22.7 C
Athens
Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΑΠΟΨΕΙΣΜακεδονία: 2.700 χρόνια με παραμύθια και συγκρούσεις εξουσίας. Προς μια ειρηνική συνύπαρξη...

Μακεδονία: 2.700 χρόνια με παραμύθια και συγκρούσεις εξουσίας. Προς μια ειρηνική συνύπαρξη | Του Κώστα Νικολάου

H πιο επαναστατική πράξη είναι πάντα να λέει κανείς δυνατά τι συμβαίνει”  (Rosa Luxemburg)
Μακεδονία: 2.700 χρόνια με παραμύθια και συγκρούσεις εξουσίας. Προς μια ειρηνική συνύπαρξη | Του Κώστα Νικολάου
Δεν υπάρχει εθνικό ζήτημα ξεκομμένο από το κοινωνικό ζήτημα.

Η σύνδεση του εθνικού με το κοινωνικό είναι προϋπόθεση τόσο για την ανάλυση και την κατανόηση του τι συμβαίνει, όσο και για το σχεδιασμό και τελικά, την ίδια την πράξη.
Οι λαοί δεν κλέβουν ιστορίες και πολιτισμούς άλλων λαών.

Έχουν την δικιά τους ιστορία και πολιτισμό, που τα αγαπάνε, ενώ ταυτόχρονα αλληλεπιδρούν με άλλους πολιτισμούς.

Όλα αυτά είναι συστατικά στοιχεία της ανθρώπινης ύπαρξης και ιστορίας.

Οι κυρίαρχες τάξεις είναι που κλέβουν τα πάντα για να διατηρούν την κυριαρχία τους πάνω στους λαούς και να τους χειραγωγούν.

«Τα έθνη όλα έχουν ιστορία. Κάθε λαός έχει και τη δική του ιστορία, βραχύχρονη ή μακρόχρονη. Όλοι οι λαοί έχουν ιστορία. Αντικειμενικά κανένα έθνος δεν γεννιέται σήμερα. Υπάρχει από πολύ καιρό πριν. Η διαδρομή του στο χρόνο, η ιστορία του, αποτελεί το πιο σημαντικό συστατικό στοιχείο της ύπαρξής του. Έθνη χωρίς μνήμη δεν υπάρχουν. Έθνη χωρίς ιστορία είναι ανύπαρκτα. Αλλά η εθνική ιστορία, η συλλογική μνήμη ενός έθνους, παρά τις αλληλεπιδράσεις, είναι ξεχωριστή για κάθε εθνική ολότητα» (Μανώλης Γλέζος, Εθνική Αντίσταση 1940-1945, τ. Α΄, Εκδ. Στοχαστής, Αθήνα, 2006).




