“Προώθηση της απασχολησιμότητας μέσω της Κοινωνικής (και) Αλληλέγγυας Οικονομίας”
Το διακρατικό πρόγραμμα EmploySSE, με τίτλο “Προώθηση της απασχολησιμότητας μέσω της Κοινωνικής (και) Αλληλέγγυας Οικονομίας”, και συντονιστή φορέα το ΙΝΕ ΓΣΕΕ, έχει ως κεντρική ιδέα την προώθηση της Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΚΑλΟ) στο πλαίσιο της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης.
Η ΚΑλΟ ως ένα εναλλακτικό μοντέλο βασίζεται σε αξίες και πρακτικές συμπερίληψης, οι οποίες θεωρούνται ιδιαίτερα απαραίτητες σε μια εποχή κοινωνικοοικονομικών αλλαγών. Τα εγχειρήματα της ΚΑλΟ αναπτύσσουν οικονομικές δραστηριότητες σε όλους τους τομείς της οικονομίας, με ευρύτερη κοινωνική στόχευση (ικανοποίηση των αναγκών των μελών τους και ενδιαφέρον για το περιβάλλον – φυσικό και κοινωνικό) έναντι της συσσώρευσης του κέρδους. Στην μεγάλη οικογένεια της ΚΑλΟ ανήκουν εναλλακτικά -ως προς τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα- συλλογικά εγχειρήματα που αναπτύσσουν δραστηριότητες και πρακτικές πέρα από το κυρίαρχο καπιταλιστικό μοντέλο, εστιάζοντας στη βιωσιμότητα, τις κοινωνικές ανάγκες, την αμοιβαιότητα και την αλληλεγγύη. Οργανώνονται και λειτουργούν με βάση τις αρχές της συλλογικής δράσης και της αλληλεγγύης και έχουν πολιτική στόχευση (συλλογική ιδιοκτησία, ισότιμη συμμετοχή, αυτόνομη δημοκρατική διοίκηση).
Σε αυτό το πλαίσιο, η ΚΑλΟ, ως εναλλακτικό οικονομικό μοντέλο, στοχεύει σε μια εναλλακτική μορφή ανάπτυξης, ριζικά διαφορετική από την επικρατούσα κερδοσκοπική προσέγγιση. Περιλαμβάνει μορφώματα, ο σκοπός των οποίων εστιάζει περισσότερο στις κοινωνικές και περιβαλλοντικές αξίες παρά στην αναζήτηση οικονομικού κέρδους και μεγέθυνσης. Είναι ένας τρόπος ικανοποίησης των ανθρώπινων αναγκών μέσω οικονομικών δραστηριοτήτων – όπως η ισότιμη ανταλλαγή υπηρεσιών – που ενισχύουν τις αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης, της οικολογικής βιωσιμότητας, της συνεργασίας, της αμοιβαιότητας, της κοινότητας και της δημοκρατίας.
Η ΚΑλΟ θα μπορούσε να συμβάλλει στην ανάπτυξη αυτών των δυνατοτήτων μέσω της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης. Πιο συγκεκριμένα, η ΚΑλΟ παρέχει ευρείες γνώσεις σχετικά με τις κοινωνικές και οικονομικές δυναμικές, τη βιώσιμη σχεδίαση, τη δημοκρατική διαχείριση, τον κοινωνικό/περιβαλλοντικό/οικονομικό αντίκτυπο κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας, την πολυεπίπεδη γνώση, τις επικοινωνιακές και διαπροσωπικές δεξιότητες, τη διαχείριση μετασχηματισμών, την εφαρμογή του συμμετοχικού σχεδιασμού, την ομαδική εργασία, τις δυνατότητες δικτύωσης και την ικανότητα για συνεργατικές συμπράξεις. Σε εκπαιδευτικό επίπεδο, η ΚΑλΟ συνάδει με δημιουργικές προσεγγίσεις, όπως συνεργατικές μεθόδους σχεδιασμού, υλοποίησης και αξιολόγησης, καθώς και με ισότιμη προσέγγιση μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενου.
