Παρότι το «Μόλις γύρισα από το Αμβούργο» δεν ακούγεται τόσο εντυπωσιακό όσο το «Μόλις γύρισα από το Βερολίνο», τα ταξίδια δεν είναι θέμα του τι ακούγεται καλύτερα, αλλά του τι προσφέρει τη πιο ουσιαστική και αξέχαστη εμπειρία.
Η κοινή λογική μπορεί να υπαγορεύει ότι οι καλύτερες εμπειρίες βρίσκονται στις πόλεις που ζουν διαρκώς στο προσκήνιο — τύπου Μπανγκόκ, Λισαβόνα και Νέα Υόρκη — όμως σε πολλές περιπτώσεις μπορείς να απολαύσεις πιο όμορφες διακοπές αν αποφύγεις τη μεγαλύτερη πόλη μιας χώρας και επιλέξεις τη δεύτερη. Ο όρος «δεύτερη πόλη» αναφέρεται στον πληθυσμό, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι πολιτιστικές, γαστρονομικές ή ψυχαγωγικές της προτάσεις είναι δεύτερης κατηγορίας. Συνήθως οι δεύτερες πόλεις είναι λιγότερο πολυσύχναστες, πιο προσιτές οικονομικά και επιτρέπουν στους ταξιδιώτες να ξεφύγουν από τις τουριστικές παγίδες που μαστίζουν τις πιο γνωστές «αδελφές» τους.
Λιγότεροι τουρίστες
Καμία ομάδα ανθρώπων δεν είναι τόσο… εκνευριστική όσο οι τουρίστες. Δεν ακούς ποτέ γιατρούς να λένε «αχ, μακάρι να ήταν λιγότεροι οι γιατροί σ’ αυτό το νοσοκομείο», κι όμως το απαξιωτικό «το μουσείο είναι τίγκα σε εκνευριστικούς τουρίστες» είναι μόνιμη ατάκα στους συχνούς ταξιδιώτες. Πέρα από την ειρωνεία, αυτή η στάση έχει βάση. Οι τουρίστες δεν θέλουν να νιώθουν… τουρίστες. Ακόμα κι εκείνος με το χαβανέζικο πουκάμισο, το σκίαστρο και τη φωτογραφική στον λαιμό θέλει να έχει μια μοναδική εμπειρία. Τίποτα δεν διαλύει αυτή την αυταπάτη όσο το να μοιράζεσαι τους δρόμους με χιλιάδες άλλους ανθρώπους με χαβανέζικα πουκάμισα και σκίαστρα.
Το πιο άμεσα αντιληπτό όφελος των δεύτερων πόλεων είναι ότι έχουν λιγότερους επισκέπτες. Αυτό σημαίνει λιγότερο κόσμο να στριμώχνεται στα «in» εστιατόρια, λιγότερους να σε σκουντάνε στον δρόμο και μικρότερες ουρές για τα ίδια αξιοθέατα. Κανείς δεν λέει ότι το Κολοσσαίο δεν αξίζει, αλλά η αναμονή μιας ώρας για να μπεις και το «κοπάδιασμα» με άλλους 80 ανθρώπους μπορεί να αφαιρέσει λίγη από τη μεγαλοπρέπεια της εμπειρίας. Στο Μιλάνο — τη δεύτερη πόλη της Ιταλίας — μπορείς να δεις τον καθεδρικό του 14ου αιώνα Piazza del Duomo, την Galleria και το Castello Sforzesco του 15ου αιώνα σχετικά χωρίς ταλαιπωρία, πιθανότατα στον ίδιο χρόνο που θα χρειαζόσουν μόνο για να μπεις στο Κολοσσαίο. Οι δεύτερες πόλεις φυσικά δεν είναι άδειες, αλλά τα πλήθη είναι μικρότερα και όχι τόσο συγκεντρωμένα γύρω από ένα-δύο «φετίχ» αξιοθέατα.
Προσιτότητα και διαθεσιμότητα
Το να βρεις οικονομική πόλη είναι δύσκολο. Όσο πιο γνωστή είναι μια πόλη, τόσο μεγαλύτερη η ζήτηση για τα αξιοθέατα, τα εστιατόρια και τα καταλύματά της — άρα οι τιμές αναπόφευκτα ανεβαίνουν. Οι δεύτερες πόλεις μπορεί να μην είναι «low budget» προορισμοί, αλλά σίγουρα είναι πιο φιλικές προς την τσέπη.
Δεν είναι μυστικό ότι η τοποθεσία επηρεάζει την τιμή όσο — αν όχι περισσότερο — από την ίδια την ποιότητα του φαγητού. Η εγγύτητα σε περιζήτητα αξιοθέατα ή μια θέση σε πολυσύχναστο, τουριστικό πεζόδρομο μπορεί εύκολα να κάνει το γεύμα σου πολύ ακριβότερο από το ακριβώς ίδιο γεύμα σε μια πιο χαλαρή πόλη. Δεν θα «γλιτώσεις» εκατοντάδες ευρώ μόνο και μόνο επειδή τρως σε δεύτερη πόλη, αλλά κάθε γεύμα μετράει.