Ξεκαθαρίζοντας τις ιδέες: Ποιοι έχουν πατρίδα και ποιοι είναι πατριώτες


«Ποιος είναι λοιπόν πατριώτης; Αυτοί ή εμείς; Το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα και τρέχει να βρει κέρδη σ’ όποια χώρα υπάρχουνε τέτοια … Ενώ εμείς, το μόνο πού διαθέτουμε, είναι οι καλύβες μας και τα πεζούλια μας. Αυτά αντίθετα από το κεφάλαιο που τρέχει, οπού βρει κέρδη, δε μπορούν να κινηθούν και παραμένουν μέσα στη χώρα που κατοικούμε. Ποιος, λοιπόν, μπορεί να ενδιαφερθεί καλύτερα για την πατρίδα του; Αυτοί που ξεπορτίζουν τα κεφάλαια τους από τη χώρα μας ή εμείς που παραμένουμε με τα πεζούλια μας εδώ; ….. Να λοιπόν, ποιος είναι ο πατριωτισμός τους! Αυτός φτάνει μέχρι το σημείο που δεν θίγονται τα οικονομικά τους συμφέροντα» (Άρης Βελουχιώτης, Ο ιστορικός λόγος του στη Λαμία, 22.10.1944, www.marxists.org).
«Η πατρίδα αντιπροσωπεύει το ιερό και αδιαφιλονίκητο δικαίωμα κάθε ανθρώπου, κάθε ομάδας ανθρώπων, ενώσεων, κοινοτήτων, περιοχών, εθνών να αισθάνονται, να σκέπτονται, να θέλουν και να δρουν με τον δικό τους τρόπο… Ο λαός είναι από τη φύση του πατριώτης. Αγαπάει τη γη όπου γεννήθηκε, το κλίμα μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε. Αυτή η αγάπη, όπως γενικά όλες οι ανθρώπινες αγάπες, είναι στη βάση της ένα αίσθημα αρχικά εντελώς φυσιολογικό, ζωώδες. Δεν είναι καθόλου αρετή ούτε καθήκον ούτε θεωρία. Είναι φυσικό γεγονός, αρχικά πολύ περιορισμένο, που δεν ξεπερνά καθόλου τα στενά όρια της κοινότητας. Ο πραγματικός, ζωντανός, ισχυρός, φυσικός πατριωτισμός του λαού, δεν είναι καθόλου εθνικός πατριωτισμός, ούτε καν τοπικός, αλλά στο μεγαλύτερο μέρος του αποκλειστικά κοινοτικός. Αγαπά επίσης τη γλώσσα που μιλάει ή μάλλον δεν γνωρίζει άλλη και μόνο με τη δική του μπορεί να εκφράσει ό,τι σκέφτεται, ό,τι αισθάνεται και να ζήσει κοινωνικά, ανθρώπινα. Ταυτίζεται επίσης με τα έθιμα και τις αληθινές και λαθεμένες αντιλήψεις της χώρας του. Αν αυτά τα έθιμα, αυτές οι ιδέες και αυτή η γλώσσα καλύπτουν μια περιοχή, τότε αρχίζει να γίνεται πραγματικά ένας τοπικός πατριώτης. Αν καλύπτουν ένα ολόκληρο έθνος, τότε γίνεται ένας εθνικός πατριώτης. Με την έννοια αυτή, κανείς δεν είναι τόσο βαθιά ούτε τόσο ειλικρινά πατριώτης όσο ο λαός» (Bakunin M., Επιλογή Κειμένων, Eκδ. Πλέθρον, Αθήνα, 1984).
«Η πατρίδα, δηλαδή το δοσμένο πολιτικό, πολιτιστικό και κοινωνικό περιβάλλον, είναι ο πιο ισχυρός παράγοντας στην ταξική πάλη του προλεταριάτου … Το προλεταριάτο δεν μπορεί να αντιμετωπίζει με αδιαφορία και απάθεια τις πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές συνθήκες της πάλης του, συνεπώς δεν μπορεί να του είναι αδιάφορη και η τύχη της χώρας του. Μα η τύχη της χώρας του δεν μπορεί να τον ενδιαφέρει παρά στο βαθμό που αφορά την ταξική πάλη, και όχι εξαιτίας κάποιου αστικού “πατριωτισμού”, που είναι τελείως ανάρμοστος να προφέρεται από χείλια σοσιαλδημοκρατών» (Lenin V.I., Bellicose Militarism and the AntiMilitarist Tactics of SocialDemocracy, Proletary, No. 33, 1908).
«Μα μια και το προλεταριάτο πρέπει να καταχτήσει την πολιτική εξουσία, να ανυψωθεί σε εθνική τάξη, να συγκροτηθεί το ίδιο σαν έθνος, είναι και το ίδιο επίσης εθνικό, αν και σε καμιά περίπτωση με την έννοια της αστικής τάξης…Η πάλη του προλεταριάτου … είναι κατ’ αρχήν εθνική» (Marx K., Engels F., Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, Εκδ. Γνώσεις, Αθήνα, 1968).
«Προκειμένου να μπορέσουμε να καταπολεμήσουμε κάποιον, χρειάζεται πρώτα ένα έδαφος για να στεκόμαστε επάνω, αέρας, φως και χώρος. Διαφορετικά, όλα είναι αδράνεια …… Η ανεξαρτησία αποτελεί τη βάση οποιασδήποτε από κοινού διεθνούς δράσης ………… πιστεύω ότι υπάρχουν δύο έθνη στην Ευρώπη που δεν έχουν μόνο το δικαίωμα αλλά το καθήκον να είναι εθνικιστές πριν γίνουν διεθνιστές: οι Ιρλανδοί και οι Πολωνοί. Είναι διεθνιστές του καλύτερου είδους, αν είναι πολύ εθνικιστές» (Engels F., Οpinion on the Polish question, Aletter to Karl Kautsky, 7.2.1882).

«Όχι κατάργηση των εθνικών ιδιαιτεροτήτων, αλλά προώθηση της διεθνούς ενότητας μέσα στην εθνική ποικιλομορφία της» (Bauer Ο., The Question of Nationalities and Social Democracy, Vienna, 1907).

Με δυο λόγια: «Πατρίδα ή θάνατος» (Che Guevara, Ομιλία στη 19η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, 11.12.1964).





Η Μακεδονία ως χώρος και τα ιστορικά ανύπαρκτα: «μακεδονικό έθνος» και «μακεδονική γλώσσα»



Η κοινή ιστορία, πολιτισμός (παραδόσεις, παιδεία, θρησκεία κλπ), γλώσσα, γεωγραφικός χώρος προσδιορίζουν την έννοια του έθνους.

