Το Gates Foundation έχει
επενδύσει 15 εκατομμύρια δολάρια στις γενετικά τροποποιημένες μπανάνες
του Δρ. James Dale, γνωστές ως «σούπερ-μπανάνες», που αναπτύχθηκαν στο
πανεπιστήμιο QUT στην Αυστραλία. Το έργο προβάλλεται ως φιλανθρωπία με
ανθρωπιστικό σκοπό την καταπολέμηση της ανεπάρκειας μικροθρεπτικών
συστατικών. Οι γενετικά τροποποιημένες μπανάνες που καλλιεργούνται στην
Αυστραλία, τώρα στην Αϊόβα των ΗΠΑ υποβάλλονται σε αυτό που οι
Αμερικανοί επιστήμονες αποκαλούν «Δοκιμές Αγοράς» – δοκιμές που έχουν
σχεδιαστεί για σκοπούς μάρκετινγκ, ΟΧΙ σε βάθος κλινικές δοκιμές. Δεν
είναι σαφές ότι η γενετικά τροποποιημένη «σούπερ-μπανάνα» είναι
πραγματικά ένα ανθρωπιστικό έργο, είναι όμως μια ξεκάθαρη περίπτωση
βιοπειρατείας.
Οι
μπανάνες Fei (Musa troglodytarum L.) είναι ένα παραδοσιακό φαγητό σε
όλη την περιοχή Ασίας – Ειρηνικού, που βρίσκεται σε μια περιοχή που
κυμαίνεται από τις Μολούκες στην Ινδονησία ως την Ταϊτή και τη Χαβάη
στον Ειρηνικό. Το 1788, ο Daniel Solander, που συνόδευε τον βοτανολόγο
Joseph Banks και τον James Cook στο ταξίδι του Endeavour, κατέγραψε
αρκετές ποικιλίες μπανάνας Fei που χρησιμοποιούσαν στην Ταϊτή. Οι
πίνακες ζωγραφικής του καλλιτέχνη Paul Gauguin, Le Ρέππας (Το γεύμα), La
Orana Maria
(η Παναγία) και το Τοπίο της Ταϊτής, ζωγραφισμένα το 1891, απεικονίζουν
αυτές τις κόκκινο-πορτοκαλί μπανάνες. Στην Ινδονησία, είναι γνωστές ως
Pisang tongkat Langit (μπανάνες – ζαχαροκάλαμο του ουρανού), λόγω του
διακριτικού όρθιου στελέχους καρποφορίας.
Υπάρχουν
Fei ποικιλίες μπανάνας που είναι νόστιμες όταν τρώγονται ωμές, και
άλλες όταν ψήνονται ή βράζονται. Οι Ομόσπονδες Πολιτείες της
Μικρονησίας, τα τελευταία χρόνια, έχουν αναπτύξει ένα συνεχιζόμενο
πρόγραμμα για την προώθηση και ενθάρρυνση της καλλιέργειας και την
κατανάλωση αυτών των θρεπτικών τοπικών ποικιλιών μπανάνας – η χρήση των
οποίων είχε εκτοπιστεί από εισαγόμενες καλλιέργειες τροφίμων – για την
υψηλή περιεκτικότητά τους σε β-καροτένιο. Η Νησιωτική Κοινότητα Τροφίμων
του Πονπέι στην Παπούα της Ν. Γουϊνέας έχει δει τη χρήση αυτών των
ποικιλιών να υιοθετείται ευρέως σε μια εκστρατεία που ονομάζεται «Πάμε
Τοπικά!» Το πρόγραμμα ήταν τόσο επιτυχές που η μπανάνα «Karat», που
ονομάζεται έτσι για την πορτοκαλί σάρκα και την υψηλή περιεκτικότητα σε β
– καροτένιο, έχει υιοθετηθεί ως κρατικό έμβλημα της Πονπέι και έχουν
εκδοθεί σφραγίδες με την εικόνα της μπανάνας Karat.