Το διακρατικό πρόγραμμα EmploySSE έχει τριπλό σκοπό και συναφείς επιμέρους στόχους:
- να καταστήσει την ΚΑλΟ ως μια ορατή και οικεία ιδέα στην αγορά εργασίας όσον αφορά την κοινωνική ένταξη, την απασχολησιμότητα και τη βιωσιμότητα.
- να παρέχει στους εκπαιδευτές καινοτόμες μεθόδους και εργαλεία διδασκαλίας εφαρμόζοντας εναλλακτική παιδαγωγική προσέγγιση, επισημαίνοντας συγκεκριμένες δεξιότητες του επαγγελματικού προφίλ του εκπαιδευτή στην ΚΑλΟ.
- να ενδυναμώσει τους εκπαιδευτές και συνεπώς τους εκπαιδευόμενους με νέες προσεγγίσεις, δεξιότητες και ικανότητες που προέρχονται από την ΚΑλΟ στην προσπάθειά τους να εισέλθουν στην αγορά εργασίας.
Οι εταίροι που συνεργάστηκαν στα πλαίσια του διακρατικού προγράμματος EmploySSE, είναι από την πλευρά της Ελλάδας το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ και ο συνεργατικός χώρος Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας DOCK, η ένωση για την Αλληλέγγυα Οικονομία Mouvement pour l’économie solidaire Occitanie (Γαλλία), η κοινωνική επιχείρηση ENAIP Veneto (Ιταλία), η ΜΚΟ Ekumenická akademie/Οικουμενική Ακαδημία (Τσεχία) και το δίκτυο Green Network (Κροατία). Όραμα του έργου αποτελεί ο σχεδιασμός μιας ολοκληρωμένης κατάρτισης και επαγγελματικής ανάπτυξης, η οποία ενσωματώνει εναλλακτικά κοινωνικοοικονομικά μοντέλα στο πλαίσιο ιδεών και στάσεων. Στα πλαίσια της διακρατικής συνεργασίας αναπτύχθηκε ένας οδηγός για εκπαιδευτές και 4 εκπαιδευτικές ενότητες στο πεδίο της ΚΑλΟ, με σκοπό την προώθησή της στο σύστημα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης. Ο οδηγός εκπαιδευτών και οι αντίστοιχες εκπαιδευτικές ενότητες αποτελούν σημείο εκκίνησης ώστε εκπαιδευτές και σύμβουλοι να δημιουργήσουν το δικό τους υλικό και να ενσωματώσουν την ΚΑλΟ στη διδασκαλία και στο εκπαιδευτικό τους έργο με καινοτόμο και περιεκτικό τρόπο. Επιπλέον, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως οδηγός για Συμβούλους Επαγγελματικού Προσανατολισμού και Υπεύθυνους Χάραξης Πολιτικής, οι οποίοι καλούνται να βοηθήσουν και να καθοδηγήσουν τις νέες γενιές στην επαγγελματική τους πορεία φέρνοντάς τους σε επαφή με το σύμπαν των εγχειρημάτων της ΚΑλΟ: ένα παράδειγμα εναλλακτικής ανάπτυξης και επιχειρηματικότητας βασισμένο στον συνεργατισμό, την απασχόληση και την βιωσιμότητα.
Τα εκπαιδευτικά υλικά αφορούν τις ακόλουθες θεματικές ενότητες:
- Εισαγωγή στην ΚΑλΟ και τις κοινωνικές επιχειρήσεις: ορισμοί, αξίες και αρχές
Η ενότητα αυτή αφορά την εισαγωγή στην ΚΑλΟ και προσφέρει μια σαφή εικόνα για το σχεδιασμό μελλοντικών εκπαιδευτικών μαθημάτων σε βασικά ζητήματα του πεδίου. Επομένως, μελετώντας την ενότητα αυτή, οι συμμετέχοντες θα είναι ικανοί να:
- Κατανοούν ότι το φιλοσοφικό πλαίσιο και οι επιδιωκόμενοι στόχοι διαφοροποιούν ουσιαστικά τα εγχειρήματα της ΚΑλΟ (συνεταιρισμοί, κοινωνικές επιχειρήσεις, ενώσεις αμοιβαιότητας, ανταλλακτικά δίκτυα, τράπεζες χρόνου κ.ά.) από την επιχειρηματικότητα της αγοράς. Ενώ οι παραδοσιακές, κερδοσκοπικές επιχειρήσεις στοχεύουν κυρίως στη μεγιστοποίηση του κέρδους, οι κοινωνικές επιχειρήσεις αποσκοπούν στην εύρεση μιας πιο αποδοτικής, αποτελεσματικής, βιώσιμης και δίκαιης λύσης για την αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων και την ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών.
