LIFE Stymfalia: Η αναγέννηση μιας λίμνης!

LIFE Stymfalia: Η αναγέννηση μιας λίμνης

Είναι από τις λιγοστές ορεινές λίμνες
στην Ελλάδα. Συνδυάζει την πλούσια βιοποικιλότητα με την πολιτιστική
κληρονομιά. Στη λίμνη Στυμφαλία στην Κορινθία, έχουν καταγραφεί 8 τύποι
οικοτόπων που ποικίλλουν από τους καλαμιώνες μέχρι και τα δάση κεφαλληνιακής
ελάτης, 125 είδη πουλιών, 4 είδη ψαριών, 10 είδη νυχτερίδων, 25 είδη ερπετών,
καθώς και θηλαστικά όπως η Βίδρα και το Τσακάλι.

Η περιοχή είχε ενταχθεί  στο ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών
Νatura 2000 και
είναι καταφύγιο σπανίων ειδών ορνιθοπανίδας (παρυδάτια, αρπακτικά) και σταθμός
ξεκούρασης για τα μεταναστευτικά πουλιά.

Πρόκειται
επίσης για μία περιοχή με μοναδικό τοπίο, εκεί όπου η πλούσια βιοποικιλότητα
συναντά τα ερείπια  της αρχαίας πόλης της
Στυμφαλίας και την σπουδαία πολιτιστική κληρονομιά.

Το μοναδικής αξίας αυτό
οικοσύστημα έχει βρεθεί σε κίνδυνο, καθώς τα τελευταία χρόνια, ο υγρότοπος της Στυμφαλίας έχει υποβαθμιστεί
σημαντικά. Καλύπτεται από πυκνό καλαμιώνα, ενώ δεν υπάρχει και σχέδιο
διαχείρισης της περιοχής, με αποτέλεσμα να μη γίνεται ορθή χρήση των φυσικών
της πόρων και να υποβαθμίζεται η ζωή στη λίμνη.

Στο τρίτο
ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE-Stymfalia που ξεκίνησε τον
Οκτώβριο του 2013, η Τράπεζα Πειραιώς συνεργάζεται με το Πολιτιστικό Ίδρυμα
Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ), τον Δήμο Σικυωνίων, την ΟΙΚΟΜ Μελετητική Περιβάλλοντος
ΕΠΕ, την Εταιρία Προστασίας Πρεσπών και το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και
Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΚΑΠΕ), για να αποκαταστήσει τον υγρότοπο της
Στυμφαλίας (Δίκτυο Natura 2000) και παράλληλα να
αναδείξει την περιοχή.

Ειδικότερα,
το LIFE-Stymfalia είναι
ένα πρόγραμμα που αποσκοπεί στην αποκατάσταση της λίμνης Στυμφαλίας και τη
μακροχρόνια προστασία και διαχείρισή της. Μέσω του LIFE-Stymfalia θα
διαμορφωθεί ένα πρωτοπόρο και αειφόρο σχήμα, βάσει του οποίου θα αξιοποιείται
οικονομικά η βιομάζα της περιοχής και θα εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα της
διαχείρισης της λίμνης και μετά τη λήξη του προγράμματος. Με άλλα λόγια, η καινοτομία του προγράμματος
συνίσταται στο ότι οι οικονομικοί πόροι που θα το χρηματοδοτήσουν, μετά τη λήξη
του,  θα προέρχονται από την ίδια  τη διαχείριση του υγροτόπου.

Τελικός στόχος
είναι η δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για τη συνέχιση της προστασίας ενός από
τους πιο σπάνιους υγροτόπους της χώρας και ευρύτερα της Ευρώπης. Επιπλέον, το πρόγραμμα αναμένεται να αποτελέσει
πρότυπο εξεύρεσης λύσεων σε θέματα αναχρηματοδότησης δράσεων προστασίας και
διαχείρισης σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου NATURA 2000 στην
Ευρωπαϊκή  Ένωση.

