεμάτων (εισαγωγή καινοτομιών, ανάληψη κοινωνικών και περιβαλλοντικών δράσεων, συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις και προσπάθειες, προτάσεις για βελτίωση των σχέσεων μέσα στο σχολείο, συμβολή στην αντιμετώπιση προβληματικών καταστάσεων μέσα στο σχολείο, κά.). Αν μάλιστα τηρείται ένα ημερολόγιο-πρακτικό συνεδριάσεων με επιμέλεια, αυξάνεται η αίσθηση της δυναμικής συμμετοχής και της σοβαρότητας του ρόλου στη σχολική κοινότητα.   Η ομάδα που αναλαμβάνει αυτό το δείκτη, θα πρέπει να “πυροδοτήσει” συχνότερες συνεδριάσεις του 15μελούς με θέματα σημαντικά για όλο το σχολείο. Θα πιέζει το 15μελές για συχνότερες συνεδριάσεις με θεματολογία που αναφέρεται στη βελτίωση της ζωής των παιδιών μέσα στο σχολείο, στη βελτίωση των διδακτικών μεθόδων, στην ανάληψη πρωτοβουλιών σχετικά με την τοπική κοινωνία, στην ανάληψη πρωτοβουλιών για περιβαλλοντικά θέματα (π.χ. η υιοθεσία του τοπικού πάρκου), για τις εκπαιδευτικές επισκέψεις με σωστό επιμορφωτικό πρόγραμμα,  κ.α. Καθώς μάλιστα θα πιέζει για σωστή τήρηση του βιβλίου πρακτικών των συνεδριάσεων του 15μελούς, μπορεί να αφήσει στο σχολείο μια εξαιρετική δημοκρατική παρακαταθήκη.

Κ 4.3 Ποια είναι η θεματολογία των μηνιαίων μαθητικών Γενικών Συνελεύσεων (όλων των μαθητών/μαθητριών του σχολείου)

 Ακόμη λιγότερο από τα 15μελή ή τα 5μελή, έχει αξιοποιηθεί η μαθητική γενική συνέλευση. Κατά κανόνα αυτή συγκαλείται μόνο αν υπάρχει μια εκ των προτέρων συμφωνημένη απόφαση για ένα ζήτημα. Ωστόσο, η γενική συνέλευση είναι το δημοκρατικό θεμέλιο για τη λειτουργία του σχολείου και των μαθητικών κοινοτήτων και έτσι θα πρέπει να λειτουργεί σε κάθε σχολείο. Πολλά ζητήματα εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της γενικής μαθητικής συνέλευσης, όπως π.χ. αποφάσεις για σχολικές εκδηλώσεις, σχολικές εκπαιδευτικές επισκέψεις, ζητήματα εισαγωγής καινοτομιών,  συνεργασιών με εξωσχολικούς επιστήμονες, υπεράσπιση του δημόσιου χαρακτήρα του σχολείου, για διατύπωση αιτημάτων, κτλ. Ένα σχολείο δεν μπορεί να ισχυρίζεται ότι λειτουργεί δημοκρατικά, αν οι δημοκρατικοί θεσμοί του δεν λειτουργούν σωστά και αποτελεσματικά.

Κ.5 Κοινωνικές δράσεις και δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος εκτός σχολείου (π.χ. δράσεις για την κοινωνική ανισότητα, δράσεις για τα δικαιώματα του ανθρώπου (ανδρών, γυναικών, παιδιών), βοήθεια σε άστεγους και πεινασμένους, βοήθεια σε μετανάστες, δενδροφυτεύσεις, ανταλλακτικά παζάρια  κ.ά.).