- Αντιλαμβάνονται πώς η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα δημιουργεί προστιθέμενη αξία για ολόκληρη την κοινωνία και για τις τοπικές κοινότητες και όχι μόνο για κάθε άτομο ξεχωριστά.
- Κατανοούν τις προκλήσεις της ΚΑλΟ.
- Υιοθετούν τις αρχές και τους εκπαιδευτικούς στόχους της ΚΑλΟ.
- Θέτουν στόχους και σχεδιάζουν εκπαιδευτικά προγράμματα για κοινωνικούς επιχειρηματίες.
- Καλλιεργούν αξίες, κριτική σκέψη και συνεργασία μέσω προγραμμάτων κατάρτισης.
- Χρησιμοποιούν ποικίλες τεχνικές εκμάθησης.
- Εφαρμόζουν τις αρχές της ΚΑλΟ.
- Δημοκρατική διαχείριση και οριζόντια διακυβέρνηση εντός της ΚΑλΟ και για τις επιχειρήσεις ΚΑλΟ
Η δεύτερη αυτή ενότητα αφορά ζητήματα εναλλακτικής διαχείρισης στο πλαίσιο της ΚΑλΟ. Στόχος της είναι, με την ολοκλήρωσή της, οι συμμετέχοντες να είναι σε θέση να:
- Εξηγούν πώς αναπτύσσονται οι φορείς ΚΑλΟ.
- Διαχειρίζονται φορείς ΚΑλΟ.
- Επιλέγουν διαφορετικές τεχνικές διοίκησης.
- Ορίζουν την κοινωνική αξία και τον αντίκτυπο της ΚΑλΟ βάσει και του εσωτερικού τρόπου διαχείρισης, διακυβέρνησης και δικτύωσης μεταξύ εγχειρημάτων.
- Θέτουν στόχους και δημιουργούν εκπαιδευτικές ασκήσεις με σκοπό την αύξηση του αντίκτυπου της δημοκρατικής διακυβέρνησης στα εγχειρήματα ΚΑλΟ.
- Απαντούν σε προκλήσεις στη διαδικασία λήψης αποφάσεων των φορέων και παρέχουν προτάσεις για βελτίωση.
- Καλλιεργούν αξίες, κριτική σκέψη και συνεργασία μέσω προγραμμάτων κατάρτισης.
- Σχεδιασμός προϊόντων / υπηρεσιών εντός του επιχειρησιακού πλαισίου ΚΑλΟ
Η τρίτη ενότητα εστιάζει στον σχεδιασμό προϊόντων και υπηρεσιών μέσα από εγχειρήματα ΚΑλΟ. Με τη μελέτη της, οι συμμετέχοντες θα είναι σε θέση να:
- Ενημερώνουν για το πώς οι μέθοδοι και τα εργαλεία της συμβατικής αγοράς μπορούν να αξιοποιηθούν από τα εγχειρήματα της ΚΑλΟ.
- Προωθούν τη χρηστικότητα των διαδικασιών marketing στο πλαίσιο της ΚΑλΟ.
- Ορίζουν πώς λειτουργούν οι διαδικασίες marketing προϊόντων/υπηρεσιών για τους φορείς ΚΑλΟ.
- Αναγνωρίζουν την κοινωνική αξία και τον αντίκτυπο των επιχειρήσεων ΚΑλΟ μέσω της έννοιας της βιωσιμότητας.