Η διατροφική αποτύπωση των ποικιλιών της μπανάνας Fei
του Ειρηνικού στην Αυστραλία φυλάσσονταν στο Τμήμα Πρωτογενών
Βιομηχανιών του Queensland που συλλέχθηκαν 25 χρόνια νωρίτερα από τους
Παπούα της Νέας Γουινέας και περιελάμβαναν την υψηλή σε περιεκτικότητα β
– καροτένιο ποικιλία Asupina της μπανάνας Fei,
από την οποία ο Δρ Dale έχει λάβει το γονίδιο της μπανάνας, για
β-καροτένιο. Η Asupina δεν είναι μια άγρια ποικιλία όπως υποστήριξε ο Δρ
Dale – είναι μια εξημερωμένη ποικιλία Feiαπό
την Παπούα – Ν.Γουϊνέα. Η παγκόσμια προώθηση της γενετικά
τροποποιημένης μπανάνας του Δρ Dale αποτελεί περίπτωση παγκόσμιας
βιοπειρατείας. Τα γονίδιά τους για το β-καροτένιο προέρχονται από την
ποικιλία της Παπούα, Asupina. Η παραδοσιακή γνώση που έχει
χρησιμοποιηθεί προέρχεται από την Μικρονησία και την γύρω περιοχή.
Η
συλλογή Q-DPI από την οποία έχουν προμηθευτεί την ποικιλία Asupina
πρέπει να είναι μια συλλογή που είχε την εμπιστοσύνη του κοινού.
Επιπλέον, η γονιδιακή τους ανθεκτικότητα στις ασθένειες προέρχεται από
τις Μολούκες στην Ινδονησία. Tο
πρόγραμμά τους για τις γενετικά τροποποιημένες «σούπερ μπανάνες», για
τις οποίες ο Δρ Dale κατέχει πολλαπλά διπλώματα ευρεσιτεχνίας για
«μετασχηματισμό της μπανάνας», προτείνει τώρα να πωλούνται αυτοί οι
κλεμμένοι θησαυροί πίσω στον κόσμο ως κατοχυρωμένο με δίπλωμα
ευρεσιτεχνίας προϊόν τους, από το οποίο μπορούν να αντλήσουν δικαιώματα
και με το οποίο μπορούν να καθορίσουν την πρόσβαση, που προσφέρεται ως
πράξη ελεημοσύνης. Μάλλον αυτό είναι μια πράξη βιοπειρατείας. Είναι μια
πράξη βιο-αποικιοκρατίας.
Ο
Δρ Dale έχει δώσει διαλέξεις στην Ινδονησία με την υποστήριξη της
Πρεσβείας της Αυστραλίας στην Τζακάρτα, όπου έχει υποστηρίξει ότι οι
μπανάνες τείνουν προς εξαφάνιση, αγνοώντας επιλεκτικά τις πολλές
εκατοντάδες βιολογικές ποικιλίες μπανάνας, που αποτελούν τη συλλογική
ζωντανή πολιτιστική κληρονομιά των Αφρικανών, Ασιατών και των λαών του
Ειρηνικού, στην ποικιλομορφία των οποίων ο ίδιος έχει στηριχτεί για να
φτιάξει τις γενετικά τροποποιημένες μπανάνες του, ενώ στην
πραγματικότητα ο σκοπός του φαίνεται να είναι η βιολογική διερεύνηση των
τοπικών ποικιλιών μπανάνας. Το Gates Foundation έχει αποκτήσει τον
πλούτο του από την επιθετική επιδίωξη της Microsoft για την παραβίαση
των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και την πειρατεία του λογισμικού και της
τεχνολογίας τους, ωστόσο, δεν διστάζουν να συμμετέχουν στην βιοπειρατεία
της βιοποικιλότητας της μπανάνας και της παραδοσιακής γνώσης, που
αποτελούν την πολιτιστική και βιολογική κληρονομιά των γενεών στις
τοπικές κοινότητες και των αγροτών στην Παπούα της Ν. Γουϊνέας και στην
Μικρονησία.
