Η 15η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί Παγκοσμίως ως Ημέρα του Λευκού Μπαστουνιού, του εργαλείου συμβόλου και συμβολισμού των ανθρώπων με προβλήματα όρασης. Η ιστορία του λευκού μπαστουνιού ξεκινά στην Αμερική, μετά τη λήξη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου, όταν ο Τζέιμς Μπιγκς ενοχλημένος από την υπερβολική κίνηση που υπήρχε γύρω από το σπίτι του, αποφάσισε για λόγους ασφαλείας, το 1921, να βάψει το μπαστούνι του λευκό, ώστε να είναι εύκολα ορατός.
Ωστόσο μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αναπτύχθηκε ένα κίνημα αποκατάστασης και επανένταξης των ατόμων που τυφλώθηκαν από ατυχήματα κατά τη διάρκεια του πολέμου. Το κίνημα αυτό ξεκίνησε από τον οφθαλμίατρο Richard Hoover, ο οποίος βελτίωσε την τεχνική του μακριού καλαμιού για τη βοήθεια της κίνησης των τυφλών βετεράνων του πολέμου και έμεινε γνωστός ως «πατέρας» της τεχνικής αυτής.
Με την πάροδο των δεκαετιών τα “εργαλεία” ένταξης έγιναν πολύ περισσότερα, ωστόσο το “λευκό μπαστούνι” έγινε το σύμβολο του κινήματος αυτού, που εξελίχτηκε σε “παγκόσμιο”, ως στοιχείο σύμφυτο με την τυφλότητα αλλά και ως καθρέφτης της αυτόνομης και ανεξάρτητης διαβίωσης των ανθρώπων με προβλήματα όρασης.
Το κοινωνικό μοντέλο θεώρησης της αναπηρίας αποτελεί μια προσπάθεια μετατόπισης της εστίασης από τους λειτουργικούς περιορισμούς του ατόμου με βλάβη (δηλαδή το ατομικό-ιατροκεντρικό μοντέλο), στα προβλήματα που προκαλούνται από το περιβάλλον, στα εμπόδια και τις κουλτούρες που το καθιστούν ανάπηρο.
Ωστόσο συχνά την ημέρα αυτή, διοργανώνονται βιωματικές δράσεις κατά τις οποίες δένονται τα μάτια ανθρώπων χωρίς απώλεια όρασης, θεωρώντας ότι έτσι θα γίνουν κοινωνοί των χαρακτηριστικών και της ζώσας κατάστασης των ανθρώπων με αυτή τη βλάβη. Τέτοιου τύπου βιωματικές δράσεις ανήκουν ξεκάθαρα στο ατομικό/ιατροκεντρικό μοντέλο, αφού καλούν τους/τις συμμετέχοντες/ουσες να εστιάσουν στην ίδια τη βλάβη και όχι στα πολύ σημαντικά πρόσθετα εμπόδια που επιβάλλει καταπιεστικά η κοινωνία στους ανθρώπους με βλάβες, όπως τις διακρίσεις και την απομόνωση.
Επιπλέον, η ολιγόλεπτη υποβολή ενός μη ανάπηρου ανθρώπου σε συνθήκη απώλειας όρασης οδηγεί εύκολα σε παρανοήσεις. Συχνά υποστηρίζεται ότι μέσω των βιωματικών δράσεων δεν αυξάνεται μόνο η ευαισθητοποίηση όσων παίρνουν μέρος αλλά και η ενσυναίσθησή τους προς τους ανθρώπους με βλάβες. Επιπρόσθετα πιστεύεται ότι τα «αυξημένα επίπεδα» ενσυναίσθησης θα προκαλέσουν μια θετική αλλαγή στην αντιμετώπιση.
Ωστόσο, στοιχεία από έρευνες έδειξαν ότι είναι πιθανότερο να οδηγηθούμε στο αντίθετο αποτέλεσμα, πράγμα που έγινε πιο εμφανές με τα παιδιά, τα οποία τις περισσότερες φορές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα άτομα με βλάβες πρέπει να αισθάνονται λύπη, κατάθλιψη ή μοναξιά. Καταλήγουν δηλαδή στο «μύθο της αναπηρικής δυστυχίας» και στη στερεοτυπική αντίληψη ότι η ζώσα κατάσταση των αναπήρων είναι «τραγική», ενώ οι ίδιοι οι ανάπηροι είναι άτομα θαρραλέα και αξιοθαύμαστα μόνο και μόνο επειδή ζουν την καθημερινή τους ζωή.
Τέλος, οι βιωματικές αυτές δράσεις ενθαρρύνουν έναν τρόπο σκέψης σύμφωνο με το «ιατρικό μοντέλο», επειδή αυτές οι ασκήσεις προσομοίωσης δεν προκαλούν όσους/ες συμμετέχουν να επικεντρωθούν στο τι μπορεί να κάνει ένα άτομο ή να σκεφτούν τρόπους και λύσεις με τους οποίους η πρόσβαση και η ένταξη μπορούν και επιβάλλεται να διευκολυνθούν, αλλά στο τι δεν μπορεί να κάνει, αποδίδοντας αποκλειστικά την ευθύνη στη βλάβη του.
Μια μέρα σαν τη σημερινή, λοιπόν, ΑΞΙΩΝΟΥΜΕ τα δικαιώματα των ανθρώπων με πρόβλημα όρασης να μην περιορίζονται στην ελεύθερη μετακίνηση σε μια πόλη χωρίς χωροταξιακούς αποκλεισμούς.
Στα δικαιώματά τους συμπεριλαμβάνονται:
– πρόσβαση στην εργασία με όρους ισότιμους, σαν αυτούς που απολαμβάνουν και οι εργαζόμενοι/ες χωρίς προβλήματα όρασης
– πρόσβαση στην εκπαίδευση και στα εργαλεία της εκπαίδευσης χωρίς γκετοποιήσεις, ετικέτες και εκπτώσεις εκπαιδευτικής πολιτικής,
– πρόσβαση στον πολιτισμό και απόλαυση των πολιτιστικών αγαθών με όλες τις αισθήσεις (ακουστική περιγραφή, απτικές μεθόδους αλληλεπίδρασης),
– δικαίωμα επί ίσοις όροις στη σεξουαλικότητα, τη μητρότητα και την πατρότητα αλλά και την ιδιωτικότητα του τυφλού ανθρώπου.
ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΑΝΟΧΗ σε κάθε μορφής αποκλεισμό!
ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ και ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗ όλων των αναπήρων!
ΚΙΝΗΣΗ ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΣΗΣ ΑΝΑΠΗΡΩΝ: ΜΗΔΕΝΙΚΗ ΑΝΟΧΗ
