Γκι Σορμάν: Οι σημερινοί πρόσφυγες θυμίζουν τους Εβραίους που προσπαθούσαν να γλυτώσουν από τους Ναζί

του Γκι Σορμάν *

Είναι μερικές φορές αναγκαίο να συγκρίνει κανείς ανόμοια πράγματα.
Έστω και για να αφυπνίσει κοιμισμένες συνειδήσεις. Από το 1933 ως το
1940, εκατομμύρια πρόσφυγες που είχαν διαφύγει από τον ναζισμό στη
Γερμανία, την Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής βρέθηκαν μπροστά σε
κλειστά σύνορα. Τα ονόματά τους ήταν Νάθαν, Σαμουήλ ή Ραχήλ. Ο Νάθαν,
για παράδειγμα, έφυγε από τη Γερμανία το καλοκαίρι του 1933, πέντε μήνες
μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Χίτλερ. Ήθελε να πάει στις
Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά δεν του έδωσαν βίζα. Προσπάθησε να πάει στην
Ισπανία, αλλά του αρνήθηκαν την είσοδο κι εκεί. Κατέληξε από σύμπτωση
στη Γαλλία, που ούτε τον δέχθηκε ούτε τον έδιωξε. Έπρεπε να έρθει το
1938 για να αρχίσει να παραδίδει η κυβέρνηση Νταλαντιέ στους Γερμανούς,
τους Εβραίους που προσπαθούσαν να περάσουν στη Γαλλία.

Ο Νάθαν συνάντησε στα Πυρηναία τη γαλλική Αντίσταση και τους Ισπανούς
δημοκράτες που είχαν γλυτώσει από τον εμφύλιο πόλεμο. Είχε δέκα
αδέλφια, που δολοφονήθηκαν όλα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ η μητέρα
του πέθανε από την πείνα στο γκέτο της Βαρσοβίας. Τα έξι εκατομμύρια
θύματα του Ολοκαυτώματος δεν προκάλεσαν όμως ιδιαίτερη συγκίνηση- εκτός
της κοινότητας των Εβραίων-  μέχρι τη δίκη του Άιχμαν στην Ιερουσαλήμ,
το 1961. Μέχρι τότε, η εξόντωση των Εβραίων θεωρούνταν κάτι σαν
παράπλευρη απώλεια του παγκοσμίου πολέμου. Ο Ρούσβελτ και ο Τσόρτσιλ δεν
ήθελαν το Ολοκαύτωμα να τους αποσπάσει από τη στρατηγική τους, τη
συντριβή των Ναζί και τη συμμαχία τους με το καθεστώς του Στάλιν.

Ας έρθουμε τώρα σε κάτι που δεν έχει επιφανειακά καμιά σχέση με τα
προηγούμενα: Τη μαζική φυγή προσφύγων από τη Συρία, το Ιράκ και την
Ερυθραία. Μα γιατί δεν υπάρχει καμιά σχέση ανάμεσα στις δύο καταστάσεις;
Επειδή η Λατίφα, ο Άλι και ο Άχμαντ δεν σφαγιάζονται με την ίδια
βιομηχανική αποτελεσματικότητα που σφαγιάζονταν ο Σαμουήλ, ο Νάθαν και η
Ραχήλ; Πρέπει άραγε να πιστέψουμε ότι όσοι κινδυνεύουν να πνιγούν στη
Μεσόγειο, να πεθάνουν από ασφυξία σε ένα φορτηγό ή από δίψα σε έναν
ελληνικό δρόμο είναι απλώς τουρίστες ή άνθρωποι που αναζητούν μια
καλύτερη δουλειά στην Αγγλία;

Όχι, κι εκείνοι προσπαθούν να γλυτώσουν από την εξόντωσή τους.
Διακινδυνεύουν να πνιγούν επειδή η εναλλακτική λύση είναι να τους
βομβαρδίσουν ή να τους σκοτώσουν με χημικά αέρια. Δεν πρόκειται για το
Ολοκαύτωμα. Ή μήπως δεν πρόκειται ακόμη για το Ολοκαύτωμα; Πώς θα
αποκαλούμε σε λίγα χρόνια αυτό το ανθρώπινο κύμα που ξεχύνεται προς την
Ευρώπη; Πώς θα δικαιολογήσουμε στα βιβλία Ιστορίας αυτή την έξοδο, που
οι κυβερνήσεις και οι λαοί της Ευρώπης αποκαλούν απλώς «κρίση»;

Αν ο Νάθαν ζούσε ακόμη, δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι θα αναγνώριζε
στον Άλι ή στον Άχμαντ το δικό του πρόσωπο, τη δική του μοίρα, τη δική
του δυστυχία. Θα αναγνώριζε όλα τα επιχειρήματα με βάση τα οποία του
αρνούνταν τότε την είσοδο στην Ευρώπη: Την οικονομική κατάσταση, τη
δυσφορία της κοινής γνώμης, τον μεγάλο αριθμό των Εβραίων και των άλλων
προσφύγων που βρίσκονταν ήδη στην Ευρώπη.

Ο μόνος δυτικός ηγέτης που καταλαβαίνει την πραγματική διάσταση του
δράματος και προτείνει ανθρωπιστικές λύσεις είναι η Άγκελα Μέρκελ. Ως
Γερμανίδα, δεν κρύβεται πίσω από νομικές ή οικονομικές δικαιολογίες.
Γνωρίζει ότι ο Άχμαντ είναι ο Νάθαν, 75 χρόνια μετά.

Τα επιχειρήματα είναι γνωστά: Οι άνθρωποι αυτοί δεν θα μπορέσουν να
ενταχθούν στη Δύση, η δυτική οικονομία δεν θα μπορέσει να τους
απορροφήσει. Κι όμως, οι πρόσφυγες, στην πλειοψηφία τους νέοι, θα
μπορούσαν να προσφέρουν την παιδεία τους και την εργατική τους δύναμη.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες αναπτύχθηκαν πιο γρήγορα από την Ευρώπη χάρις στον
δυναμισμό που τους προσέδωσαν οι μετανάστες.

Ένας πρώην πρωθυπουργός της Γαλλίας, ο Μισέλ Ροκάρ, είχε δηλώσει με
αφορμή ένα πολύ μικρότερο μεταναστευτικό κύμα ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να
δεχθεί όλη τη δυστυχία του κόσμου. Μα η Ιορδανία, ο Λίβανος και η
Τουρκία έχουν ήδη δεχθεί 3 εκατομμύρια «πρόσφυγες», ενώ η Ευρώπη?
300.000. Να γιατί ντρέπομαι για την Ευρώπη, τον εγωισμό της, την
ιστορική της μυωπία και τη μικροαστική της αλαζονεία. Να γιατί ο Άχμαντ
είναι σήμερα ο αδελφός μου και η Λατίφα η αδελφή μου.

Βλέπετε, ο Νάθαν ήταν ο πατέρας μου.

* Ο Γκι Σορμάν είναι Γάλλος συγγραφέας, καθηγητής και αρθρογράφος

(Πηγή: Le Monde)

ΑΠΕ – ΜΠΕ