Ο τρόπος που προτείνεται
είναι η κυκλική αναχρηματοδότηση: Ξεκινώντας από τη διαχείριση της λίμνης και
συγκεκριμένα τη διαχείριση του καλαμιώνα, επιδιώκεται η δημιουργία ενός
επιχειρηματικού σχήματος, το οποίο θα αξιοποιεί τη βιομάζα της περιοχής (ξερά
καλάμια της λίμνης, υπολείμματα καλλιεργειών, κλπ.) και στη συνέχεια θα
επιστρέφει το κέρδος σε μία Τοπική Μονάδα Διαχείρισης που θα είναι υπεύθυνη να
προστατεύει και να αναδεικνύει  τη λίμνη.

Συνδυάζοντας την προστασία της βιοποικιλότητας με τη δημιουργία ενός
φορέα διαχείρισης και ενός σχήματος χρηματοδότησης, διαμορφώνονται οι
κατάλληλες προϋποθέσεις για την βιώσιμη και ολοκληρωμένη ανάπτυξη της περιοχής.
Η Τράπεζα Πειραιώς  με αυτό τον τρόπο συνεισφέρει τόσο στους
εθνικούς όσο και στους ευρωπαϊκούς στόχους για την προστασία της
βιοποικιλότητας και την εναλλακτική χρηματοδότηση του Δικτύου Natura 2000.

Τα μοναδικά είδη
που φωλιάζουν στη λίμνη (Βαλτόπαπια, Πορφυροτσικνιάς, Μικροτσικνιάς,
Μικρορινόλοφος, Τρανορινόλοφος, Στυμφαλικός Πελασγός ή Ντάσκα, κ.ά.) θα
διασωθούν οριστικά μέσα από τον καλαμιώνα που είχε «πνίξει» τον οικότοπο.

Η βιομάζα που θα προκύψει από τις καλαμιές, θα
χρησιμοποιείται και για τη θέρμανση του Μουσείου Περιβάλλοντος Στυμφαλίας που
ανήκει στο δίκτυο θεματικών μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς
καθώς και την παραγωγή κομπόστ που θα δίνεται στους αγρότες. 

Η προστασία των «κατοίκων» της
λίμνης είναι το έτερο μεγάλο στοίχημα για την Τράπεζα Πειραιώς. Τα ψάρια
και το ενδημικό είδος Στυμφαλικός Πελασγός ή Ντάσκα, θα βρίσκουν μικρές γούρνες
προστασίας, ιδιαίτερα σε περιόδους ξηρασίας. Οι παρεμβάσεις που αφορούν στα
πουλιά-ενδιαφέροντος του προγράμματος όπως Βαλτόπαπια, Πορφυροτσικνιάς και  Μικροτσικνιάς, στοχεύουν στη δημιουργία
περισσότερης τροφής, φωλιών και κατάλληλων συνθηκών επιβίωσής τους.

Για λόγους προστασίας και φύλαξης της
προστατευόμενης περιοχής προβλέπεται από το πρόγραμμα η δημιουργία μίας Τοπικής
Μονάδας Διαχείρισης. Η Μονάδα έχει ξεκινήσει να
στελεχώνεται με ανθρώπους από την περιοχή, εδρεύει στο Μουσείο Περιβάλλοντος
Στυμφαλίας και αναμένεται να παίξει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση και
ανάδειξη της περιοχής του προγράμματος.

Κεντρικό ρόλο
στην επιτυχία του προγράμματος θα παίξει το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας,
το οποίο είναι ένα από τα επτά -και πολύ σύντομα εννέα- θεματικά μουσεία του
δικτύου μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς.

Tο Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας

Κατά τη διάρκεια
του προγράμματος, θα πραγματοποιηθούν στο χώρο του Μουσείου ποικίλες
εκδηλώσεις, ημερίδες και εκπαιδευτικά εργαστήρια. Επίσης, το Μουσείο αποτελεί
την έδρα της Τοπικής Μονάδας Διαχείρισης, που η σύστασή της θα ολοκληρωθεί μέσα
στο πλαίσιο του έργου και θα είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση των καλαμιώνων
(επεξεργασία, συντήρηση και αποθήκευση τεμαχισμένων καλαμιών, κ.ά.), για τον
απαραίτητο εξοπλισμό (μηχανήματα κοπής, εξοπλισμός pellet,
κ.α.), για τις ενέργειες προστασίας της λίμνης (επιτήρηση και περιπολίες στη
λίμνη, κ.α.) και συνολικά για τη διατήρηση της καλής κατάστασης του
υγροτόπου.  Ειδική έκθεση θα παρουσιάζει
με έναν ολοκληρωμένο τρόπο την επίδειξη της διαχείρισης του καλαμιώνα από την
κοπή των καλαμιών έως την επεξεργασία τους ως pellet
και την καύση τους για την θέρμανση του Μουσείου. Με ποικίλες διαδραστικές
εφαρμογές που τονίζουν τη σημασία των ΑΠΕ, θα αναδειχθούν οι επιχειρηματικές
ευκαιρίες και οι οικονομικές ωφέλειες που προκύπτουν μέσα από τη διατήρηση της
βιοποικιλότητας.

