Η Αγία Σοφία ως τζαμί; Είναι δυνατόν στον 21ο αιώνα, ένα – κατ’ όνομα τουλάχιστον- ευρωπαϊκό κράτος να μετατρέπει ένα προστατευόμενο από την Ουνέσκο παγκόσμιο μνημείο σε χώρο θρησκευτικής λατρείας;
Όταν ο ιδρυτής της τουρκικής Δημοκρατίας Κεμάλ μετέτρεπε το 1935 στην Αγία Σοφία σε μουσείο ,κάνοντας μια ακόμη προσπάθεια να βγάλει από το τέλμα την Τουρκία και να την σύρει στους κόλπους της Ευρώπης σίγουρα δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι οι απόγονοι του θα γύριζαν το χρόνο έξι (6) αιώνες πίσω στο 1453, όταν οι τότε κατακτητές της Κωνσταντινούπολης, μετέτρεψαν το εμβληματικό αυτό και μοναδικής αρχιτεκτονικής οικοδόμημα σε τζαμί καλύπτοντας με ασβέστη και κονίαμα το σύνολο των εικόνων και ψηφιδωτών.
Και αυτό έγινε για τον απλούστατο λόγο ότι είναι αδιανόητη υπάρξη εικονογραφίας σε τζαμί. Σύμφωνα άλλωστε με την (μουσουλμανική) παράδοση ο προφήτης Μωάμεθ καταδίκασε ρητά την εικονογραφία κηρύσσοντας ότι «εκείνους που θα τιμωρήσει αυστηρότερα ο Αλλάχ είναι οι δημιουργοί εικόνων».
Άρα να αναμένουμε το επόμενο βήμα των γειτόνων που δεν θα είναι άλλο από την κάλυψη ξανά της βυζαντινής εικονογραφίας; και η Ουνέσκο που το 1985 κατοχύρωσε την πράξη του Κεμάλ ανακηρύσσοντας και εγγράφοντας την Αγία Σοφία στον «κατάλογο παγκόσμιας κληρονομιάς» θα «κλείσει» τα μάτια και το στόμα βέβαια; Τίποτε δεν αποκλείεται. Μακάρι να λανθάνω, αλλά μια τέτοια μη αντίδραση θα ταίριαζε «ιδανικά» σε μία ακόμη υπηρεσία του ΟΗΕ.
Κανείς δεν ενοχλήθηκε βέβαια κάνοντας τον «Πόντιο Πιλάτο» πλύσιμο των χεριών και αβλαβείς εκκλήσεις. Να μην ξεχνάμε βέβαια – αν και κανένα πνευματικό ευρωπαϊκό ούτε όμως και ελληνικό ίδρυμα το έχει στιγματίσει – ότι η Τουρκία διεκδικεί επάξια στο διάβα των αιώνων μια ευρωπαϊκή (ίσως και παγκόσμια πρωτοκαθεδρία), είναι δηλαδή το ένα και μοναδικό κράτος που δημιουργήθηκε από κατακτήσεις, λεηλασίες, καταστροφές και εξανδραποτισμούς και όχι από απελευθερωτικούς αγώνες. Οψόμεθα όμως σύντομα από ότι φαίνεται.
Αν και δεν είμαστε αισιόδοξοι, αφού η εκκωφαντική σιωπή από τον χώρο των εκκλησιών και των πνευματικών ιδρυμάτων είναι πιο ισχυρή από τις όποιες ασθενικές διαμαρτυρίες.
Αθήνα 16/6/2020
Λαχανά Ιωάννα
Δικηγόρος
