Μπορούν οι ΑΠΕ να οδηγήσουν σε μια πραγματική και ωφέλιμη οικονομία και στην «πράσινη μετάβαση»;  

Γράφει ο Γιώργος Καραβίδας

Τα τελευταία χρόνια και στο όνομα της «πράσινης ανάπτυξης», βιώνουμε μια πραγματική επέλαση αιολικών, μικρών υδροηλεκτρικών αλλά και άλλων εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπως τα φωτοβολταϊκά, σε βουνά, δάση, νησιά, ποτάμια, ρέματα και πεδιάδες.

Στόχος, που σε μεγάλο βαθμό έχει ήδη υλοποιηθεί, να εγκατασταθούν εκτεταμένα αιολικά στα βουνά, μικρά υδροηλεκτρικά σε ρέματα και  ποτάμια και φωτοβολταϊκά σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις του κάμπου, σε βοσκότοπους, κ.α., παραβλέποντας τις συνέπειες στο περιβάλλον, που θέλουμε να προστατέψουμε, στην παραγωγική διαδικασία, στην οικονομία (τοπική και εθνική), στην κοινωνία. 

 Γιατί να εγκαταστήσουμε ΑΠΕ

    Κι όλ’ αυτά στη βάση ισχυρισμών ότι :

• Με ΑΠΕ θα πάψει η χρήση επικίνδυνων για το περιβάλλον ορυκτών καυσίμων. 

• Οι ΑΠΕ παράγουν καθαρή ενέργεια,  μειώνουν ρύπους και έτσι ωφελούν το περιβάλλον και την χώρα. 

• Οι ΑΠΕ αποτελούν το βασικότερο «όπλο» για την αντιμετώπιση της «κλιματικής αλλαγής», ως αποκλειστική αιτία της οποίας παρουσιάζεται ο ανθρωπογενής παράγοντας.

• Οι ΑΠΕ είναι έργα ανάπτυξης, που θα καλυτερέψουν τη ζωή μας και θα προσφέρουν θέσεις εργασίας. 

• Με ΑΠΕ θα έχουμε φτηνό ρεύμα, αφού αέρας και ήλιος είναι σε αφθονία, αποτελούν ανεξάντλητες πηγές ενέργειας και είναι  χωρίς κόστος. 

• Με ΑΠΕ θα απαλλαγούμε από «μαύρες» και «καρκινογόνες» Πτολεμαΐδες.  

• Οι ΑΠΕ προσφέρουν «αντισταθμιστικά» και «ανταποδοτικά» οφέλη, τα οποία θα κάνουν χρήση Δήμοι και καταναλωτές. 

Ανεμογεννήτριες σε υψόμετρο και κορυφογραμμή

Γιατί αμφισβητούνται οι ΑΠΕ και τα γύρω απ’ αυτές επιχειρήματα 

Ας δούμε, όμως, τώρα και όσα στην πράξη έχουν αποδειχθεί για τις ΑΠΕ  αλλά και όσα ανακύπτουν γι’ αυτές μέσα από θέσεις και απόψεις διάφορων φορέων αλλά και αναγνωρισμένου κύρους επιστημόνων και τα οποία δεν προβάλλονται στον ίδιο βαθμό, όσο τα υπέρ αυτών επιχειρήματα :

• Στην πραγματικότητα τα ορυκτά καύσιμα και η εκπομπή CO2 είναι αμελητέα συγκριτικά με τα νέφη υδρατμών στην ατμόσφαιρα τα οποία αντανακλούν το ηλιακό φως και εκμηδενίζουν το όποιο φαινόμενο του θερμοκηπίου,  όπως ισχυρίζεται και  ο νομπελίστας φυσικός Dr Clauser. 

• Οι μεταβλητές ΑΠΕ (όπως αιολικά και φωτοβολταϊκά) έχουν αποδειχθεί μια αμφιλεγόμενη ως προς την αποτελεσματικότητά τους δραστηριότητα, δεδομένο που ανακύπτει μέσα από προσεγγίσεις ειδικών επιστημόνων, δημόσιες τοποθετήσεις   των ίδιων των επενδυτών του χώρου αλλά και από εκθέσεις του ΑΔΜΗΕ, το ΕΣΕΚ, κ.λ.π.. Ο ίδιος ο ΑΔΜΗΕ έχει δημόσια αποδεχθεί ότι η συμβολή των αιολικών στην κάλυψη των ενεργειακών μας αναγκών ισούται το πολύ με το 10% της συνολικής εγκατεστημένης  ισχύος τους” (σελίδα 30 της Μελέτης του 2013-2020) αλλά και ότι “….η διείσδυση των ΑΠΕ κάνει ακόμα πιο σύνθετο το έργο εξισορρόπησης (στο σύστημα) καθώς η παραγωγή ενέργειας από αυτές είναι ευμετάβλητη και στοχαστική», επηρεάζοντας έτσι την επάρκεια, ασφάλεια, σταθερότητα και αξιοπιστία του συστήματος” (Έκθεση Βιώσιμης Ανάπτυξης 2022).  

