Βασίλης Ξυδιάς: Δύο προσωπικά σχόλια για την Αγία Σοφία στο Fb και η Ανακοίνωση του World Heritage Watch
1. Η στιγμή είναι δύσκολη, αλλά αισθάνομαι υποχρέωση να πω αυτό που αντιλαμβάνομαι – και ο Θεός ας με κρίνει.
Η υπόθεση της Αγίας Σοφίας μου φέρνει στο νου την ιστορία με τις δύο μάνες που εμφανίστηκαν μπροστά στον Σολομώντα διεκδικώντας και οι δύο το ίδιο παιδί, η καθεμιά για δικό της. Τελικά, χάρη στη σοφία του βασιλέα, αποδείχθηκε ποιανής ήταν και ποιανής δεν ήταν το παιδί. Ήταν αυτής που με σπαραγμό της καρδιάς της δέχθηκε να το χάσει, αρκεί να έμενε ζωντανό. Και όχι της άλλης που το προτιμούσε νεκρό παρά να της το πάρουν.
Κάπως έτσι είναι και με την Αγία Σοφία. Η μεγάλη εκκλησιά της Πόλης είναι ναός του Θεού. Σαν χριστιανός θλιβόμουν να τον βλέπω μουσείο (και να χρειάζεται μάλιστα εισιτήριο για να μπει κανείς). Τον προτιμώ ναό της λατρείας του Θεού – έστω αιρετικής, μονοφυσιτικής και αντιτριαδικής, όπως είναι το Ισλάμ – παρά «μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς» και άλλα τέτοια ξενέρωτα.
Άγνωστοι είναι, άλλωστε, αι βουλαί του Κυρίου. Διότι δεν το ξέρουν οι περισσότεροι, αλλά η Αγία του Θεού Σοφία είναι ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός. (Αγία Σοφία είναι ένα από τα ονόματα του Λόγου του Θεού). Στο εξής, λοιπόν, οι Τούρκοι θα λατρεύουν τον Θεό σε έναν ναό αφιερωμένο στον Ιησού Χριστό. Εγώ αυτό το βλέπω σαν κάτι θετικό, και δοξάζω τον Θεό για τα μυστήριά του· για τους απίθανους δρόμους μέσα από τους οποίους οδηγεί τους ανθρώπους σ’ Αυτόν.
ΥΓ. Τα υπόλοιπα, περί καταστροφών που θα συμβούν, περί συμβόλων του Ελληνισμού που προσβάλλονται κλπ κλπ, δείχνουν απλώς το μέγεθος του πνευματικού αποπροσανατολισμού των συγχρόνων Ελλήνων.
https://www.facebook.com/vassilis.xydias/posts/10220183751615925
2. Στη συζήτηση για την Αγιά Σοφιά πολλοί φίλοι εστιάζουν στο τι επιδιώκουν οι Τούρκοι. Θα απαντήσω σ’ αυτό με δύο τρόπους:
α) Με μια ακόμα αλληγορία: Θυμάμαι τον Μεφιστοφελή, που αυτοσυστήνεται λέγοντας πως είναι μ’ εκείνη τη δύναμη «που πάντα θέλει το κακό και τελικά πάντοτε κάνει το καλό». Το τι θέλουν οι Τούρκοι και πού το πάει ο Ερντογάν είναι ένα πράγμα. Το πού θα οδηγήσουν οι πράξεις τους, όμως, είναι άλλο.
β) Με τη γνώση που έχω αποκτήσει απ’ τις πολεμικές τέχνες: Υπάρχουν δύο τρόποι να αντιδράσεις σε μια αντίπαλη δύναμη. Ο ένας είναι να της αντισταθείς. Ο άλλος είναι να τη «διευκολύνεις» να πάει προς τα εκεί που είναι προς δικό σου όφελος.
ΥΓ. Θέλω να πιστεύω πως καταλαβαίνω τι κάνει ο Ερντογάν και πού το πάει, αλλά όσο κι αν αυτό ακούγεται παράξενο, δεν με απασχολεί. Δεν είναι δηλαδή αυτό το κριτήριο το πώς θα σταθώ εγώ απέναντι στα πράγματα. Διότι από την άποψη του «πνευματικού νόμου» που διέπει την ιστορία (αυτή τη «γήινη» ιστορία που ζούμε εμείς εδώ, και όχι κάποια «άλλη», ιδεώδη και «ουράνια») κερδισμένος βγαίνει όποιος δεν τοποθετείται στο πεδίο της ανταπόδοσης, αλλά στο πεδίο της απορρόφησης του κακού.
