Η Έλλη Παπακωνσταντίνου παρουσιάζει τη νέα της υβριδική παράσταση στο Υπόγειο του Θέατρου Τέχνης μέχρι τις 11 Φεβρουαρίου.
Συνέντευξη στο enallaktikos.gr
Με τους στενούς συνεργάτες και μέλη της ODC Ensemble, τον μουσικοσυνθέτη Τηλέμαχο Μούσα και τον εικαστικό Παντελή Μάκκα, που υπογράφουν αντίστοιχα το εικαστικό περιβάλλον και τη μουσική σύνθεση, η ομάδα προτείνει μια νέα όπερα που αντλεί από μια μεγάλη γκάμα επιρροών: μοτίβα παραδοσιακής ελληνικής μουσικής, μπαρόκ μουσική, λουπαδόροι και θορυβικά τοπία συνυφαίνονται με τον απρόβλεπτο εικαστικό κόσμο των σκιών σε μια ποιητική παράσταση. Το τελικό αποτέλεσμα είναι ένα μεικτό θέαμα, μια νέα όπερα για 4 φωνές, σαντούρι, πιάνο και live electronics.
Μαριλένα Χρυσοχοΐδη – φωτο Elias Moraitis
Οι περφόμερ της παράστασης, Σταύρος Γιαγκούλης, Αναστασία Κατσιναβάκη, Βιβή Πέτση, και Μαριλένα Χρυσοχοΐδη μας ξεναγούν στον πλατωνικό Σπήλαιο και τη μεταφορά του σαν μια τρισδιάστατη μουσική ταινία στο σήμερα…
Τι είναι τελικά αυτή η παράσταση, πώς έφτασε το πλατωνικό κείμενο να πάρει τη μορφή μιας σύγχρονης όπερας και τι συνεισφέρατε εσείς σαν προσωπικό υλικό;
Α.Κ.: Η παράσταση είναι το αποτέλεσμα πολύ εντατικών και πυκνών προβών επί τρεις σχεδόν μήνες. Ξεκινώντας από θεματικές περιοχές, τις οποίες έθεσε η Έλλη Παπακωνσταντίνου, ο καθένας έφερε το προσωπικό του υλικό ελεύθερα, σχεδόν συνειρμικά. Όπως η δραματουργία, έτσι και η μουσική ξεκίνησε από τοπία μουσικά, τα οποία έφερε ο Τηλέμαχος Μούσας. Το ίδιο συνέβη και με το εικαστικό περιβάλλον, που δεν είναι απλά video και φιγούρες. Είναι διαδραστικό και λειτουργεί ως ζωντανή σκηνογραφία και οι δημιουργοί του, ο Παντελής Μάκκας και ο Τάσος Κώνστας, είναι πάνω στη σκηνή. Αρχικά ο Παντελής μας έδειξε κάποιες δράσεις που θα μπορούσαμε να δοκιμάσουμε με τις σκιές και τα βίντεο. Με τον Τάσο φτιάξαμε ο καθένας από μία φιγούρα (ως αντανάκλασή μας μέσα στο σπήλαιο) και κάποιες από αυτές παίζουν κιόλας! Φυσικά ο Τάσος τις επιμελήθηκε και τις τελειοποίησε.
Μέσα από τους αυτοσχεδιασμούς, σε παράλληλη σύνθεση με το κείμενο, ο Τηλέμαχος έφτιαξε μια γραμμή μουσικής αφήγησης. Στη σύνθεση της παράστασης χρησιμοποιήσαμε ως σκελετό τα αφηγηματικά κομμάτια του Σπηλαίου, αντιμετωπίζοντάς τα σχεδόν ως ορατόριο. Μέσα από αυτά προέκυψαν οι αντανακλάσεις του Σπηλαίου στο σήμερα, ήρθαν κείμενα, δράσεις, κι άλλοι αυτοσχεδιασμοί, συντέθηκαν κάποιες πιο φιλοσοφικές ή ποιητικές εικόνες και, εν τέλει, η παράσταση όπως αυτή παρουσιάζεται.