Κάθε σχολείο αποτελεί μια κοινωνική δομή μέσα στο δεδομένο χώρο  του, τη γειτονιά του. Η δομή αυτή επηρεάζει το γύρω χώρο  και επηρεάζεται από αυτόν. Στους σημερινούς δύσκολους καιρούς τα παιδιά κάθε σχολείου, μαζί με τους εκπαιδευτικούς,  που αποτελούν το πιο πολυπληθές μορφωμένο  κοινωνικό υποσύνολο, μπορούν να παίξουν πολύ σημαντικό κοινωνικό ρόλο σε τοπικό επίπεδο. Η πείρα που έχει ήδη αποκτηθεί από τις δράσεις των σχολείων στο πλαίσιο του Βραβείου Αειφόρου Σχολείου υποδεικνύει μια ποικιλία κοινωνικών παρεμβάσεων με θετικό περιεχόμενο, τέτοιο που μετατρέπει το σχολείο από μια αποκομμένη δομή παροχή γνώσης σε μια κοινότητα κοινωνικής μάθησης , πηγή κοινωνικής παρέμβασης με πολιτικό και κοινωνικό χαρακτήρα. Παραδείγματα τέτοιων δράσεων είναι τα παρακάτω: Συμμετοχή των μαθητών σε αναγνωρισμένους εράνους όπως ο αντικαρκινικός. Επισκέψεις μαθητικών ομάδων σε γηροκομεία. Σε μια τέτοια επίσκεψη οι μαθήτριες μιας ΕΠΑΣ κούρεψαν και χτένισαν τους παππούδες και τις γιαγιάδες. Σε μια άλλη επίσκεψη, οι μαθητές χρησιμοποιώντας χρήματα που είχαν συγκεντρώσει από την πώληση χαρτιού ανακύκλωσης, πρόσφεραν στους ηλικιωμένους εσώρουχα, ενώ μια άλλη ομάδα τραγούδησε  και χόρεψε  μαζί τους. Η συμμετοχή σε οργανωμένες δενδροφυτεύσεις, η δενδροφύτευση συγκεκριμένης επιφάνειας και η ανάληψη της φροντίδας των μικρών δέντρων για μια σειρά ετών από τους μαθητές ενός σχολείου, η συμμετοχή των μαθητών σε καμπάνια ενημέρωσης των πολιτών μιας γειτονιάς για την ανακύκλωση με διανομή ενημερωτικών φυλλαδίων, η συγκέντρωση χρημάτων ή τροφίμων για την προσωρινή ανακούφιση πολύ φτωχών οικογενειών στον άμεσο κοινωνικό περίγυρο του σχολείου, η ανάληψη του κόστους συμμετοχής στην εκδρομή για μια μαθήτρια με οικονομικά προβλήματα κ. ά., είναι μερικές μόνο ιδέες για το τι μπορεί να κάνει ένα σχολείο στο πεδίο της κοινωνικής προσφοράς. Η ομάδα που θα αναλάβει αυτό το δείκτη έχει να κάνει πολλά πράγματα και να προσφέρει σοβαρό κοινωνικό έργο. Στο Ημερολόγιο Αειφόρου Σχολείου υπάρχει το σχετικό έντυπο για την καταγραφή όλων των δράσεων.

Κ.6.  Επιστήμονες, καλλιτέχνες και άλλοι ενεργοί πολίτες  με τους οποίους συνεργάστηκε το σχολείο προκειμένου να ενημερώσουν τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές για θέματα αειφορίας ή θέματα εκπαιδευτικού και κοινωνικού προβληματισμού εν γένει, όπως η θεματολογία του Π1;

Το σχολείο βρίσκεται σε διαρκή αλληλεπίδραση με την τοπική κοινωνία. Αυτή περιλαμβάνει σημαντικούς ανθρώπους, επιστήμονες, καλλιτέχνες, τεχνίτες, επαγγελματίες κτλ,, οι οποίοι μπορούν να προσφέρουν στα παιδιά ενός σχολείου, πέραν του αναλυτικού προγράμματος, τις γνώσεις, τις ιδέες, τις εμπειρίες τους, εμπλουτίζοντας μ’ αυτό τον τρόπο τις αντίστοιχες των παιδιών. Η ομάδα που θα αναλάβει αυτό το δείκτη θα έχει ασφαλώς να επιλέξει από ένα μακρύ κατάλογο σημαντικών ανθρώπων που μπορούν να μιλήσουν για θέματα υγείας, πρόληψης ασθενειών και ατυχημάτων, καθημερινής ζωής, επιλογής επαγγέλματος, επιλογής σπουδών, για θέματα τέχνης και τεχνολογίας κ. ά. Σήμερα που το SKYPE αποτελεί μια δωρεάν ευκολία, άνθρωποι από τα πιο μακρινά μέρη του κόσμου μπορούν να βρεθούν στην αίθουσα διδασκαλίας και να κάνουν μια παρουσίαση ή μια συζήτηση με τα παιδιά της τάξης. ο Δείκτης αφορά όλο το σχολείο. Η ομάδα που θα αναλάβει αυτό το δείκτη θα πρέπει να προετοιμάσει μια σειρά ομιλιών από εξωσχολικούς σημαντικούς ανθρώπους (ας πούμε μια φορά το μήνα) οι οποίοι θα επισκεφτούν το σχολείο για να μιλήσουν και να συζητήσουν με τους μαθητές θέματα ποικίλου ενδιαφέροντος. Στο “Ημερολόγιο”  υπάρχει έντυπο καταγραφής και παρακολούθησης του δείκτη. Η ομάδα αναλαμβάνει όλες τις διατυπώσεις, δηλ. επικοινωνία, πρόσκληση, συναπόφαση για τον τίτλο του θέματος, υποδοχή, οργάνωση της εκδήλωσης, δημοσίευση φωτογραφιών και μικρής αναφοράς.