https://www.facebook.com/vassilis.xydias/posts/10220188253488469
Δήλωση του Παρατηρητηρίου Παγκόσμιας Κληρονομιάς (World Heritage Watch)
Η Αγία Σοφία κοινός τόπος προσευχής και λατρείας του Θεού για Μουσουλμάνους και Χριστιανούς
«[…] Ο αρχικός λόγος για την οικοδόμηση της Αγίας Σοφίας ήταν η δημιουργία ενός Οίκου Προσευχής, προς επίκληση του Ενός Θεού, και για πνευματική εμπειρία. Η υλική κληρονομιά που ενσωματώνεται στο κτίριο δεν μπορεί να γίνει κατανοητή χωρίς την κατάλληλη κατανόηση της άυλης κληρονομιάς που υπήρξε η πηγή έμπνευσης για αυτά τα αριστουργήματα της τέχνης και της αρχιτεκτονικής που ο κόσμος θαυμάζει εδώ και αιώνες. Και οι δύο αυτές κληρονομιές (υλική και άυλη) είναι αδιαχώριστες και πρέπει να προστατευτούν από κοινού.
Πιστεύουμε λοιπόν ότι το άνοιγμα της Αγίας Σοφίας στην προσευχή δεν έρχεται κατ’ αρχήν σε αντίθεση με το καθεστώς της Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Αυτό μπορεί πράγματι να αποτελεί μια συμπληρωματική δραστηριότητα – αρκεί να μην τίθεται σε κίνδυνο το ίδιο το κτίριο και οι παγκόσμιες αξίες του. Ωστόσο, όταν θα γίνει αυτό, θα πρέπει κανείς να σεβαστεί επαρκώς την αρχική προέλευση και ολόκληρη την ιστορία της Αγίας Σοφίας, πράγμα που συνεπάγεται ότι το κτίριο πρέπει να είναι διαθέσιμο για προσευχή εξίσου στους Μουσουλμάνους και στους Χριστιανούς. Ένας κοινός οίκος προσευχής για τις δύο θρησκείες που λατρεύουν τον ίδιο Παντοδύναμο Θεό θα ήταν πράγματι ο μόνος αξιόπιστος τρόπος επιβεβαίωσης και συνέχισης του ρόλου της Αγίας Σοφίας ως συμβόλου διαθρησκειακής αδελφοσύνης και ειρήνης μεταξύ των πολιτισμών του κόσμου. Ποτέ ο κόσμος δεν είχε τόση ανάγκη από τέτοια σύμβολα, και η ιστορία θα τιμήσει εκείνους που, αντί να προκαλούν διχασμό και να κάνουν εχθρούς, δείχνουν μεγαλοσύνη οικοδομώντας την ειρήνη.»
Βλ. ολόκληρη τη Δήλωση στα αγγλικά εδώ:
https://www.facebook.com/vassilis.xydias/posts/10220211086339276
ΥΓ. Ας σημειωθεί πως την ίδια ακριβώς πρόταση είχε κάνει από το 2014 ο καθηγητής της Θεολογικής του ΑΠΘ, Πέτρος Βασιλειάδης:
[…] Personally, I am in favour of a return of all places of worship to their proper use. Unlike almost all secularists who insist in their present use as museums, I prefer their existence –at least partially– as worshiping places. What I would, therefore, dare friendly advise the Turkish Prime Minister, out of my experience in promoting the inter-faith dialogue, is to examine the possibility of allowing the Hagia Sophia to be used not unilaterally by Muslims, but also by (Orthodox) Christians. On Fridays for three hours for Islamic prayer, on Sundays for three hours for an Orthodox liturgy, and for the rest of the week as a cultural place for the entire community and for the whole world. […]
Βλ. εδώ: https://www.academia.edu/32648885/THE_TURKISH_EXPERIMENT_AND_THE_FUTURE_OF_HAGIA_SOPHIA
Ο Βασίλης Ξυδιάς είναι θεολόγος, εκπαιδευτικός. Κείμενά του έχουν δημοσιευθεί σε πολλές εφημερίδες, ιστοσελίδες, περιοδικά και επιστημονικές επιθεωρήσεις. Έχει εκδοθεί το βιβλίο του Βαλκανική Κοινοπολιτεία (Δόμος,1994) και συμμετείχε στο συλλογικό τόμο Τι είναι η ψυχή; (Αρχέτυπο, 2002). Είναι πτυχιούχος της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (1992) και της Σχολής Ηλ. Μηχανικών ΕΜΠ με ειδίκευση σε Οργάνωση-Διοίκηση (1984). Έχει παρακολουθήσει μεταπτυχιακά σεμινάρια Συμβούλου Ανάπτυξης (ΕΕΤΑΑ, 1986) και εκκρεμεί ένα διδακτορικό στην Πολιτική Φιλοσοφία (Πάντειο Πανεπιστήμιο) που … ίσως κάποτε ολοκληρωθεί.