Με βάση τα διαθέσιμα αρχαιολογικά ευρήματα και τις ιστορικές αναφορές (φθάνουν περίπου 2.700 χρόνια πριν) στον γεωγραφικό χώρο της Μακεδονίας ζούσε από την πρώτη καταγεγραμμένη ιστορική περίοδο ένας λαός, που η γλώσσα του, η παιδεία του, η θρησκεία του ήταν ελληνικές.

Το δωδεκάθεο των ελλήνων στον Όλυμπο της Μακεδονίας, προφανώς δεν είχε έδρα σε περιοχή ξένου έθνους βαρβάρων!
Δεν υπήρξε ποτέ «μακεδονική γλώσσα».

Την ελληνική γλώσσα μιλούσαν και έγραφαν οι κάτοικοι της Μακεδονίας.

Τον βασιλιά Αλέξανδρο, τον φώναζαν και τον έγραφαν ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ στα ελληνικά.

Ούτε АЛЕКСАНДР όπως στη σλάβικη γλώσσα της ονομαζόμενης ΠΓΔΜ, ούτε АЛЕКСАНДЪР όπως στη βουλγάρικη γλώσσα.

Τι συγγένεια κι αυτή των δύο γλωσσών! Να θέλεις να κρυφτείς και η γλώσσα να μην σε αφήνει!

Ούτε υπήρξε ποτέ «μακεδονικό έθνος», όπως δεν υπήρξε ποτέ «αθηναϊκό έθνος» ή «θεσσαλικό έθνος» ή «σπαρτιάτικο έθνος» κλπ.

Ήταν όλοι έλληνες χωρισμένοι σε κράτη-πόλεις, βασίλεια κλπ.

Και ως γνωστόν, είχαν μονίμως εμφύλιες διαμάχες και πολέμους για την εξουσία και τον πλούτο βεβαίως!

Και όπως είναι και πάλι γνωστό, στους εμφύλιους εμφανίζονται οι πιο άγριες και ακραίες συμπεριφορές.

Υπήρξαν και τότε μερικοί (ελάχιστοι) ρήτορες – εκφραστές των τότε κυρίαρχων τάξεων, που για να δικαιολογήσουν πολέμους και να συσπειρώσουν τον λαό του τόπου τους, προσπαθούσαν να χαρακτηρίσουν ως βάρβαρους τους κατοίκους της Μακεδονίας με απίστευτα επιχειρήματα-παραμύθια, όπως ότι είχαν βασίλειο και όχι δημοκρατία (τα άλλα ελληνικά βασίλεια δεν τους ενοχλούσαν!) ή για λόγους πολεοδομικούς: δεν είχαν περίκλειστες πόλεις!
Πάνω σε τέτοια αρχαία παραμύθια επιχείρησαν μερικοί να στηρίξουν διάφορα μοντέρνα «μακεδονικά» παραμύθια.

Ώσπου ήρθαν οι σύγχρονες ανασκαφές και τα ευρήματα της Βεργίνας και τα όποια περί μακεδονικής γλώσσας, έθνους κλπ παραμύθια, διαλύθηκαν (Μανόλης Ανδρόνικος, Βεργίνα: Οι βασιλικοί τάφοι και οι άλλες αρχαιότητες, Εκδ. Εκδοτική Αθηνών, 1984).




Ποιός ήταν όμως ο γεωγραφικός χώρος που λεγόταν Μακεδονία;



Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά ευρήματα και τις ιστορικές αναφορές (Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, Στράβων, Παυσανίας, Πολύβιος, Ξενοφών, Κρίτων και Πτολεμαίος), περίπου τα όρια του Μακεδονικού βασιλείου (πριν τις εκστρατείες του βασιλιά Αλέξανδρου) ήταν κυρίως τα σημερινά όρια της περιοχής της Μακεδονίας στην Ελλάδα συν ένα μικρό κομμάτι κυρίως γύρω από την περιοχή του Μοναστηρίου (σημερινά Bitola της ονομαζόμενης ΠΓΔΜ) και δύο ακόμα μικρότερα κομμάτια της σημερινής Αλβανίας και της Βουλγαρίας (βλ. Χάρτη).

