Υποχρεωτική διαμεσολάβηση και δικαίωμα πρόσβασης στη Δικαιοσύνη
Η ψήφιση των διατάξεων για την υποχρεωτική διαμεσολάβηση ως όρο του παραδεκτού για την άσκηση της σχετικής αγωγής, θέτει από την σκοπιά του δικαιώματος πρόσβασης στην δικαιοσύνη τα ακόλουθα ζητήματα:
1. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η αυξημένη ύλη που φέρεται ενώπιον των δικαστηρίων επιβάλλει την ενθάρρυνση από τον νομοθέτη κάθε μορφής εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών. Ερωτήματα ανακύπτουν ωστόσο εν προκειμένω εκ του γεγονότος ότι από τις υπάρχουσες μορφές εξωδικαστικής επίλυσης της διαφοράς (διαιτησία, δικαστική διαμεσολάβηση, απόπειρα συμβιβασμού κλπ), ο νομοθέτης επιλέγει να καταστήσει υποχρεωτική αποκλειστικά μία εξ αυτών, την ιδιωτική διαμεσολάβηση.
2. Η συγκεκριμένη επιλογή είναι αμφίβολο αν θα αποδώσει αποτελέσματα στο πεδίο της εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών και της συνακόλουθης επιτάχυνσης της απονομής δικαιοσύνης. Αντίθετα είναι βέβαιο ότι θα επιβαρύνει την πρόσβαση του πολίτη στην δικαιοσύνη με σημαντικά έξοδα, καθώς εκ του νέου νόμου προβλέπεται ελάχιστη αμοιβή του διαμεσολαβητή, ενώ η φύση της διαδικασίας επιβάλλει συγκεκριμένα έξοδα (π.χ. αμοιβή πληρεξουσίων δικηγόρων). Δεδομένου ότι η υποχρεωτική προσφυγή στην διαμεσολάβηση προβλέπεται εκ του νόμου ανεξαρτήτως του ποσού της απαίτησης, είναι προφανές ότι σε περιπτώσεις μικρών απαιτήσεων, η επιβάρυνση είναι αναλογικά πολύ μεγάλη. Επιπλέον, η ύπαρξη του συγκεκριμένου υποχρεωτικού σταδίου δύναται να καθυστερήσει ακόμα περισσότερο την πρόσβαση του πολίτη στον φυσικό δικαστή. Είναι επίσης παντελώς ασαφές δυνάμει ποιων κριτηρίων έγινε η επιλογή της υποχρεωτικότητας για συγκεκριμένες κατηγορίες υποθέσεων και όχι για κάποιες άλλες ή για όλες.
3. Τέλος, η ρύθμιση του νέου νόμου σύμφωνα με την οποία είναι δυνατή η ίδρυση προσωπικών εταιρειών με την συμμετοχή διαμεσολαβητών (χωρίς να είναι σαφές αν είναι δυνατή η συμμετοχή σε αυτές και μη διαμεσολαβητών), δημιουργεί την δυνατότητα ίδρυσης εταιριών παροχής υπηρεσιών διαμεσολάβησης από εταιρικά σχήματα στο πλαίσιο των οποίων οι διαμεσολαβητές θα απασχολούνται σε συνθήκες υποκρυπτόμενης εξαρτημένης εργασίας, πράγμα που προδήλως υπονομεύει την εξαγγελία περί ανεξαρτησίας και αμεροληψίας τους.
Τα σημαντικά προβλήματα της ελληνικής δικαιοσύνης επιβάλλουν πράγματι την αναζήτηση ουσιαστικών λύσεων για την επιτάχυνση της απονομής της. Εξίσου επιβεβλημένη είναι – ιδίως στις συνθήκες της παρατεταμένης κρίσης – η πρόνοια για την διασφάλιση στην πράξη του δικαιώματος πρόσβασης στην δικαιοσύνη των οικονομικά αδύναμων συμπολιτών μας μέσω ενός διαφανούς, καθολικού και αποτελεσματικού συστήματος νομικής βοήθειας.
Ωστόσο, η επιδίωξη της επιτάχυνσης της απονομής δικαιοσύνης θα ήταν κατά την δική μας εκτίμηση περισσότερο αποτελεσματική αν παρείχε (θετικά και αρνητικά) κίνητρα για την εξωδικαστική επίλυση των διαφορών και όχι αν επέβαλε, όπως συμβαίνει εν προκειμένω, ένα ακόμα δαπανηρό προστάδιο στην προσφυγή του πολίτη στην δικαιοσύνη.
Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
