ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ | Καλαισθησία. Του Θεοδόση Πελεγρίνη
Ο τέως υφυπουργός Παιδείας και τέως Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδόσης Πελεγρίνης αρθρογραφεί αποκλειστικά για το enallaktikos.gr
Θεοδόσιος Ν. Πελεγρίνης
ΚΑΛAΙΣΘΗΣΙΑ
Η καλαισθησία μπορεί, ασφαλώς, να εκφράζεται στην ζωή –ποικιλοτρόπως, μάλιστα. Είναι η φιλοδοξία μας τα πράγματα που μεταχειριζόμαστε στην ζωή μας να μην υπηρετούν μόνο τους σκοπούς για τους οποίους υφίστανται, αλλά να είναι και όμορφα. Το παλτό, ασφαλώς, έχει φτιαχτεί για να καλύπτει κάποια ανάγκη μας: να μας προστατεύει από το κρύο. Αυτή είναι η χρήση του. Αν συμβαίνει κανείς, περαιτέρω, να φροντίζει, ώστε το παλτό που φοράει να είναι κι όμορφο, ο άνθρωπος αυτός, λέμε, έχει καλαισθησία.
Ο Δημήτριος ο Πολιορκητής (337- 283) έμεινε στην ιστορία, εκτός των άλλων, για την καλαισθησία του, για το πάθος του να κατασκευάζει πολεμικές μηχανές και πλοία, που, πέρα από την χρησιμότητά τους, την συμβολή τους στην επίτευξη του στόχου τους, που ήταν η νίκη στις μάχες του εναντίον των εχθρών του, διακρίνονταν, επίσης, για την ομορφιά τους.
Η καλαισθησία του αυτή, όμως, δεν ήταν ένα απλό πάθος του. Δεν έφτιαχνε όμορφα πολεμικά μηχανήματα και πλοία, για να τα απολαμβάνει απλώς βλέποντάς τα. Η ομορφιά τους ήταν κι ένα μέσο, προκειμένου να επικρατήσει των εχθρών του.
Γιατί, καθώς οι εχθροί του στέκονταν να τα θαυμάζουν, έβρισκε την ευκαιρία εκείνος, εκμεταλλευόμενος την αδράνειά τους, να τους επιβληθεί. Κάποτε, μάλιστα, ο Λυσίμαχος, ο πιο μισητός από τους εχθρούς του μεταξύ των βασιλέων, θαμπωμένος από την ομορφιά των πλοίων του, το έβαλε στα πόδια. Το ίδιο χρήσιμη, τηρουμένων των αναλογιών, είναι και η καλαισθησία του ανθρώπου που φροντίζει, ώστε το παλτό του να είναι όμορφο. Πρόκειται για ένα μέσο υπέροχής του, έναν τρόπο να ξεχωρίζει από τους άλλους γύρω του. Είναι στο σημείο τούτο που διακρίνεται η τέχνη από την καλαισθησία που μπορούμε να επιδεικνύομε για τα πράγματα στην ζωή μας.
Ο στόχος της τέχνης είναι η βελτίωσή μας και μόνο η βελτίωσή μας. Να μας εξασφαλίζει μέσα από την ομορφιά των έργων της την κάθαρσή μας, την απαλλαγή μας, όσο βρισκόμαστε υπό την επήρειά τους και τα απολαμβάνομε, από την πραγματική ύπαρξή μας, από έναν εαυτό που οι συγκυρίες της ζωής και ο αγώνας μας για την επιβίωσή μας τον έχουν φορτώσει με μικρότητες, ατέλειες, ματαιοδοξίες και άλλα τέτοια.
Αντίθετα προς την καλαισθησία, που, καλλιεργώντας την στην ζωή μας, προσφέρει στον πραγματικό εαυτό μας την ομορφιά σαν ένα όπλο για να μπορέσει να κυριαρχήσει σε έναν κόσμο που γέμει από ελαττώματα, η τέχνη, εξιδανικεύοντας την ζωή μας, δημιουργεί την ευγενή αίσθηση ότι θα μπορούσαμε να ζούμε σε έναν άλλο κόσμο, έναν κόσμο που δεν υπάρχει μεν, αλλά θα μπορούσε ή θα έπρεπε να υπάρχει.