Το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της σημερινής περιοχής της ΠΓΔΜ ήταν η Παιονία, που την κατάκτησαν μεν οι βασιλείς της Μακεδονίας, αλλά δεν ήταν Μακεδονία, όπως δεν ήταν Μακεδονία η Θράκη, η Περσία και οι άλλες πολεμικές κατακτήσεις της εποχής εκείνης.
Η πρώτη απόπειρα κατασκευής μακεδονικού θέματος έπειτα από 2.000 χρόνια, το αντάρτικο και η λύση των Βαλκανικών πολέμων
Από την εποχή της κατάκτησης του ελλαδικού χώρου και της διαίρεσής του από τους Ρωμαίους στις επαρχίες της Αχαΐας, της Μακεδονίας και της Ηπείρου, μέχρι λίγο πριν τους Βαλκανικούς πολέμους (δηλαδή για 2.000 χρόνια περίπου), ουσιαστικό θέμα γύρω από την Μακεδονία δεν υπήρξε.
Το θέμα επιχειρήθηκε να κατασκευασθεί λίγο πριν το 1900 με την έναρξη της επεκτατικής πολιτικής της άρχουσας τάξης του τότε Βουλγάρικου βασιλείου, που στόχευε σε πρώτη φάση στην ανεξαρτητοποίηση της Μακεδονίας (από το Οθωμανικό κράτος) με παράλληλο εκβουλγαρισμό των ελληνόφωνων και σλαβόφωνων κατοίκων της και στη συνέχεια, στην προσάρτησή της στη Βουλγαρία.

Παρά τη βουλγάρικη βία και τρομοκρατία (τέτοια ήταν τελικά και η εξέγερση του Ίλιντεν, όπως αποδείχθηκε από τα ιστορικά ντοκουμέντα), το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των ελληνόφωνων και σλαβόφωνων κατοίκων της Μακεδονίας, αυτοπροσδιοριζόμενοι ως έλληνες, ξεκίνησαν και στήριξαν αυτοοργανωμένο αντάρτικο εναντίον οθωμανών, αλλά και βουλγάρων, για 30 και πλέον χρόνια πριν την ανάμειξη του τότε Ελληνικού βασιλείου, που η άρχουσα τάξη του ξεκίνησε τη διεκδίκηση του χώρου της Μακεδονίας μόλις το 1904 με τον αποκαλούμενο Μακεδονικό Αγώνα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης των αντάρτικων ομάδων στη βορειοδυτική Μακεδονία, ο καπετάν Κώττας, ήταν έλληνας σλαβόφωνος (έτσι αυτοπροσδιοριζόταν).

Όταν συνελήφθη από τους οθωμανούς και οδηγήθηκε στην κρεμάλα (Μοναστήρι / Bitola, 1905) αυτό που φώναξε πριν πεθάνει ήταν: Ντα ζίβι Γκ(ά)ρτσια (= Ζήτω η Ελλάδα).

Οι βαλκανικοί πόλεμοι, που ακολούθησαν και το τέλος της οθωμανικής κατοχής της Μακεδονίας, κατέληξαν στα σημερινά περίπου σύνορα, που τότε ήταν σύνορα των βασιλείων της Ελλάδας, Βουλγαρίας και Σερβίας (βασικά).




Στην επιφάνεια του μεσοπολέμου: Η Νότια Σερβία και μετά η Vardarska


Από την λήξη των Βαλκανικών πολέμων και έπειτα, το βασίλειο της Σερβίας, όλη την περιοχή της σημερινής ΠΓΔΜ (που κατείχε πλέον) την αποκαλούσε επίσημα Παλιά Σερβία ή Νότια Σερβία.

Με τη δημιουργία του βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας το 1929 και μέχρι την εισβολή των γερμανών ναζί το 1941 και τον τότε διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας, η περιοχή της σημερινής ΠΓΔΜ ονομαζόταν επίσημα διοικητικά επαρχία Vardarska.
Μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και την γερμανική κατοχή (δηλαδή συνολικά για 2.640 χρόνια περίπου) δεν υπήρξε κανένα ουσιαστικά θέμα είτε ονομασίας της σημερινής περιοχής της ΠΓΔΜ ως Μακεδονίας, είτε ύπαρξης μακεδονικού έθνους, είτε ύπαρξης μακεδονικής γλώσσας.

Ούτε επίσημα από κράτος, ούτε με αυτοπροσδιορισμό των κατοίκων της. Κάτι άλλο όμως ετοιμαζόταν.