Μετά από όλη αυτή τη ζύμωση δεν ξέρω πια ποιο είναι το “προσωπικό μου υλικό”. Κάτι που πρότεινα εγώ, ίσως να το “παίζει” κάποιος άλλος στη σκηνή και κάτι που πρότεινε κάποιος άλλος, να το κάνω εγώ. Δεν έχει σημασία.
Σταύρος Γιαγκούλης – credits Karol Jarek
ΣΤ.Γ.: Το ΣΠΉΛΑΙΟ ανήκει στην κατηγορία του επινοημένου θεάτρου, όπου το κείμενο προκύπτει μέσα από διακειμενική έρευνα- με αφορμή την αλληγορία του Πλάτωνα που μιλάει για τον εγκλεισμό των ανθρώπων και τον αγώνα τους προς την αναζήτηση της αλήθειας. Ο διαδικτυακός κόσμος και οι τερατογενέσεις του αντικατέστησαν το Πλατωνικό σπήλαιο και με αυτό το γνώμονα χτίσαμε τη δραματουργία. Η παράσταση χρησιμοποιεί τη μουσική ως βασικό μέσο αφήγησης, άρα και το λιμπρέτο. Έχει στοιχεία ορατορίου, συναυλίας, σινεμά, θεάτρου σκιών και πολύ χιούμορ. Προσωπικά έφερα ένα κείμενο από την ταινία Τ2 TRAINSPOTTING που μιλάει για τις επιλογές του σύγχρονου ανθρώπου σχετικά με την ζωή του και το μέλλον. Στις πρόβες μου αρέσει πάντα να προκαλώ τον εαυτό μου να βουτάει στην ανασφάλεια και το ρίσκο των επιλογών και αυτό μου δίνει την χαρά και τον ενθουσιασμό να παίζω στη σκηνή. Χειρίζομαι και χρησιμοποιώ voice looper επί σκηνής και αισθάνομαι ελεύθερος να κινηθώ δημιουργικά μέσα στην παρτιτούρα της παράστασης. Έχοντας ήδη μια θητεία 20 ετών στις παραστατικές τέχνες στην Ελλάδα αλλά κυρίως το εξωτερικό κι έχοντας διατελέσει από ηθοποιός, σκηνοθέτης, μουσικός, χορευτής και τραγουδιστής αλλά και ιδρυτής/καλλιτεχνικός διευθυντής της ομάδας τέχνης “open_s_ystem στο Βερολίνο, η συνεργασία μου με τους ODC υπήρξε μια γόνιμη και δημιουργική συνεύρεση αφού προϋπήρχε μια πολυετή φιλική σχέση. Συνείσφερα τον άκρατο ενθουσιασμό μου καθ’ όλα τα στάδια της δημιουργίας, προσπάθησα να γειωθώ και να είμαι ειλικρινής και αποδοτικός με τις προτάσεις και είμαι πολύ ευτυχής με το αποτέλεσμα.
Στ. Γιαγκούλης, Βιβή Πέτση – credits Karol Jarek
Β.Π.: Τα σκηνικά μέσα, οι χώροι, οι κατευθύνσεις της παράστασης δίνονται σχεδόν σαν σκηνικές οδηγίες μέσα από το κείμενο της Αλληγορίας, αλλά και ευρύτερα της Πολιτείας. Ο Πλάτωνας θεωρεί τη μουσική ως μέσο αναζήτησης της αλήθειας, τοποθετεί τα ανθρώπινα σώματα σε ακραίες συνθήκες αιχμαλωσίας και υψηλού μόχθου προς τη μετάβαση τους στην ελευθερία, επιπλέον κατασκευάζει ο ίδιος το σκηνικό του θεάτρου σκιών εντός του ευρύτερου τόπου δράσης του σπηλαίου. Σε ακραία ενεργοποίηση όλα τα σκηνικά εργαλεία επιχειρούν να πραγματώσουν την καθαυτή λειτουργία της διαλεκτικής ανοίγοντας χώρους και χρόνους παράλληλους για να ταξιδέψει η ψυχή και να κινηθεί η σκέψη προς την ιδέα της Αλήθειας ως υπέρτατο Αγαθό.
