Όταν σε προηγούμενη ανακοίνωση που κάναμε σχετικά με τις κινητοποποιήσεις στο Βερολίνο,
στις 18 Φεβρουαρίου, ενάντια στις μεγάλες βιομηχανίες τροφίμων και το
πλαίσιο λειτουργίας που αυτές ορίζουν σχετικά με την παγκόσμια
διατροφική πολιτική, δε μπορέσαμε να μην ξεχωρίσουμε τη φυσιογνωμία του Παύλου Γεωργιάδη.
Ηγετική μορφή των κινητοποιήσεων και πάνω από όλα ένας επιστήμονας που
μιλάει με λόγο τεκμηριωμένο και εμπειρικό για την αγροτική πολιτική και
την διατροφική δικαιοσύνη ή την έλλειψη αυτής.
Μιλήσαμε λοιπόν με τον Παύλο Γεωργιάδη, σε μια χειμαρρώδη αλλά to the point συνέντευξη.
ΝΑ: Τι σε κάνει να διαμαρτύρεσαι ή αλλιώς γιατί είσαι Fed up!;
Το πρόβλημα σήμερα είναι, και αυτό ισχύει και για το φαγητό, ότι
φοβόμαστε την ποικιλότητα. Μας κανει να νιώθουμε ανασφαλείς, γι’ αυτό
καταφεύγουμε στην ασφάλεια αυτού που μας προσφέρουν «μασημένο» οι
διαφημίσεις. Όμως έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου γνωρίζουμε τόσα
πολλά, αλλά καταλαβαίνουμε τόσα λίγα. Το φαγητό μας, ο τρόπος που το
παράγουμε και το καταναλώνουμε είναι μία τρανταχτή -και συγχρόνως
τραγική- έκφραση αυτού του φαινομένου μιας και κανείς μας, ή τουλάχιστον
ελάχιστοι, γνωρίζουμε πού ήταν η τροφή μας χθες το βράδυ.
Το βιομηχανοποιημένο διατροφικό σύστημα, που κυριαρχεί αυτή τη στιγμή
στην αγορά, κεφαλαιοποιεί ακριβώς επάνω σε αυτήν την άγνοια των
καταναλωτών. Κατά συνέπεια, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι σήμερα που
φοβούνται την τροφή τους και επενδύουν πολύ λίγο χρόνο για να ασχοληθούν
με αυτήν, κάτι που έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία μας, το
περιβάλλον, την οικονομία, τον ίδιο τον ανθρώπινο πολιτισμό μας.
Κατά την γνώμη μου, υπάρχει μία τεράστια σύγκρουση. Από τη μία
υπάρχουν άνθρωποι που αναζητούν το πραγματικό φαγητό, που ενδιαφέρονται
για τον ανθρώπινο πολιτισμό και δουλεύουν για την προστασία και την
επέκταση ενός δικτύου διατροφικών κοινοτήτων. Και από την άλλη υπάρχουν
αυτοί που απλώς κοιτούν αποκλειστικά και μόνο το κέρδος. Αυτές οι
έννοιες δεν είναι απαραίτητα ασύμβατες μεταξύ τους, όμως πλέον έχουμε
φτάσει στο σημείο όπου ο πλανήτης μας καταρρέει, μιας και το 70% των
φυσικών πόρων της Γης χρησιμοποιούνται για να θρέψουν το 30% του
ανθρώπινου πληθυσμού. Ειλικρινά, δεν ξέρω σε τί μέλλον μπορούμε να
ελπίζουμε αν συνεχίσουμε να πορευόμαστε προς αυτή την κατεύθυνση.
Αντιστέκομαι σε αυτό, γιατί σαν νέος θέλω να επανακτήσω την αίσθηση του ελέγχου για το μέλλον μου.
Ενώ υπάρχει αρκετή γνώση για να παράγουμε, να καταναλώνουμε και να
ζούμε πιο βιώσιμα, η κοινωνία μας εξακολουθεί να είναι έρμαιο
συγκεκριμένων συμφερόντων που στην ουσία φτωχοποιούν τον πλανήτη και την
ανθρωπότητα. Και με αυτή την κατάσταση δεν μπορώ να συμβιβαστώ.
ΝΑ: Για να μιλήσουμε πρώτα για ευρωπαϊκά μεγέθη, αυτή τη
στιγμή ποιες είναι οι βασικές αστοχίες στην ευρωπαϊκή πολιτική σχετικά
με το αγροδιατροφικό ζήτημα;
Πιστεύω πως αυτοί που αποφασίζουν δεν έχουν την καθολική παιδεία που
απαιτείται για ένα τόσο σημαντικό θέμα, όπως η γεωργία και η διατροφή.