Στα υπόγεια του μεσοπολέμου: Ένα νέο παραμύθι αρχίζει να κατασκευάζεται



Καθοριστικό γεγονός για την κατανόηση του τι ακριβώς συνέβη, αποτελεί η δημοσιοποίηση των αρχείων της ονομαζόμενης Τρίτης Διεθνούς ή Κομμουνιστικής Διεθνούς ή Comintern (Communist International), της περιόδου 1919–1943 (η οποία αυτοδιαλύθηκε τον Μάη 1943, μεσούντος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου) και στην οποία ηγεμόνευε πλέον ο Στάλιν (τόσο κατά την περίοδο ασθένειας και ιδίως μετά τον θάνατο του Λένιν) και η ανερχόμενη νομενκλατούρα του, που αποτέλεσε την νέα άρχουσα τάξη στην ΕΣΣΔ (αφού πρώτα εξοστράκισε όλα σχεδόν τα μέλη της κεντρικής επιτροπής των μπολσεβίκων, που είχαν ηγηθεί της οκτωβριανής επανάστασης).
Στο 5ο Συνέδριο της Comintern (1924) με τις ευλογίες του Στάλιν περνάει η πολιτική για μια «Ενιαία και Ανεξάρτητη Μακεδονία σε μια Βαλκανική Σοβιετική Ομοσπονδία».

Η πολιτική απόφαση δεν αναγνώριζε πουθενά «μακεδονικό έθνος» και «μακεδονική γλώσσα», αλλά «μακεδονικό λαό» και «μακεδονικό πληθυσμό, χωρίς διάκριση εθνότητας».

Στην έννοια «μακεδονικός λαός» συμπεριλαμβάνονταν όλες οι εθνότητες της Μακεδονίας: Έλληνες, Σλάβοι, Βούλγαροι, Αλβανοί, Τούρκοι, Εβραίοι, Βλάχοι, Ρομά, και η κάθε εθνότητα με τη δική της γλώσσα.

Στόχευε δηλαδή, σε μια πολυεθνική σοσιαλιστική Μακεδονία στο πλαίσιο μιας σοσιαλιστικής βαλκανικής ομοσπονδίας υπό τον άμεσο έλεγχο της νομενκλατούρας της ΕΣΣΔ.
         
Η Comintern επέβαλλε αυτήν την πολιτική στα βαλκανικά ΚΚ εκτιμώντας ότι έτσι θα βοηθήσει την επανάσταση στη Βουλγαρία (για λόγους τακτικής δηλαδή) και αφού πρώτα άσκησε δριμεία κριτική στο ΚΚ Βουλγαρίας (ΚΚΒ) ότι είχε υποκύψει στον βουλγάρικο εθνικισμό.

Οι εξελίξεις και η αποτυχία αυτής της πολιτικής απέδειξαν ότι αυτή η τακτική της Comintern ήταν τυχοδιωκτισμός.
        
Mια μερίδα και κυρίως η ηγεσία του ΚΚΕ (πρώην ΣΕΚΕ) αποδέχτηκε τελικά αυτήν την πολιτική με τη δικαιολογία ότι το κάνει για λόγους διεθνιστικής αλληλεγγύης προς το ΚΚΒ (!).

Μεταξύ πολλών άλλων μελών, ο μαρξιστής ιστορικός Γιάννης Κορδάτος διαφώνησε με αυτήν την πολιτική και εξοστρακίσθηκε από τη θέση του γενικού γραμματέα του ΚΚΕ/ΣΕΚΕ και αργότερα διαγράφηκε.

Κατηγόρησε ανοικτά την νέα σταλινική ηγεσία του ΚΚΕ ότι ερμήνευε χοντροκομμένα και σχηματικά τον μαρξισμό-λενινισμό και ότι πήρε τον στραβό δρόμο.
          
Πατώντας πάνω στη πολιτική της Comintern, το ΚΚ Γιουγκοσλαβίας (ΚΚΓ) το 1934 κάνει ένα ακόμα βήμα: βαφτίζει «μακεδονικό έθνος» τον σλάβικο πληθυσμό της Μακεδονίας και περνάει αυτήν τη θέση κι από την γραμματεία των βαλκανικών ΚΚ.

Αργότερα, το ΚΚΓ χάραξε την πολιτική για μια ανεξάρτητη Μακεδονία στο πλαίσιο όμως μιας Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας.
Οι δύο πολιτικές, της Comintern και του ΚΚΓ, μοιάζανε, αλλά δεν ήταν ίδιες. Η Comintern μιλούσε για πολυεθνική ανεξάρτητη Μακεδονία στο πλαίσιο μια Βαλκανικής Ομοσπονδίας, χωρίς να αναγνωρίζει μακεδονικό έθνος και γλώσσα, ενώ το ΚΚΓ μιλούσε για ανεξάρτητη Μακεδονία με μακεδονικό έθνος και γλώσσα στο πλαίσιο μιας Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας.




ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ
Captcha verification failed!
Η βαθμολογία χρήστη captcha απέτυχε. Παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μας!
echo ‘’ ;