Κ.7 Ποια πολιτική πρόληψης, προστασίας της υγείας και υγιεινής διατροφής ακολουθεί το σχολείο; (πχ. αποκλεισμός από το κυλικείο τροφών που προέρχονται από μεγάλες αποστάσεις, αποκλεισμός τροφών που προέρχονται από κακομεταχείριση ζώων, αποκλεισμός τροφών που προέρχονται από εκμετάλλευση ανθρώπων κα).

Καθώς η χώρα μας παρουσιάζει ψηλά ποσοστά παχύσαρκων παιδιών, ραγδαία αυξανόμενα ποσοστά αλλεργιών και διαβήτη, είναι απαραίτητο το σχολείο να κάνει μια προσπάθεια ώστε οι μαθητές/μαθήτριες να τρέφονται σωστά (τουλάχιστον όσο είναι τα παιδιά στο σχολείο). Στο ζήτημα αυτό θα πρέπει να εμπλακούν ενεργά οι γονείς μέσα από το Σύλλογο Γονέων, ώστε να μη περιοριστεί η προσπάθεια μέσα στο σχολείο αλλά να επεκταθεί σε όλη τη διάρκεια του 24ώρου, προκειμένου να υπάρξει θετικό αποτέλεσμα. Η δυνατότητα επιλογής υγιεινού φαγητού είναι δικαίωμα των μαθητών και υποχρέωση  του σχολείου. Η νομοθεσία καθορίζει με λεπτομέρεια τα επιτρεπόμενα για πώληση είδη τροφίμων από ένα σχολικό κυλικείο, αλλά συχνά παραβιάζοντα όλα αυτά για γνωστούς λόγους. Η πρόταση εκ μέρους των μαθητών ενός σχολείου για πώληση βιολογικών τροφίμων από το σχολικό κυλικείο, ακολουθείται ασφαλώς από την στήριξη-αγορά αυτών των διατροφικών ειδών, αφού αλλιώς θα σταματήσει η πώλησή τους. Οι μαθητές της ομάδας που θα αναλάβει αυτό το δείκτη, μπορούν να πραγματοποιήσουν μια έρευνα, με ερωτηματολόγιο, μεταξύ των συμμαθητών τους, να καταγράψουν τις προτιμήσεις τους και στη συνέχεια, σε συνεννόηση με τον ιδιοκτήτη του κυλικείου, να προτείνουν την πώληση βιολογικών τροφίμων. Βιολογικά προϊόντα μπορεί να είναι από τα επιτρεπόμενα είδη πώλησης σε κυλικεία, όσα έχουν πιστοποίηση βιολογικού.  Η έρευνα που θα πραγματοποιήσει η ομάδα, μπορεί να επεκταθεί στις διατροφικές συνήθειες των μαθητών και στη συνέχεια, μετά την επεξεργασία των ερωτηματολογίων, να κάνει παρέμβαση για τη βελτίωση της διατροφής των μαθητών μέσα στο σχολείο. Σε ένα σχολείο θεσμοθέτησαν την «Ώρα για φρούτο», δηλαδή το 2ο διάλειμμα στο οποίο οι μαθητές έτρωγαν όλοι φρούτο που έφερναν από το σπίτι τους. Σε συνεννόηση με το Σύλλογο Γονέων, η πρωτοβουλία ξεκίνησε με δωρεά φρούτων από το Σύλλογο Γονέων. Μαζί με την εισαγωγή των βιολογικών τροφίμων στο σχολικό κυλικεί