Ας σημειωθεί ότι συνολικά το κείμενο της παράστασης, έχοντας ως βασικό άξονα την Αλληγορία του Σπηλαίου, συντίθεται από διάφορα άλλα υλικά ποιητικού, φιλοσοφικού και δημοσιογραφικού λόγου.
Εγώ ως προσωπικό υλικό προσέφερα όλα αυτά που γνωρίζω, που νομίζω ότι γνωρίζω, και που νομίζω ότι δε γνωρίζω, αλλά ξέρω για τις αρχές που διέπουν τον άνθρωπο, το θέατρο, τη μουσική, τη φιλοσοφία, την τεχνολογία, την πολιτική, τη ζωή στην πράξη.
credits Karol Jarek
Μ.Χ.: Είχα ετοιμάσει να ερμηνεύσω σαντούρι φωνή το ποίημα του Καβάφη (Τα Τείχη). Στην πορεία των προβών όμως συνέβησαν όλα, δυσκολίες τεχνικές, ένας βομβαρδισμός των μέσων που ξαφνικά τον βιώνεις έτσι συγκεντρωμένο κι επί σκηνής και προβληματίζεσαι, ανακούφιση, συμμαχία, κατανόηση.
Αναστασία Κατσιναβάκη και Στ. Γιαγκούλης credits Elias Moraitis
Ποια είναι η πιο δυνατή στιγμή της παράστασης, και ποιος θα ήταν ο ιδανικός θεατής;
Α.Κ.: Ο ιδανικός θεατής θα ήταν ο Πλάτωνας. Πέρα από το χιούμορ όμως, μάλλον δεν υπάρχει ιδανικός θεατής. Ο κάθε θεατής θα βρει ελπίζω τη δυνατή του στιγμή μέσα στην παράσταση. Μοναδική επιθυμία μας είναι η επικοινωνία, με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει, ακόμα και τη διαφωνία.
Βιβή Πέτση – credits Karol Jarek
ΣΤ.Γ.: Η όλη συνθήκη της παράστασης είναι μια συμφιλιωτική ματιά, όλοι μας, περφόρμερ και θεατές αναζητάμε την αλήθεια. Κλείνουμε το μάτι στο θεατή και κάνουμε πλάκα με τους εαυτούς μας, χαλαρώνουνε όπως σε μια συναυλία και προσκαλούμε τον κόσμο να συνομιλήσει μαζί μας σε πραγματικό χρόνο. Ο ιδανικός θεατής είναι αυτός που θα νιώσει χαλαρός να εκφραστεί, να ονειρευτεί και να αναστοχαστεί, και να αντιδράσει με πλήρη ελευθερία και ειλικρίνεια σε ό,τι συμβαίνει μέσα στην αίθουσα. Είναι μια πρόσκληση σε μια κοινή εμπειρία όπου οι θεατρικές συμβάσεις καταρρίπτονται με τη μουσική να πρωτοστατεί και την ανατροπή να ελλοχεύει. Είναι όλο μια παρτιτούρα που τρέχει υπόκωφα, και ενίοτε έρχεται στην επιφάνεια να οργανώσει το κοινό πανανθρώπινο χάος της αναζήτησης μέσα από τον λόγο του Πλάτωνα, την καταγραφή των media, της καταγραφής των σύγχρονων ροπών της τεχνολογίας και της φιλοσοφικής σκέψης και εντέλει της ποίησης.