Ο
Δρ Dale και το Gates Foundation θα πρέπει σίγουρα να γνωρίζουν ότι οι
προηγούμενες διατροφικές δοκιμές σε ανθρώπους, με το λεγόμενο «χρυσό
ρύζι» στις ΗΠΑ και στην Κίνα βρίθουν από παραβιάσεις της δεοντολογίας
στην έρευνα και σήμερα εξελίσσονται σε διεθνές σκάνδαλο. Στη Βοστώνη, το
Institutional Review Board (Θεσμικό Συμβούλιο Επιθεώρησης) του
Πανεπιστημίου Tufts έχει σταματήσει τον κορυφαίο Κινέζο ερευνητή από τις
ανθρώπινες δοκιμές στο «χρυσό ρύζι» και την άδεια για διεξαγωγή έρευνας
σε ανθρώπινο υποκείμενο, μετά την παραδοχή ότι υπήρξαν σοβαρές
παρατυπίες και παραβιάσεις της ηθικής στις ανθρώπινες διατροφικές
δοκιμές με το «Χρυσό Ρύζι» που πραγματοποιήθηκε στο Χουνάν. Το περιοδικό
American Journal of Clinical Nutrition, που δημοσίευσε τη σχετική
μελέτη του Tufts φέρεται να απέσυρε το άρθρο λόγω αυτών των παραβιάσεων
της ηθικής. Ωστόσο, η μελέτη Tufts αναφέρεται θετικά στην εκτίμηση των
κινδύνων OGTR (OfficeoftheGeneTechnologyRegulator) της αυστραλιανής κυβέρνησης για τις γενετικά τροποποιημένες «σούπερ-μπανάνες».
Ο
ίδιος ο Δρ Dale παραδέχεται ότι οι γενετικά τροποποιημένες μπανάνες
είναι μια ανοιχτή πόρτα που έχει σχεδιαστεί για να διευκολύνει την ίδια
διαδικασία σε πολύ περισσότερες γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες
στην Αφρική και σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι γενετικά τροποποιημένες
«σούπερ-μπανάνες» είναι μια ακριβή εκτροπή από τις πραγματικές λύσεις
για την ανεπάρκεια βιταμίνης Α. Δεν χρειάζεται να χάνουμε χρόνο και
εκατομμύρια σε γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (ΓΤΟ) όταν υπάρχουν
βιώσιμες λύσεις που βασίζονται στη βιοποικιλότητα και είναι διαθέσιμες
αυτή τη στιγμή, όχι το 2020.
Το
έργο της Mantasa με τις τοπικές κοινωνίες έχει δείξει ότι υπάρχουν
πολλές διαφορετικές πηγές της βιταμίνης Α που βρίσκονται στην τοπική
βιοποικιλότητα. Στην Ινδονησία αυτές περιλαμβάνουν την αντράκλα
Portulaca oleracea, 43 gm από την οποία παρέχει 568 IU βιταμίνης Α, το
11% της απαιτούμενης ημερήσιας πρόσληψης βιταμίνης Α, καθώς και το 15%
της ημερήσιας πρόσληψης βιταμίνης C και το 1% των ημερήσιων απαιτήσεων
σε φολικό οξύ. Τα φύλλα του Moringa Moringa oleifera παρέχουν 7.564 IU
βιταμίνης Α που είναι το 252% της ημερήσιας απαίτησης σε βιταμίνη Α, ανά
100 γραμμάρια φρέσκων φύλλων. Στην πραγματικότητα, η Τανζανία, γείτονας
της Ουγκάντα, έχει ένα πρόγραμμα για την προώθηση της χρήσης των φύλλων
Moringa σε τοπικές δίαιτες για την εξάλειψη της ανεπάρκειας της
βιταμίνης Α. Στην Ουγκάντα καλλιεργούν επίσης γλυκοπατάτα, ένα βασικό