Το ίδιο ισχύει για τα καταλύματα. Όσο μεγαλύτερο το «hype» μιας πόλης, τόσο μεγαλύτερη η ζήτηση για ξενοδοχεία και Airbnb, άρα τόσο υψηλότερες οι τιμές. Ιδιαίτερα το καλοκαίρι, όταν οι περισσότεροι τουρίστες στοχεύουν τις ίδιες πρώτες πόλεις, τα ίδια διάσημα αξιοθέατα και — κατ’ επέκταση — τα ίδια καταλύματα. Η μέση τιμή ανά τετραγωνικό διαμερίσματος στην Πράγα είναι 606 δολάρια, σε σύγκριση με τα 389 δολάρια στο Μπρνο, τη δεύτερη πόλη της Τσεχίας. Όταν οι ιδιοκτήτες Airbnb σε κάθε πόλη υπολογίζουν πόσο θα χρεώσουν, ποια από τις δύο είναι πιθανότερο να είναι πιο προσιτή;
Περισσότερη ανεξαρτησία στο ταξίδι
Ένα από τα μεγάλα ατού των πρώτων πόλεων όπως η Πράγα, το Λονδίνο, το Κάιρο και το Μπουένος Άιρες είναι ότι ο σχεδιασμός του ταξιδιού είναι σχετικά εύκολος. Ως καλά εδραιωμένοι προορισμοί, υπάρχουν αναρίθμητοι ψηφιακοί και έντυποι οδηγοί που ξεδιπλώνουν έτοιμα itineraries και «αποκαλύπτουν» κάθε υποτιθέμενο «κρυφό διαμάντι». Οι δεύτερες πόλεις είναι ο λιγότερο πατημένος δρόμος. Όλοι έχουν έναν φίλο που έχει πάει Λονδίνο, αλλά οι πιθανότητες είναι ότι ακόμα και οι πιο πολυταξιδεμένοι γνωστοί σου δεν έχουν πάει στο Μπέρμιγχαμ. Οι πληροφορίες για αυτές τις πόλεις δεν κατακλύζουν το διαδίκτυο και ίσως να μη μπορείς να στηριχτείς στους φίλους σου για συμβουλές. Αυτό όμως είναι καλό.
Οι πρώτες πόλεις είναι σαν μονοπάτια πεζοπορίας που έχουν λιώσει από τους αμέτρητους οδοιπόρους που περνούν κάθε μέρα. Η θέα παραμένει όμορφη, αλλά δεν θα δεις κάτι που χίλιοι άλλοι δεν έχουν ήδη δει. Οι δεύτερες πόλεις μοιάζουν περισσότερο με μονοπάτια εκτός χαρτογράφησης. Ίσως να είναι πιο δύσκολες στον προγραμματισμό και να μην ξέρεις ακριβώς τι να περιμένεις, αλλά θα νιώσεις εκείνη την αίσθηση εξερεύνησης και περιπέτειας που δεν θα είχες στο «κεντρικό μονοπάτι». Το να περιπλανιέσαι στο Παλαιό Λιμάνι της Μασσαλίας μοιάζει σαν να χαράζεις τη δική σου διαδρομή, ενώ το να επισκέπτεσαι τον Πύργο του Άιφελ μοιάζει περισσότερο σαν να πατάς στα χνάρια κάποιου άλλου.
Βάλε πλάτη κατά του υπερτουρισμού
Δεν είναι μόνο οι ταξιδιώτες που κουράζονται από… τους ταξιδιώτες. Σε πολλές από τις δημοφιλέστερες πόλεις του κόσμου, κυβερνήσεις και κάτοικοι έχουν πληγεί από τον υπερτουρισμό και ορισμένοι έχουν λάβει μέτρα για τον περιορισμό του. Στη Βενετία, τα κρουαζιερόπλοια έχουν καταδικαστεί ως «μπαλώματα» στον ορίζοντα, καθώς αποβιβάζουν έναν μη βιώσιμο αριθμό επιβατών και επιβαρύνουν σοβαρά τις υποδομές της πόλης. Στο Άμστερνταμ, ο τουρισμός έχει κατακλύσει την πόλη σε τέτοιο βαθμό ώστε εξετάζεται απαγόρευση για τους τουρίστες στα coffee shops, ενώ υπάρχουν σχέδια μετακίνησης της διάσημης Συνοικίας των Κόκκινων Φαναριών εκτός κέντρου. Η πόλη επίσης έσφιξε τα λουριά στα Airbnb μετά από διαμαρτυρίες κατοίκων ότι ο πολλαπλασιασμός των βραχυχρόνιων μισθώσεων αλλοιώνει τον χαρακτήρα των γειτονιών τους. Κανείς δεν υποστηρίζει ότι ο τουρισμός πρέπει να σταματήσει εντελώς, αλλά μπορεί να διοχετευθεί πιο υπεύθυνα. Δηλαδή, μοιράζοντας την «αγάπη».
Αν έστω ένα μικρό κλάσμα του τουρισμού του Άμστερνταμ κατευθυνόταν στο Ρότερνταμ, τα βάρη ίσως θα ελαφρύνονταν. Αν διχάζεσαι ανάμεσα σε μια «πρώτη» πόλη και την ελαφρώς λιγότερο γνωστή, πιο σπάνια επισκεπτόμενη εναλλακτική της, να θυμάσαι ότι η δεύτερη πιθανότατα θα ενισχυθεί θετικά από τον τουρισμό, ενώ η πρώτη μπορεί στην πραγματικότητα να υποφέρει από αυτόν.
Όπου κι αν πας — είτε είναι πρώτη πόλη, δεύτερη, τρίτη ή, τι στο καλό, ακόμα και έβδομη — φρόντισε να εφαρμόζεις υπεύθυνο τουρισμό.
