Η Παγκοσμιοποίηση | Του Παύλου Χρήστου

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

Του Παύλου Χρήστου, Γεν .Γραμματέα του Ελληνορωσικού Συνδέσμου.

Βαδίζοντας στη νέα χιλιετία, αντιλαμβανόμαστε ότι ο κόσμος μεταβάλλεται ραγδαία σε ένα κόσμο υπερεθνικών “ροών”, ότι συντελούνται βαθιές τεχνικές, κεφαλαιακές και πολιτικές αναδιαρθρώσεις με κύρια χαρακτηριστικά την καθολικότητα και την ιδιαιτερότητα. Η ιδεολογία υποκαθίσταται μεθοδευμένα από την ιδεολογικοποίηση των αναγκών μιας αναπτυσσόμενης παγκόσμιας κυριαρχίας. Η διαμορφούμενη υπερεθνική αντίληψη της έννομης τάξης, η παραγωγή υπερεθνικού δικαίου μεταβάλλει το δίκαιο σε εργαλείο για την εξυπηρέτηση των αναγκών της αγοράς και σε δίκαιο που ρυθμίζει – διασφαλίζει την επιβολή της παγκόσμιας κοινότητας στις επί μέρους κοινωνίες. Τα θέματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αμφισβητούνται έντονα καθόσον η ιδεολογία της αγοράς στηρίζεται στον ωφελιμισμό, μια αντίληψη που σήμερα προσπαθεί να γίνει κυρίαρχη.

Οι μεταβολές που σήμερα είναι ορατές και ανιχνεύονται αποτελούν το αποτέλεσμα μιας εξελικτικής μακρόχρονης διαδικασίας που ξεκίνησε μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Ο καπιταλισμός όχι μόνο κατόρθωσε να ξεπεράσει τις αντιθέσεις στο εσωτερικό του, χωρίς αποκαλυπτικές ανατροπές αλλά και μπόρεσε να αναπτύξει την παραγωγή σε επίπεδα και ρυθμούς πρωτόγνωρους για την ανθρωπότητα. Ο ενδοκαπιταλιστικός ανταγωνισμός έγινε ακόμα πιο άγριος, οι καταστροφές ολόκληρων κλάδων της παραγωγής ακόμα πιο συχνές, η βαρβαρότητα του συστήματος ακόμα πιο απάνθρωπη. Συνολικά όμως ως σύστημα ο καπιταλισμός (γραφειοκρατικός ή ανταγωνιστικός) συνέχιζε να αναπτύσσεται και να κυριαρχεί σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η επίθεση αποφασιστικής σημασίας για ολόκληρο το μπλοκ εκμετάλλευσης και κυριαρχίας, προωθήθηκε από το σύνολο των λειτουργιών της εξουσίας, με την υποστήριξη ολόκληρου του αστικού μηχανισμού, την αξιοποίηση των ελεγχόμενων από το κράτος και το μεγάλο κεφάλαιο μέσων μαζικής επικοινωνίας (που τείνουν ήδη, να αποβούν σε βασικά όπλα συντήρησης της κυριαρχίας της σύγχρονης εμπορευματικής – θεαματικής κοινωνίας, λειτουργώντας ως καθοριστικοί παράγοντες επηρεασμού και διαμόρφωσης της κοινής γνώμης και της λαϊκής συνείδησης) και εκδηλώθηκε σε όλους τους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής ζωής και η εξέλιξή της προσδιορίζει καθοριστικά το χαρακτήρα του τελευταίου τέταρτου του 20ου αιώνα.

Μέσα σ ένα τέτοιο περιβάλλον, που όλοι οι μηχανισμοί κυριαρχίας– κάθε μορφής κυριαρχίας- συνεργάστηκαν, η μάζα των εκμεταλλευόμενων, αποξενωμένη από την παραγωγική διαδικασία, κατακερματισμένη και στριμωγμένη, επιδιώχτηκε να παραμείνει αδρανής ή υποταγμένη στους χειραγωγικούς μηχανισμούς με μειωμένες δυνατότητες αυτοργάνωσης κοινωνικών αγώνων που θα μπορούσαν να πάρουν συνολικά αντιθεσμικό χαρακτήρα.