Εσωτερικός χώρος του Μουσείου Περιβάλλοντος Στυμφαλίας

Ένα ακόμα βήμα για τη διαχείριση της
λίμνης ήταν και η απόκτηση σύγχρονων μηχανημάτων κοπής των καλαμιών. Η τοπική
κοινωνία είχε την ευκαιρία να δει τα μηχανήματα εν δράσει, σε μία εκδήλωση που
διοργανώθηκε με αφορμή την ημέρα Natura 2000, καθώς και να συνομιλήσει με ειδικούς για τα περιβαλλοντικά και κοινωνικο-οικονομικά οφέλη που
προκύπτουν από την ένταξη της περιοχής στο ευρωπαϊκό δίκτυο. Οι κοπές των
καλαμιών θα πραγματοποιούνται σε συγκεκριμένες περιόδους και σε προκαθορισμένες
εκτάσεις της λίμνης, πάντα με την καθοδήγηση ειδικών επιστημόνων,  με σκοπό να δημιουργήσουν ελεύθερες
επιφάνειες νερού και μικρές νησίδες για τα υδρόβια πουλιά.

Επιπλέον, το πρώτο workshop που διοργανώθηκε στο Μουσείο
Περιβάλλοντος Στυμφαλίας με τίτλο: «Προοπτικές
ανάπτυξης και αγροτική επιχειρηματικότητα στη Στυμφαλία» είχε μεγάλη
απήχηση, καθώς απευθύνονταν στους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής που
ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία, κτλ) καθώς και με τον
τουρισμό.

Τέλος,
στην τουριστική ανάδειξη της περιοχής θα συμβάλει η δημιουργία ενός μονοπατιού,
που θα αποτελεί ένα ανοιχτό, υπαίθριο σύστημα περιβαλλοντικής ερμηνείας. Επιπλέον, θα
κατασκευαστεί στη λίμνη παρατηρητήριο πουλιών το οποίο αναμένεται να αποτελέσει
ένα αποτελεσματικό μέσο παρατήρησης της άγριας ζωής. Η περιήγηση στη λίμνη θα
μπορεί να συνδυαστεί με μία επίσκεψη στο Μουσείο όπου εκεί θα φιλοξενηθεί ειδική θεματική έκθεση, που θα
παρουσιάζει την αξία της προστατευόμενης περιοχής και τους τρόπους αειφόρου
διαχείρισής της.

Η προβολή και αποδοχή του
προγράμματος ξεπερνά τα γεωγραφικά όρια της Ορεινής Κορινθίας και της Ελλάδας.
Με αφορμή την Πράσινη Εβδομάδα 2015, το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό γεγονός της
Ευρώπης, το LIFE-Stymfalia ταξίδεψε στις
Βρυξέλλες και συμμετείχε στο περίπτερο με τίτλο «Συνδέοντας τη φύση με τον
πολιτισμό», μαζί με το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς.

Ο Όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς
έχοντας ενσωματώσει τις αρχές της εταιρικής υπευθυνότητας στο DNA του, συμπληρώνει δέκα χρόνια
εφαρμογής προγραμμάτων που ενισχύουν και προάγουν την κοινωνία, τον πολιτισμό
και το περιβάλλον.

Μέσω της Επιτροπής Εταιρικής
Υπευθυνότητας με Πρόεδρο την κυρία Σοφία Στάϊκου, Πρόεδρο
του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, καθορίζεται η στρατηγική για την
προώθηση και αξιολόγηση δράσεων που αναδεικνύουν τη δέσμευση της Διοίκησης σε
κοινωνικές, πολιτιστικές και περιβαλλοντικές δραστηριότητες.