είδος διατροφής που είναι πλούσια σε βιταμίνη Α. Το πρόγραμμα της
γενετικά τροποποιημένης μπανάνας στοχεύει σε 20 IU βιταμίνης Α ανά
γραμμάριο μπανάνας, μια αρκετά υψηλή ποσότητα, ενώ στην Ουγκάντα
καταναλώνουν την μπανάνα ως βασικό είδος διατροφής. Υπερβολικές
ποσότητες βιταμίνης Α μπορεί επίσης να είναι επιζήμιες για την υγεία,
καθώς η βιταμίνη Α είναι λιποδιαλυτή και αποθηκεύεται στο ήπαρ, έτσι οι
υπερβολικές ποσότητες μπορεί να οδηγήσουν σε προβλήματα υγείας, όπως η
ηπατική βλάβη. Επιπλέον, οι μπανάνες που χρησιμοποιούνται ευρέως ως
παιδικές τροφές για απογαλακτισμό. Τα συστατικά των ΓΤΟ στα βρεφικά
τρόφιμα είναι ένα αμφιλεγόμενο θέμα στη Δύση – γιατί θα πρέπει οι
Αφρικανοί και οι Ασιάτες ή άλλοι λαοί να διατρέφουν τα παιδιά τους με
τους πατενταρισμένους ΓΤΟ;
Ένα
άρθρο του 2011 στον New Yorker για τις γενετικά τροποποιημένες
μπανάνες, στο οποίο οι μπανάνες της βιταμίνης Α μόλις και μετά βίας
αναφέρονται, υποθέτει ότι η μεγαλύτερη φιλοδοξία του προγράμματος της
γενετικά τροποποιημένης μπανάνας είναι να διεισδύσει στο διεθνές εμπόριο
της μπανάνας, παρουσιάζοντας το ως την εταιρεία United Fruit του 21ου
αιώνα. Ίσως αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το πρόγραμμα της γενετικά
τροποποιημένης μπανάνας επικεντρώνεται στην Ινδία και την Ουγκάντα –
τους δυο μεγαλύτερους παραγωγούς μπανάνας [Βλέπε: “WeHaveNoBananas” (Δεν έχουμε μπανάνες) στον New Yorker από τον Mike Peed,
10 Ιανουαρίου, 2011]. Το άρθρο του New Yorker υποθέτει πως η πραγματική
αγορά – στόχος για την γενετικά τροποποιημένη μπανάνα είναι αυτή των
πλούσιων δυτικών καταναλωτών για τους οποίους οι μπανάνες παραμένουν ένα
από τα πιο δημοφιλή φρούτα. Το πρόβλημα των ακριβών, κατοχυρωμένων με
δίπλωμα ευρεσιτεχνίας φαρμάκων, που εμποδίζουν την πρόσβαση σε
οικονομικά προσιτή υγειονομική περίθαλψη σε φτωχότερες χώρες είναι
σοβαρό. Πακετάροντας τον αγώνα κατά του υποσιτισμού με τη μορφή της
«σούπερ-μπανάνας», στην οποία εκατομμύρια δολάρια έχουν σπαταληθεί από
λίγους πλούσιους λευκούς, απειλεί μόνο να επιδεινώσει το πρόβλημα.
Επιπλέον, ο υποσιτισμός είναι ένα σύνθετο πρόβλημα που δεν μπορεί να
λυθεί με λύσεις μονοκαλλιέργειας είτε ως σχεδιασμός είτε στην πράξη,
ούτε με το «χρυσό ρύζι», ούτε με τη λύση καρτούν της γενετικά
τροποποιημένης «σούπερ-μπανάνας».
Αυτός
είναι ο λόγος που στις 2 Οκτωβρίου 2014, ημέρα που εορτάζονται τα
γενέθλια του Γκάντι, η Mantasa έχει δεσμευτεί για μη συνεργασία με την
γενετικά τροποποιημένη «σούπερ-μπανάνα». Λέμε, «Όχι στη δημοκρατία της
γενετικά τροποποιημένης μπανάνας – Να σταματήσουμε τη βιοπειρατία της
μπανάνας! “