Η εξέλιξη της επιχείρησης αποκαλύπτει την έκταση των αντιφάσεων του συστήματος και τα όρια αντοχής του. Οι κεντρικοί στόχοι, όσο και αν αναπροσαρμόζονται στην πορεία, δεν προωθούνται. Αυτό βασικά οφείλεται, στις εσωτερικές αντιθέσεις του ίδιου του συστήματος. Αντιθέσεις, που σαν αποτέλεσμα δράσης των οικονομικών νόμων του καπιταλισμού, εκδηλώθηκαν με τη μορφή του άγριου ανταγωνισμού των ισχυρών καπιταλιστικών χωρών μεταξύ τους αλλά και στο εσωτερικό του μπλοκ κυριαρχίας κάθε καπιταλιστικής χώρας χωριστά και στην αδυναμία των κέντρων εξουσίας να επιτύχουν τον επιδιωκόμενο έλεγχο της κοινωνίας, γεγονός που σε συνδυασμό με τη δράση άλλων παραγόντων υποχρέωσε κράτος και οικονομικά συμφέροντα σε διορθωτικές κινήσεις, εκτρέποντας την επιχείρηση από την αρχική της σχεδίαση.

Ο ανταγωνισμός των μεγάλων κέντρων εξουσίας όχι μόνο δεν ξεπερνιέται από τις συσσωματώσεις, τη δημιουργία πολυεθνικών και πολυκλαδικών μονοπωλίων, τη συγκέντρωση κεφαλαίου και τη συγκεντροποίηση κεφαλαίου αλλά αυξάνει το ενδεχόμενο μιας γενικευμένης σύρραξης. Ο καπιταλισμός ούτε ξεπερνιέται ούτε μετεξελίσσεται ειρηνικά. Η παγκοσμιοποίηση είναι προ των πυλών. Βρισκόμαστε στην αρχή μιας νέας ιστορικής περιόδου, όπου δεν αρκεί να ερμηνεύσουμε μόνο τις εξελίξεις που συντελούνται, να ακολουθούμε τα γεγονότα, αλλά πρέπει ο άνθρωπος να πάρει την τύχη του στα χέρια του γιατί μόνο η ανθρώπινη ύπαρξη ανθίσταται.

Η προώθηση της “ενιαίας εσωτερικής αγοράς” επιταχύνει τις διαδικασίες αναδιάρθρωσης στους διάφορους κλάδους με αντίστοιχες ανακατατάξεις στη μονοπωλιακή διάρθρωση. Οι αναφερόμενες πιο πάνω αλλαγές δημιουργήθησαν συνθήκες κατάλληλες για την αναδιάρθρωση του χρηματοπιστωτικού τομέα και των δραστηριοτήτων των τραπεζικών ομίλων και είχαν ως αποτέλεσμα τη ριζική μεταβολή των εθνικών κανόνων ρύθμισης των χρηματοπιστωτικών σχέσεων σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες και την εφαρμογή της “πολιτικής φιλελευθεροποίησης” η οποία σε συνδυασμό με τις νέες τεχνολογίες επέφερε ριζικές αλλαγές στις συνθήκες λειτουργίας των αγορών χρήματος και κεφαλαίων.

Οι διαδικασίες απορύθμισης των εθνικών χρηματοπιστωτικών αγορών και η ελευθερία κίνησης κεφαλαίων έχουν σαν αποτέλεσμα την ενίσχυση της διεθνικής και υπερεθνικής δράσης των τραπεζών. Η διεθνοποίηση των αγορών χρήματος και κεφαλαίου αύξησε την δύναμη των πολυεθνικών τραπεζών και την δυνατότητα επηρεασμού της ροής κεφαλαίων. Αυτό επέφερε ουσιαστική αναδιάρθρωση στον πυρήνα του χρηματιστικού κεφαλαίου και δημιούργησε ανασύνθεση όπου το πιστωτικό κεφάλαιο αναβαθμίζει τη θέση του στη δομή του χρηματιστικού κεφαλαίου το οποίο αποκτά πλέον υπερεθνικό χαρακτήρα και δημιουργεί αντιθέσεις σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό επίπεδο.

