Η ιστορία ως οδηγός. Του Στέλιου Πιτσιάβα

Η ιστορία ως οδηγός

Τα ιστορικά γεγονότα και οι συνέπειες τους είναι πολιτική.
Είναι η πολιτική που ασκήθηκε στο παρελθόν. Γνωρίζοντας την ιστορία (και άρα την
πολιτική του παρελθόντος), αυξάνεις τη δυνατότητα σου να αντιλαμβάνεσαι  τα “γιατί” και τα “πώς” της πολιτικής του
παρόντος. Στην όλη αλληλουχία αναπόφευκτα μπαίνει και η ερμηνεία του
καθενός,  καθιστώντας πολλές φορές την
ιστορία θέμα οπτικής γωνίας και προσωπικών αφηγήσεων. Δεν πάυει παρ’όλα αυτά να
είναι το ασφαλέστερο μέσο που διαθέτουμε για να κρίνουμε πολιτικές αποφάσεις , πρόσωπα,
πράξεις και ιδεολογίες.

Από ιδρύσεως του ελληνικού κράτους το 1830 μέχρι και
σήμερα η Ελλάδα ζει με δάνεια. Και η επανάσταση του 21 με δάνεια έγινε. 200
χρόνια τώρα η Ευρώπη δανείζει κι εμείς τρώμε. Κι έπειτα μιλάμε για εθνική και
ανεξάρτητη πολιτική. Συνθήματα για ηλιθίους.

Ηλίθιοι φυσικά δεν ήταν οι ηγέτες της χώρας που
χρησιμοποίησαν τέτοιους όρους- όχι όλοι τουλάχιστον. Οι ηγέτες όταν ανέβουν στο
πολιτικό μπαλκόνι θα πουν πολλά. Είναι προφανές ότι ο πολιτικός λόγος,
παγκοσμίως,  διακατέχεται απο υπερβολή, στα
πλαίσια της διπλωματίας , δεν είναι ελληνικό φαινόμενο. Ηλίθιοι ήταν όλοι αυτοί
που διαχρονικά τους πίστευαν και μετέφραζαν την άγνοια τους σε επαναστατική
ορμή και διάθεση. Εφόσον, σου λέει , εγώ πιστεύω σε “ανεξαρτησία”, είμαι
επαναστάτης , τίμιος, καθαρός αγωνιστής κι ο άλλος πουλημένος, φοβισμένος,
σκύβει το κεφάλι στον εχθρό! Αγνοούσαν και αγνοούν αυτοί οι καθαροί αγωνιστές την
ιστορική αλήθεια, οτι η Ελλάδα υφίσταται σαν ξεχωριστό κράτος επειδή οι μεγάλες
δυνάμεις θέλησαν να υπάρξει σαν τέτοιο, και συντηρείται από τότε μέχρι τώρα
χαρις στην οικονομική- κυρίως, αλλά όχι μόνο-βοήθεια τους. (Είναι ευχή και
κατάρα να αγνοείς την ιστορία , όπως το πάρει κανείς.)

Και φυσικά οι μεγάλες δυνάμεις δεν συντηρούν την Ελλάδα
απ’ την καλή τους την καρδιά ή όπως αφελώς υπονοούν κάποιοι επειδή σέβονται τον
πολιτισμό και την ιστορία της , όμως τη συντηρούν. Για τους δικούς τους λόγους
αλλά τη συντηρούν. Κι ενώ χρόνια τώρα έιχαμε δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε
αυτά τα δανεικά για να δημιουργήσουμε ανάπτυξη , πολιτισμό , υγεία, παιδεία ,
να αναζωπυρώσουμε τις έννοιες της εθνικής πολιτιστικής κληρονομιάς , των τεχνών
, των γραμμάτων , εμείς προτιμήσαμε να τα ροκανίσουμε σε μίζες , διαφθορά και
καταναλωτικά αγαθά που δεν χρειαζόμασταν. Και μετά να ζητήσουμε κι άλλα δανεικά
για ανάπτυξη και πολιτσμό , και να τα φάμε πάλι σε διαφθορά και κατανάλωση.
Γνωστά πράγματα , έχουν χιλιοειπωθεί. Αυτό που πρέπει να γίνει σαφές είναι οτι η
κατάσταση αυτή δεν αφορά μόνο τα τελευταία 40 χρόνια, όπως επιμελώς
αποκρύπτεται, αλλά τους τελευταίους δύο αιώνες. Κι αυτό πολιτικά έχει τεράστια
σημασία.

Είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον το πως αντιλαμβανόμαστε στην
Ελλάδα τον πολιτισμό και την ιστορία. Νομίζουμε ότι οι άλλοι μας σέβονται για
έναν πολιτισμό και μια ιστορία που εμείς οι ίδιοι δεν είμαστε αναγκασμένοι να
γνωρίζουμε. Ο πολιτισμός, φυσικά, ως ιδεολόγημα είναι πιο χρήσιμος, αφου δεν
χρειάζεται καν να του δώσεις σαφή έννοια κι επομένως μπορείς να τον επικαλείσαι
όταν τον χρειάζεσαι,  ακόμα κι αν δεν
έχεις καμία σχέση μ΄αυτόν. Οι μεγαλύτεροι φιλέλληνες συγγραφείς , ιστορικοί κι
αναλυτές σε κείμενα για τη χώρα μας κατέληγαν λίγο πολύ στο ίδιο συμπέρασμα. Με
λύπη αναρωτιόντουσαν πως γίνεται ένας λαός να περηφανεύεται πως είναι
κληρονόμος του μεγαλύτερου πολιτισμού που εμφανίστηκε ποτέ στην ιστορία, όντας
απολίτιστος.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η πατρίδα μας αντιμετωπίζει
μια δύσκολη πολιτική, κοινωνική και οικονομική συγκυρία. ‘Εχει βρεθεί
αντιμέτωπη με πολλές “κρίσεις” στην ιστορική της διαδρομή. Τυπικά
χαρακτηριστικά αυτής της ιστορικής διαδρομής αποτελούν το συνεχές εξωτερικό
χρέος , οι πολλές  εναλλαγές συνταγμάτων
, τα πραξικοπήματα, οι βασιλικές φανφάρες, ο διχασμός, η ύπουλη εξόντωση ικανών
πολιτκών και η ολέθρια εμφάνιση φανταστικών σωτήρων.

Αυτό που ξεχωρίζει αυτήν την κρίση έως τώρα στην Ελλάδα είναι
η ολοφάνερη αδυναμία της κοινωνίας να αναζητήσει ικανούς ανθρώπους και να τους
βγάλει μπροστά. Θα περίμενε κανείς μετά απο 5 χρόνια συνεχούς ανθρωπιστικής και
κοινωνικής κρίσης να εμφανιστούν ενστικτωδώς άνθρωποι και πολιτικά σχήματα που
θα εμπνεύσουν και θα ενώσουν το λαό. Έτσι έγινε στις μεγάλες κρίσεις του
παρελθόντος. Αντίθετα , σήμερα , γινόμαστε μάρτυρες μιας συνεχούς εναλλαγής πολιτικών
χωρίς ανάστημα που είναι προφανές οτι δε δύνανται να ανταποκριθούν και να
δώσουν λύσεις.

Παρ’ολα αυτά, αν εμπιστευθούμε την ιστορία ως ικανό μέσο
για να προβλέψουμε τη συνέχεια (η ιστορία επαναλαμβάνεται , που λένε)  θα πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι όσον αφορά
αυτή την πτυχή. Η ιστορία λοιπόν,αν επαναληφθεί, σημαίνει οτι κάποια στιγμή
στην πολιτική και κοινωνική σκηνή της χώρας μας θα εμφανιστεί μια ομάδα
ανθρώπων που θα έχει απαντήσεις και όχι ερωτήσεις , θα έχει όραμα ,
αποφασιστικότητα και σχέδιο, θα έρθει να ενώσει και όχι να διασπάσει. Όσο
περισσότερο κυλάει ο χρόνος και σφίγγει ο κλοιός , η κοινωνία κλείνεται , δεν
μπορεί να δει καθαρά , δεν είναι έτοιμη να δει το καινούριο και καταφεύγει σε
ιστορικά καταστροφικές λύσεις. Έιναι ευθύνη όλων μας, λοιπόν,  να κρατήσουμε τον κλοιό όσο γίνεται πιο
χαλαρό και την κοινωνία όσο γίνεται πιο ανοιχτή. Και… προσοχή στους
φανταστικούς σωτήρες.

Στέλιος Πιτσιάβας

Λονδίνο