Έλινορ Όστρομ
μετάφραση: Γιώργος Αρχόντας,
επιμέλεια σειράς: Δημήτρης Ποταμιάνος,
Εκδόσεις Καστανιώτη, 2002
Η παραδοσιακή πολιτική θεωρία υποστηρίζει ότι τα άτομα πρόθυμα υποκύπτουν στον πειρασμό να παραβούν τις δεσμεύσεις τους όταν η εξωτερική ρυθμιστική αρχή δεν επιτηρεί με τη δέουσα αυστηρότητα τις μεταξύ τους συμφωνίες. Η απειλή του τιμωρού Λεβιάθαν είναι το τίμημα ανελευθερίας που καλούμαστε να πληρώσουμε προκειμένου να ζούμε σε έναν κόσμο όπου οι συμφωνίες τηρούνται.
Η Αμερικανίδα πολιτειολόγος Έλινορ Όστρομ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα, αμφισβητεί με επιχειρήματα και γλαφυρότητα τη στυφή απαισιοδοξία του Χομπς και των επιγόνων του. Είναι εφικτή η εθελούσια αυτοοργάνωση, επιμένει η συγγραφέας. Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζει περιπτώσεις επιτυχημένης και αποτυχημένης οργάνωσης πόρων κοινής δεξαμενής. Πρόκειται για ψαρότοπους, δάση, βοσκοτόπια, αρδευτικά συστήματα κ.ά. σε διάφορες περιοχές του πλανήτη – φυσικά ή τεχνητά συστήματα πόρων που δεν αποτελούν ιδιοκτησίες με την αυστηρή έννοια του όρου.
Η Όστρομ μας δείχνει ότι είναι δυνατό οι άνθρωποι με κοινά, αλλά και δυνητικά ανταγωνιστικά, συμφέροντα να αντιληφθούν το βαθμό της αλληλεξάρτησής τους και να συνάψουν ανθεκτικές συμφωνίες, που διασφαλίζουν την καλύτερη δυνατή κοινή εκμετάλλευση καθώς και τη βιωσιμότητα του πόρου. Τα αισιόδοξα κοινοτιστικά της συμπεράσματα μπορούν να αποτελέσουν τη βάση μιας αποτελεσματικότερης φιλελεύθερης διαχείρισης των πόρων. Το οικολογικό της μήνυμα είναι ισχυρό: Αυτοί που εμπλέκονται στο πρόβλημα έχουν τη δυνατότητα να το επιλύσουν. Η συνεργασία με δεδομένη την ικανότητα επικοινωνίας, ξεκινά από τη βάση, δεν επιβάλλεται από την κορυφή.
Η Έλινορ Όστρομ γεννήθηκε ως Elinor Claire Awan στο Λος Άντζελες, το 1933, και πέθανε στις 12 Ιουνίου του 2012 στο Μπλούμινγκτον της Ιντιάνα των ΗΠΑ, σε ηλικία 78 ετών. Υποστήριξε τη διδακτορική της διατριβή στις πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο UCLA, το 1965, για να διδάξει, στη συνέχεια, στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα (όπου δημιούργησε το “Εργαστήριο Πολιτικής Θεωρίας και Πολιτικής Ανάλυσης”, μαζί με τον σύζυγό της, Βίνσεντ Όστρομ) και στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα.
Το 2009 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών, μαζί με τον Oliver E. Williamson, για τις εργασίες της στις περιοχές της οικονομικής διακυβέρνησης και της διαχείρισης των δημόσιων πόρων.