Δεν είμαι και πολύ σίγουρος αν οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών, οι
τράπεζες και οι πολυεθνικές εταιρείες μπορούν να αφουγκραστούν την ουσία
των προβλημάτων της ευρωπαϊκής γεωργίας. Αν το έκαναν, δεν θα είχαμε
φτάσει στο σημείο όπου μόνο το 6% των Ευρωπαίων αγροτών είναι κάτω των 35 ετών.
Σίγουρα η επιρροή του αγροδιατροφικού λόμπι είναι τεράστια, γιαυτό
άλλωστε και ολόκληρη η νομοθεσία της ΕΕ είναι κομμένη και ραμμένη στα
μέτρα της βιομηχανίας.
Το ζήτημα είναι εξαιρετικά πολύπλοκο, και συνήθως όταν μιλούμε για την αγροδιατροφική ανάπτυξη ο μεγαλύτερος εχθρός είναι ο ίδιος μας ο εαυτός.
Αυτό μπορεί να μην ακούγεται ευχάριστο στους περισσότερους από εμάς,
εντούτοις οι Ευρωπαίοι πολίτες, και ιδιαίτερα οι Έλληνες, είναι πολύ
λίγο ενημερωμένοι για τα θέματα και τις πολιτικές που ελέγχουν το πώς
παράγουμε και τί είδους φαγητό καταλήγει στο πιάτο μας. Διανύουμε μία
εξαιρετικά δύσκολη περίοδο για την Ευρώπη, όπου η οικονομική κρίση και
οι κοινωνικές της συνέπειες έχουν δημιουργήσει νέες προκλήσεις στο ήδη
περίπλοκο περιβάλλον. Υπάρχουν φωνές μέσα στην Ευρώπη, που δυστυχώς
είναι αρκετά ισχυρές, όπου δεν συμβάλλουν στην απόδοση μίας καθολικής γεωργικής πολιτικής στην ΕΕ. Αυτό δυσχαιρένεται από το γεγονός ότι υπάρχουν πολύ σημαντικές διαφορές στα αγροδιατροφικά συστήματα της κάθε χώρας. Οπότε η απόδοση μίας Κοινής Γεωργικής Πολιτικής είναι εξαιρετικά μεγάλη πρόκληση.
Παρόλες τις προκλήσεις, η ΕΕ έχει τους μηχανισμούς διαβούλευσης και
εκδημοκρατικοποίησης των αποφάσεων. Ας μην ξεχνάμε, όμως, πως το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης έγκειται στις εθνικές κυβερνήσεις.
Μπορεί η λίστα των επιλογών της ΕΕ όσον αφορά τα εργαλεία για την
αγροτική και περιφερειακή ανάπτυξη να είναι μεγάλη, η κάθε χώρα όμως
διατηρεί το δικαίωμα να επιλέξει όποια αυτή θεωρεί συμβατά με τα
συμφέροντα και τις προτεραιότητές της.
ΝΑ:. Ποιο είναι το δικό σου όραμα σχετικά με το μέλλον πχ.
των παραδοσιακών σπόρων, των μεταλλαγμένων τροφίιμων και το νομικό
πλαίσιο που μας προστατεύει από πρακτικές εταιρειών-κολοσσών όπως η
Monsanto;
Οι περιβαλλοντικές προκλήσεις και θέματα σχετικά με την ασφάλεια των
τροφίμων που προκύπτουν από τα μεταλλαγμένα είναι γνωστά. Εκτός, όμως,
από αυτές τις απειλές οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί είναι ένα εξόχως πολιτικό ζήτημα
που σχετίζεται με τη δημιουργία μονοπωλίων στη διαχείριση των γενετικών
πόρων. Γιαυτό είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει πίεση προς τους
πολιτικούς μας ώστε να δουν με μεγαλύτερη προσοχή το πώς παράγουμε τα
τρόφιμά μας και το τί κάνουμε στα τοπία.
Η Monsanto και οι άλλες πολυεθνικές επενδύουν τεράστια ποσά για
να πείσουν την κοινή γνώμη ότι οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί
είναι απαραίτητοι για την εξασφάλιση τροφής στον πλανήτη. Έχουν
άριστες δημόσιες σχέσεις, κάνουν όμορφες διαφημίσεις και τα
επιχειρήματά τους ακούγονται πράγματι θαυμάσια. Και είμαστε όλοι
ευάλωτοι στην επιχειρηματολογία αυτή, ώσπου κάποιος να βγει μπροστά
εκφράζοντας μια άλλη άποψη. Επισημαίνοντας, για παράδειγμα, ότι οι
γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί -τουλάχιστον όπως τους γνωρίζουμε
σήμερα- δεν αυξάνουν την απόδοση των καλλιεργειών, και ως αύτως δεν συμβάλλουν στη σίτιση του κόσμου. Ίσως είναι πιο δύσκολο να τραφούν οι άνθρωποι, αν δεν μπορούν να διασώσουν τους σπόρους τους ελεύθερα.
