ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ | Που έχει θέση η εξουσία. Του Θεοδόση Πελεγρίνη
Ο τέως υφυπουργός Παιδείας και τέως Πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεοδόσης Πελεγρίνης αρθρογραφεί αποκλειστικά για το enallaktikos.gr
Ο Φρειδερίκος Β΄ γεννήθηκε το 1712. Γιος του Φρειδερίκου Γουλιέλμου Α΄, βασιλιά της Πρωσίας από το 1713, γνώρισε από νωρίς το άγριο πρόσωπο της εξουσίας. Ο πατέρας του, ο αποκαλούμενος «στρατιώτης βασιλιάς» επειδή δεν αποχωριζόταν την στρατιωτική στολή, τον υποχρέωνε να ξυπνά πολύ πρωί και να κοιμάται νωρίς το βράδυ, να υποβάλλεται σε σκληρά γυμνάσια, να αποστηθίζει προσευχές, να παρακολουθεί ανελλιπώς τα μαθήματά του, να γευματίζει καθισμένος στην πιο υποτιμητική θέση του τραπεζιού, ενώ δεν ήταν σπάνιες οι φορές που τον έδερνε, δημοσίως μάλιστα, για να μην ξεφεύγει από το αυστηρό πρόγραμμα διαπαιδαγώγησής του. Όταν, έφηβος πια, συνελήφθη ενώ προσπαθούσε να αποδράσει από την Πρωσία, ύστερα από εντολή του πατέρα του οδηγήθηκε σε αυστηρή απομόνωση, αφού προηγουμένως υποχρεώθηκε να παρακολουθήσει την εκτέλεση του συνεργάτη του στο εγχείρημά του.
Αλλά κι ο ίδιος, όταν διαδέχθηκε τον πατέρα του στον θρόνο, το 1740, μπορεί μεν να πέτυχε να καταστήσει την Πρωσία μεγάλη δύναμη στην Ευρώπη και να του αποδοθεί, έτσι, η προσωνυμία «μέγας», πλην όμως, ασκώντας τα βασιλικά καθήκοντά του με άκρως εξουσιαστικό τρόπο, αντιμετώπιζε τους πολίτες ως υποτελείς του. Χαρακτηριστικά είναι τα τελευταία του λόγια, την ώρα που, στις 17 Αυγούστου του 1786, ξεψυχούσε ήσυχα στο ανάκτορό του, στο Σανσουσί: «κουράστηκα να κυβερνώ δούλους».
Απλώς, ο Μέγας Φρειδερίκος μεταχειρίστηκε την εξουσία σαν μέρος της δουλειάς του, σαν μέσο της αποτελεσματικότερης άσκησης των καθηκόντων του. Δεν την εξέλαβε, όπως ο πατέρας του, σαν θέλγητρο. Το στέμμα, το κατ’ εξοχήν σύμβολο της εξουσίας, δεν ήταν γι’ αυτόν παρά «ένα καπέλο που αφήνει την βροχή να περνάει μέσα».
Άλλα τον ήλκυαν: οι τέχνες και τα γράμματα. Δεν ήταν μόνο ότι την αυλή του την επισκέπτονταν συγγραφείς, όπως ο Βολταίρος, και μουσικοί, όπως ο Μπαχ, αλλά και ο ίδιος έπαιζε φλάουτο, συνέθετε μουσικά έργα, έγραφε τραγωδίες, ύμνους, σάτιρες, επιγράμματα ποιήματα. Εδώ, στον κόσμο της ψυχής του, δεν είχε θέση η εξουσία. Μπορούσε να δεχθεί επικριτικά σχόλια και σατυρικούς λιβέλλους για το πρόσωπό του και τις επιδόσεις του στα γράμματα και τις τέχνες.
Αντίθετα, τις προσβολές του βασιλικού αξιώματός του και τις κακόβουλες αναφορές εναντίον του στρατού του τις αντιμετώπιζε σκληρά. Έξω εκεί, που πάλευε για την δημιουργία του μεγάλου κράτους του, ήταν που χρειαζόταν την εξουσία.
Το πρόβλημα με την εξουσία είναι πώς θα την εντάξεις στην ζωή σου –δεν είναι η εξουσία καθεαυτήν. Τίποτε, λένε οι Στωικοί, δεν είναι καλό ή κακό αφ’ εαυτού. Εμείς, με τον τρόπο που το διαχειριζόμαστε, το κάνομε να είναι το ένα ή το άλλο.