- Θέτουν στόχους και βρίσκουν τρόπους αύξησης της αξίας μέσα από διαδικασίες σχεδιασμού προϊόντων/υπηρεσιών.
- Αξιοποιούν το marketing matrix για την αποτύπωση και μέτρηση του αντίκτυπου των προϊόντων / υπηρεσιών.
- Προσδιορίζουν τις πληροφορίες που πρέπει να περιλαμβάνονται έτσι ώστε οι ενδιαφερόμενοι να μπορούν να επιφέρουν κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
- Προ(σ)καλούν τις επιχειρήσεις της αγοράς να προσαρμοστούν σε μια πιο βιώσιμη προσέγγιση.
- Κλιμάκωση οικονομίας: τοπική ανάπτυξη, οικονομικές ροές και δικτύωση
Η τέταρτη και τελευταία ενότητα αφορά την οικονομία σε τοπικό επίπεδο. Μέσω της εκπαίδευσης σε αυτή την ενότητα, οι συμμετέχοντες θα μπορούν να:
- Ενημερώνουν σχετικά με τη σύνδεση των δικτυώσεων ΚΑλΟ με την τοπική ανάπτυξη.
- Προωθούν τη λογική ότι η ΚΑλΟ αναπτύσσεται μέσω των δράσεων δικτύωσης.
- Ορίζουν τους τύπους και την αξία κάθε δικτύου.
- Διατυπώνουν την κοινωνική αξία και τον αντίκτυπο των επιχειρήσεων ΚΑλΟ μέσα από την έννοια της βιωσιμότητας.
- Θέτουν στόχους και βρίσκουν μεθόδους ανάπτυξης δικτυώσεων ΚΑλΟ.
- Κατανοούν την αξία των κοινοτικών συνεργατικών δικτύων.
- Προσδιορίζουν ποιες πληροφορίες είναι απαραίτητες ώστε οι ενδιαφερόμενοι φορείς να επιφέρουν θετικές κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
- Διαφοροποιούνται από την ‘κλασική’ έννοια της οικονομικής ανάπτυξης και υποστηρίζουν βιώσιμες διαδικασίες τοπικής ανάπτυξης.
Οι παραπάνω εκπαιδευτικές ενότητες, μπορεί να χρησιμοποιηθούν είτε αυτόνομα, είτε ως μέρος άλλων εκπαιδεύσεων σε τομείς της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, όπως η οικονομία, το management, η τοπική/περιφερειακή ανάπτυξη, η περιβαλλοντική διαχείριση, ο τουρισμός κ.ά.. Δεν αποτελεί ένα πλήρες, λεπτομερές σύνολο εκπαιδευτικού υλικού, αλλά ένα ολοκληρωμένο και ολιστικό εργαλείο που στοχεύει στο να ενεργοποιήσει τη φαντασία, τη δημιουργικότητα και τις δεξιότητες διδασκαλίας των εκπαιδευτών, ώστε στη συνέχεια να αναπτύξουν το δικό τους εκπαιδευτικό υλικό. Στόχος της ανάπτυξης των εκπαιδευτικών ενοτήτων αποτελεί η ενδυνάμωση των εκπαιδευτών με τις μαθησιακές δεξιότητες που απαιτούνται για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αξιολόγηση της διδασκαλίας των εκπαιδευομένων στο πεδίο της ΚΑλΟ ή για την ενσωμάτωση της φιλοσοφίας της σε εκπαιδευτικά προγράμματα σε άλλους τομείς. Τέλος, προσφέρει τη δυνατότητα, κατόπιν ανάλογης τροποποίησης, να χρησιμοποιηθεί και σε άλλα επίπεδα εκπαίδευσης ξεπερνώντας τα όρια της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης.
Περισσότερες πληροφορίες βρίσκονται στον ιστότοπο: https://employsse.eu και στη σελίδα κοινωνικών μέσων: https://web.facebook.com/EmploySSE
Το πρόγραμμα EmploySSE είναι ένα έργο Erasmus+ (2019-1-EL01-KA202-062479) και ως εκ τούτου, συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Ελληνική Εθνική Υπηρεσία IKY).