Αν πρέπει να υπάρξει κάποιο όραμα σχετικά με το μέλλον της γεωργία
μας, τότε αυτό περνά μέσα από το πιάτο του καθένα μας. Νομίζω πως
όσο υπάρχουν ενημερωμένοι καταναλωτές, ενεργοί πολίτες και ένα ζωντανό
διατροφικό κίνημα, παγκοσμίως, τόσο πιο δύσκολο θα είναι για τα
συμφέροντα των πολυεθνικών να θέτουν σε κίνδυνο την διατροφική
δικαιοσύνη.
ΝΑ: Πίσω στα δικά μας, ποια είναι η πραγματικοτητα στην Ελλάδα;
Μόλις τα τελευταία χρόνια αρχίζει η χώρα μας να ανακαλύπτει τη δύναμη
της κοινωνίας των πολιτών. Πριν την κρίση, οι Έλληνες ως επί το
πλείστον συσπειρώνονταν σχεδόν αποκλειστικά και μόνο γύρω από πολιτικά
κόμματα και ποδοσφαιρικές ομάδες. Όμως αυτό αλλάζει, και ένα νέο κύμα
εθελοντισμού και κοινωνικής οργάνωσης υφίσταται πλέον και στην Ελλάδα. Σημείο αναφοράς δεν είναι οι ιδεολογίες, αλλά οι σκοποί, μικροί και μεγάλοι.
Φυσικά, ο κόσμος είναι μουδιασμένος καθώς βομβαρδίζεται καθημερινά
από τη μιζέρια της λιτότητας και του πολύ φτηνού τρόπου με τον οποίο
παρουσιάζει τα πράγματα η τηλεόραση. Παρόλα αυτά, αν παρομοιάσουμε την
κοινωνία μας με ένα ασθενή που βρίσκεται σε κώμα, τότε σίγουρα αυτός
έχει αρχίσει να… κουνάει δαχτυλάκια. Και αυτό είναι, πιστεύω, κάτι
μεγαλειώδες. Φυσικά, στη νέα αυτή συνειδητότητα σημαντική θέση κατέχει και η διατροφή.
Πολύ περισσότερος κόσμος είναι πλέον ανοιχτός να ακούσει για
εναλλακτικούς τρόπους παραγωγής και διανομής προϊόντων, κάτι που ασφαλώς
διευκολύνεται και από τις τεχνολογίες που πλέον υπάρχουν. Αυτό είναι
πολύ ενθαρρυντικό και ίσως από τις λίγες διεξόδους που έχουμε για να
βγούμε από την οικονομική και αξιακή κρίση που βιώνουμε. Νέοι άνθρωποι
στρέφονται ξανά προς τη γη, ενώ παράλληλα περισσότεροι καταναλωτές
ενδιαφέρονται για το τί βάζουν στο πιάτο τους. Οι λαχανόκηποι αναβιώνουν ως μέρη παραγωγής και κοινωνικοποίησης, ακόμη και μέσα στις πόλεις μας.
Όλα αυτά αναδεικνύουν τον κεντρικό ρόλο που έχει η τροφή και η γη
στην κοινωνική, πολιτική και οικονομική δραστηριότητα, χτίζοντας
σιγά-σιγά και στην χώρα μας ένα διατροφικό κίνημα. Κάτι που δεν
βασίζεται στη βία, αλλά στην απόλαυση του καλού, καθαρού και δίκαιου
φαγητού. Αν αυτό το κίνημα τύχαινε υποστήριξης από την πολιτεία, τότε θα
μπορούσε να εξελιχθεί σε κάτι πολύ ισχυρό, και αυτό πρέπει εμείς οι
πολίτες να το διεκδικήσουμε από τους πολιτικούς μας. Ακόμη όμως κι αν
αυτοί δεν αναταποκριθούν, είναι ίσως το μοναδικό πράγμα που μπορούμε να
εξακολουθήσουμε να δημιουργούμε από μόνοι μας.
ΝΑ: Ποιος είναι ο σκοπός του video blog «Γεωργία στην Κρίση;»
Πρόκειται για μία αποτύπωση των ιστοριών νέων Ελλήνων, που στη
δίνη της οικονομικής κρίσης επέλεξαν να στραφούν προς τη γη, αναζητώντας
ευκαιρίες και διεξόδους από την ανεργία. Θελήσαμε να δώσουμε ένα
αισιόδοξο μήνυμα στους νέους, λέγοντάς τους ότι λύσεις υπάρχουν.
