Ο υφυπουργός Παιδείας και τέως Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδόσης Πελεγρίνης αρθρογραφεί κάθε Δευτέρα αποκλειστικά για το enallaktikos.gr
ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ
Ο μέγας δημιουργός έφτιαξε το σταφύλι και το νερό, και ο άνθρωπος το κρασί –προσθέτοντας, έτσι, στον κόσμο κάτι που δεν υπήρχε αρχικά. Ο άνθρωπος είναι το προνομιούχο εκείνο πλάσμα που, εκμεταλλευόμενο τις δυνάμεις που κρύβουν μέσα τους τα πράγματα, πηγαίνει τον κόσμο παραπέρα από εκεί που τον παρέδωσε ο δημιουργός του. Δεν θα μπορούσε, λοιπόν, ο άνθρωπος, κατά τρόπον ανάλογο, συνδυάζοντας τα υφιστάμενα δεδομένα και αξιοποιώντας τα καταλλήλως, να αντικαταστήσει την θνητότητα, όπου είναι εγκλωβισμένος τώρα, με την αιωνιότητα;
Το αίτημα της αιωνιότητας έγινε έμμονη ιδέα στην εποχή της Αναγέννησης. Μια πλειάδα ιδιότυπων ερευνητών, των αλχημιστών, στην δυτική και την κεντρική Ευρώπη, προσπαθούσαν ανελλιπώς και μανιωδώς, να βρουν, μέσα από την διενέργεια των πειραμάτων τους, μια ουσία, την φιλοσοφική λίθο, που, λαμβάνοντάς την κανείς, θα καθίστατο, απρόσβλητος από την φθορά και τις αρρώστιες, αιώνια νέος. Το αίτημα της αιωνιότητας, παρά τις άοκνες προσπάθειες των αλχημιστών, παρέμεινε ανικανοποίητο. Και εξακολουθεί να παραμένει ανικανοποίητο. Και ποιος μπορεί να πει αν θα εκπληρωθεί ποτέ σε έναν κόσμο όπου τα πάντα είναι καταδικασμένα να χαθούν στην ανυπαρξία.
Αν, παρόλα αυτά, συμβαίνει να έχομε την αίσθηση της αιωνιότητας, είναι γιατί απλά είμαστε καμωμένοι έτσι, ώστε να μπορούμε να σκεφτόμαστε τα πράγματα όπως είναι αλλά και όπως αλλιώς θα μπορούσαν να είναι. Το μόνο που είναι αδύνατον να σκεφτούμε ποτέ είναι η αντίφαση, όπως ένα τρίγωνο με δυο γωνίες ή κάτι που έχει συμβεί να μην έχει συμβεί. Αν, παρά το γεγονός ότι είμαστε θνητοί, ελπίζομε να κατορθώσουν κάποτε οι άνθρωποι να μην παθαίνουν, είναι γιατί ακριβώς η ιδέα της αιωνιότητας δεν είναι αντιφατική.
Να το ξεκαθαρίσομε, όμως: το να σκεφτόμαστε τα πράγματα όχι απλά όπως είναι αλλά και όπως θα μπορούσαν να είναι, είναι δικαίωμά μας –όχι υποχρέωσή μας. Εναπόκειται στον καθένα μας να ασκήσει το δικαίωμα αυτό που μας έχει παραχωρηθεί, αν θα ήθελε, ορισμένως, αντί να εγκλωβιστεί στην πραγματικότητα και να σκέφτεται μόνο ό, τι ισχύει και υπάρχει πράγματι, να αφήσει την σκέψη του να τον τραβήξει πέρα από την πραγματικότητα να δει τα πράγματα διαφορετικά, και, βλέποντάς τα όπως θα μπορούσαν να είναι, να τα αλλάξει.
Ουδόλως σημαίνει αυτό βέβαια πώς ό, τι μπορούμε να σκεφτούμε θα καταστεί και πραγματικό, ότι, επειδή μπορούμε να σκεφτούμε την αιωνιότητα, θα γίνομε κι αθάνατοι. Δεν είναι καλύτερα, όμως, να ζεις με μια ανεκπλήρωτη, έστω, προσδοκία παρά χωρίς καθόλου προσδοκίες. Είναι, όπως και να το κάνεις, γλυκιά παρηγοριά να σκέφτεσαι ότι κάποτε κάπου, δίχως να ξέρεις πότε και πού, θα περάσεις το κατώφλι της αιωνιότητας.