Το καπιταλιστικό σύστημα βρίσκεται σε περίοδο έντονων αλλαγών και ανακατατάξεων, που απ’ ότι διαφαίνεται σηματοδοτούν μία νέα φάση ανάπτυξής του και μετάβασης από τον εθνικό κρατικό-μονοπωλιακό στο διεθνικό – υπερεθνικό καπιταλισμό.Τα πλεονεκτήματα από την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών και τη δημιουργική δύναμη της εργασίας, αξιοποιούνται κυρίως ως πρόσθετη πηγή συσσώρευσης κεφαλαίου και έντασης της εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Η αναδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων οδηγεί σε αναδιάρθρωση των διαταξικών σχέσεων και ειδικότερα στους όρους και μορφές επίλυσης διαφορών μεταξύ “εργασίας-κεφαλαίου”. Σημαντικό επίσης ρόλο, στην αναδιάρθρωση της εθνικής μονοπωλιακής δομής και ενίσχυσης της δύναμης των πολυεθνικών ομίλων, έπαιξε η προώθηση της πολιτικής των ιδιωτικοποιήσεων (κρατικών επιχειρήσεων και κρατικομονοπωλιακών ομίλων) στις αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες. Τέλος, ένας ακόμα σημαντικός παράγοντας αναδιάρθρωσης της εθνικής μονοπωλιακής δομής και ενίσχυσης της διεθνικής και υπερεθνικής δομής, είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών ολοκλήρωσης, ιδιαίτερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Η ανασυγκρότηση των όρων κυριαρχίας του χρηματιστικού κεφαλαίου φέρνει στο προσκήνιο το ζήτημα του χαρακτήρα της νεοφιλελεύθερης πολιτικής και των κοινωνικών δυνάμεων προώθησής της, καθώς και των ανακατατάξεων που επέρχονται στους κόλπους της οικονομίας σε νέα τεχνολογική βάση και την επιτάχυνση των διαδικασιών διεθνοποίησης και ολοκλήρωσης.

Δομείται σήμερα ένα σύστημα αμερικανικής έμπνευσης, σχεδιασμένο στη βάση της εσωτερικής αμερικανικής εμπειρίας, που έχει σαν σκοπό την εγκαθίδρυση μιας παγκόσμιας τάξης. Κύριος μακροπρόθεσμος στόχος του συστήματος αυτού είναι να εισάγει το σύνολο των θεσμικά δημοκρατικά οργανωμένων κρατών, σε ένα ενιαίο και λειτουργικό παγκόσμιο πλαίσιο. Η ΕΕ δεν φαίνεται να έχει περιθώρια οπισθοδρόμησης, θα αποτελέσει ένα πρότυπο δημοκρατικής κοινοπολιτείας που είναι νωρίς ακόμη να αντιληφθούμε την έκταση και το βάθος των αξιών και αρχών λειτουργίας της. Οι νέες παγκόσμιες αλλαγές– εξελίξεις δημιουργούν “κατάλληλες και ικανές”(;) συνθήκες για την αναδιάρθρωση και αναμόρφωση της κλασσικής δομής του κράτους, καταδεικνύουν την απαξίωση του έθνους και των συστατικών του, με υπέρβαση της κρατικής κυριαρχίας και την ανάπτυξη μιας παγκόσμιας αρχιτεκτονικής αναφοράς μέσα στην οποία οι σχέσεις των υποκειμένων προσλαμβάνουν υπερεθνικό χαρακτήρα. Η παγκόσμια υπερεθνική τάξη και η αντίληψη της κεντρικής ελεγχόμενης διαχείρισης του κόσμου και των πραγμάτων, καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε η ιδεολογία και η πολιτική να καταστούν “είδος εν ανεπαρκεία” ή “προς εξαφάνιση”. Η αναγκαιότητα της παγκοσμιοποίησης και η “δεδομένη” της επικράτηση δεν μας πείθουν ότι έφτασε το τέλος του ΚΟΣΜΟΥ ΜΑΣ.