Δεν είναι εύκολες, αλλά είναι υπαρκτές, ιδιώς μιας και ο διατροφικός
πλούτος και η βιοποικιλότητα της χώρας μας είναι οι πιο αυτόχθονοι και
αυθεντικοί πόροι που έχουμε. Το χώμα μας και ο ήλιος μας, τα αγνά
προϊόντα μας, είναι –αν όχι η μοναδική- τότε μία από τις πολύ λίγες
διεξόδους που έχουμε από την κρίση. Πρόκειται, κατά την άποψή μου, για
το μεγαλύτερο υπαρξιακό ερώτημα μιας κοινωνίας που… έμεινε στο δρόμο,
όπως το χαρακτηρηστικό 2CV. Μπορεί η χώρα να ξαναπάρει μπρος, μέσα από
την ύπαιθρό της; Και αυτό δεν είναι ένα ερώτημα που ισχύει μόνο για την
Ελλάδα. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να απασχολήσει ολόκληρο τον πλανήτη.
Ακριβώς, επειδή οι ταινίες παίρνουν το παράδειγμα της Ελλάδας για να
αγγίξουν παγκόσμιες προκλήσεις, έγιναν αφορμή για έναν διεθνή διάλογο
πάνω σε θέματα νεανικής επιχειρηματικότητας, περιβάλλοντος και
διατροφικής διασφάλισης. Και έτσι άρχισε το ταξίδι αυτών των ιστοριών σε
ολόκληρο τον κόσμο. Σκοπός μου ήταν, και παραμένει, να δείξω μία άλλη
Ελλάδα. Όχι αυτήν της μιζέριας, της διαφθοράς και της… αφασίας. Αλλά την
Ελλάδα της συνεργασίας, της παραγωγικότητας, της αλληλεγκύης, των νέων
ανθρώπων. Θέλησα να βοηθήσω στο να αναδειχτούν οι ιστορίες της υπαίθρου,
κάνοντάς τες προσβάσιμες για τους ανθρώπους μέσα στις πόλεις. Γιατί αυτή ακριβώς είναι η μεγαλύτερη πρόκληση σήμερα: να ενώσουμε την Ύπαιθρο με το Άστυ.
Ώστε να μπορέσει να ξαναβρεί το ρόλο της η Αγορά, όχι ως ένας απλός
χώρος εμπορικής δραστηριότητας, αλλά ως τόπος συμμετοχής, συνοχής και
δημοκρατίας.
Ο Παύλος Γεωργιάδης είναι εθνοβιολόγος, βιοκαλλιεργητής και συντονιστής του Slow Food Θράκης. Τουϊτάρει ως @geopavlos. Εδώ μπορείτε να δείτε την ομιλία του “Forward to the Basics” στο TEDxUniversityOfMacedonia: https://www.youtube.com/watch?v=5jA5M3w7Q5U
Μερικά λόγια για τον Παύλο Γεωργιάδη: Ο Παύλος Γεωργιάδης γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη και είναι ο εμπνευστής της Συντροφιάς Slow Food Θράκης.
Επαγγελματικά ειδικεύεται στην Εθνοβιολογία, με ερευνητική εμπειρία
στην Ινδία, την Ταϋλάνδη και την Κίνα. Είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου
του Εδιμβούργου με πτυχίο στην Βοτανική και μεταπτυχιακό στην
Βιοποικιλότητα και Ταξινόμηση Φυτών. Αναζητώντας ένα διεπιστημονικό
πεδίο για εφαρμογή της εμπειρίας του στην Βοτανική, μεταφέρθηκε στο
Πανεπιστήμιο Hohenheim στη Στουτγάρδη για ένα δεύτερο μεταπτυχιακό στην
Προστασία του Περιβάλλοντος & Αγροτική Παραγωγή, ενώ τώρα
ολοκληρώνει το διδακτορικό του στις Κοινωνικές Επιστήμες του Αγροτικού
Τομέα. Έχοντας εργαστεί με διατροφικές και αγροτικές κοινότητες σε
περισσότερες από 10 χώρες, ασχολείται με θέματα διατροφικής ηθικής,
βιώσιμης πολιτικής και αειφορίας και συμμετέχει σε διεθνή δίκτυα νέων
που προωθούν την καλή, καθαρή και δίκαια διατροφή. Είναι ο παραγωγός της
βραβευμένης σειράς ντοκιμαντέρ μηκρού μήκους «Γεωργία στην Κρίση;» και δημιουργός του Μονοποικιλιακού Εξαιρετικού Παρθένου Ελαιολάδου Calypso.