Β.Π.: Η πιο δυνατή στιγμή της παράστασής είναι όταν όλα τα επιμέρους της στοιχεία λόγος-μελωδίες-ερμηνευτές –προβολές- σκιές-κάμερες-μουσικά όργανα-σκηνικά αντικείμενα- φωτιστικές πηγές- ηχεία- θεατές φθάνουν τον υψηλό συντονισμό.
Μ.Χ.: Τη στιγμή που η Αναστασία (Κατσιναβάκη) τρέχει και την τραβάω με την κάμερα ενώ ακούγεται το Διάλεξε από το TRAINSPOTTING, η απελευθέρωση που δείχνει για μένα είναι συγκλονιστική.
credits Karol Jarek
Το ίδιο το κείμενο, τι μας λέει για το σημερινό κόσμο;
Α.Κ.: Η αλληγορία του Σπηλαίου με μια πρώτη ανάγνωση μιλάει για την παιδεία, τη γνώση, την αλήθεια, την προσωπική διαδρομή. Πέρα από αυτά όμως που έχουν αναλυθεί, και για τα οποία έχουν χυθεί τόνοι μελάνης από φοβερούς επιστήμονες, ανοίγει θέματα που δεν ξέρω αν θα μπορούσα «φιλολογικά» να περιγράψω, θέματα πέρα από λογική αντίληψη των πραγμάτων. Πάντως συναρπαστικά: Το σκοτάδι και το φως, τα δεσμά, η τυφλότητα είτε από τον ίδιο τον ήλιο, είτε από έλλειψη φωτός, οι αποφάσεις, οι αντανακλάσεις, οι αντηχήσεις και οι σκιές δημιουργούν έναν κόσμο απόκοσμο και μαγικό και τελικά τι είναι το αληθινό σε όλον αυτόν τον κόσμο; Χωρίς να μπορώ να εξηγήσω πώς το συνδέω μου έχει μείνει μια φράση από ένα κείμενο της Jeanette Winterson που είχε φέρει η Έλλη στην πρόβα: “Παρόλο που αναζητώ τον δρόμο μου με έναν φακό στο σκοτάδι, είμαι μάρτυρας και αποδεικτικό στοιχείο αυτού που γνωρίζω: τούτης της αγάπης. Το άτομο και το ίχνος του εύρους του”.
credits Karol Jarek
ΣΤ.Γ.: Είναι τρομακτικό και ταυτόχρονα θαυμαστό το πόσο επίκαιρο ή μάλλον διαχρονικό είναι το κείμενο του Πλάτωνα. Αποδεικνύει πόσο η ανθρωπότητα έχει παραμείνει στον κοινό παρονομαστή της εναγώνιας πάλης του γνώθι σ’ αυτόν και της αναζήτησης της αλήθειας. Είναι παρήγορο και παράλληλα φοβιστικό το να διαπιστώνει κανείς ότι ο άνθρωπος ως ύπαρξη διατρέχεται από τα ίδια προαιώνια και θεμελιώδη υπαρξιακά ερωτήματα με τρόπο που αναγνωρίζονται στον παρόντα ιστορικό χρόνο. Οι σκιές του Πλάτωνα σήμερα μεταφράζονται και ζωντανεύουν ως τον κόσμο της εικονικής πραγματικότητας, του πλέγματος του matrix του διαδικτύου και των εφαρμογών του. Ο σκοταδισμός παραμένει ο ίδιος, οι σκιάσεις του αλλάζουν μορφή και όψη σύμφωνα με την εκάστοτε πολιτικό-ιστορική συνθήκη.
Β.Π.: Ότι γεννιόμαστε αθώοι και σκλάβοι και είναι στην ευθύνη του καθενός από εμάς ξεχωριστά να εργαστεί για την ελευθερία του.
Μ.Χ.: Νομίζω, δίνει μια στίξη στην καθημερινότητά μας. Μας λέει: άκου. Αφουγκράσου… Όλοι ίδιοι είμαστε
credits Karol Jarek