               …φωτοβολταϊκά σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις

• Οι μεταβλητές ΑΠΕ δεν αποτελούν εγγυημένη πηγή ενέργειας και, ως εκ τούτου, δεν μπορούν να μας παρέχουν «φτηνό ρεύμα από τζάμπα αέρα και ήλιο». Όσο αυξάνονται οι εγκαταστάσεις στοχαστικών ΑΠΕ, όπως αιολικά και φωτοβολταϊκά, η ενσωμάτωσή τους στο δίκτυο αποδεικνύεται προβληματική και με υψηλό κόστος, αφού χρειαζόμαστε (βλ. και παρακάτω) όλο και περισσότερες αξιόπιστες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής για να τις υποστηρίζουν, με το κόστος όλων αυτών να μετακυλίεται στους καταναλωτές. 

• Εξαιτίας της τυχαίας και στοχαστικής ενέργειας που παράγουν οι μεταβλητές  ΑΠΕ (αιολικά, φωτοβολταϊκά), δεν προσφέρουν ενεργειακή αυτάρκεια και ασφάλεια ηλεκτροδότησης, αφού δε μπορούν  να σταθούν αυτόνομα (δεν έχει πάντα ήλιο και ούτε φυσάει πάντα και με την ίδια ένταση) και χρειάζονται θερμικές μονάδες (εισαγόμενο φυσικό αέριο – ορυκτό καύσιμο, λιγνίτη, κ.λ.π.) ίσης ισχύος ή και άλλες σταθερές πηγές ενέργειας (μεγάλα υδροηλεκτρικά, εισαγωγές ρεύματος από γειτονικές χώρες, κ.λ.π.), για να τις στηρίζουν. Απαιτούν νέες γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης και μπαταρίες να εξισορροπούν την ασταθή παραγωγή τους. Εδώ, όμως, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι «…για να καλυφθεί η κατανάλωση δύο ημερών με αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας τεχνολογίας ιόντων-λιθίου, απαιτούνται τουλάχιστον 12 εκατ. τόνοι μπαταριών που χρησιμοποιούν 360.000 τόνους λιθίου αλλά μόνο 40.000 τόνοι απ’ αυτό  εξορύσσονται παγκοσμίως κάθε χρόνο!».

• Σύμφωνα με σχετική μελέτη «η ένταξη των συμβατικών μονάδων στο σύστημα θα πηγαίνει παράλληλα με την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας …» και «οι συμβατικοί σταθμοί ορυκτών καυσίμων δεν θα εγκαταλείψουν το ηλεκτρικό μας σύστημα ακόμη και μετά την επίτευξη των στόχων της πράσινης ανάπτυξης. Ο λόγος είναι ότι κρίνονται αναγκαίοι για να διασφαλίσουν την επάρκεια του συστήματος ακόμη και μετά την λειτουργία σταθμών αποθήκευσης». Επιπλέον, «Kαμία μονάδα, δεν θα βγαίνει εκτός συστήματος αν προηγουμένως δεν έχει διασφαλιστεί η αντικατάστασή της με ισοδύναμες μονάδες». Πως, λοιπόν, μπορούμε να μιλάμε, τουλάχιστο σήμερα, για συμβολή των ΑΠΕ σε απεξάρτηση από ορυκτά καύσιμα;

• Οι απαιτούμενες επεμβάσεις στο περιβάλλον για την εγκατάσταση ΑΠΕ (αιολικών, φωτοβολταϊκών, μικρών υδροηλεκτρικών) προκαλούν μη αναστρέψιμες περιβαλλοντικές καταστροφές. Δεσμεύουν και απαξιώνουν γη, με διανοίξεις δρόμων και άλλες μη αναστρέψιμες παρεμβάσεις, συχνά σε αδιατάρακτες περιοχές, περιορίζοντας ή και αποκλείοντας άλλες δυνατότητες για προώθηση πραγματικών μορφών ανάπτυξης (κτηνοτροφία, μελισσοκομία, εναλλακτικός τουρισμός,  διάφορες καλλιέργειες, κ.λ.π.). 

Απαιτούμενες επεμβάσεις για την κατασκευή βάσης ανεμογεννήτριας

• Αυτό που εδώ παρουσιάζεται ως ανυπέρβλητη ανάγκη και εκσυγχρονισμός, στην Ευρώπη ή και ανά τον κόσμο θεωρείται ήδη ξεπερασμένο και αποτυχημένο. Για παράδειγμα χώρες όπως η Γερμανία (με περισσότερες από 5.000 ανεμογεννήτριες), Γαλλία, κ.λ.π., εγκαταλείπουν τις ΑΠΕ και στρέφονται σε άλλες (ή εξετάζουν), πιο αξιόπιστες μορφές ενέργειας, όπως η εκσυγχρονισμένη χρήση του λιγνίτη, το φυσικό αέριο, η σύντηξη του ατόμου, κ.α.. Θυμίζουμε, μάλιστα, πως πρόσφατα η Γαλλία πρωτοστάτησε να χαρακτηριστεί «πράσινη» η πυρηνική ενέργεια, την οποία χρησιμοποιεί σε μεγάλο βαθμό.  

• Διάφορες επιδημιολογικές μελέτες από διακεκριμένους βιολόγους επιστήμονες έχουν καταδείξει ότι τα κρούσματα καρκίνου στην περιοχή Κοζάνης- Πτολεμαϊδας (περιοχές παραγωγής και καύσης λιγνίτη) είναι στατιστικά λιγότερα από εκείνα άλλων περιοχών της Ελλάδος.

• Πολλοί, επικαλούμενοι σχετικές έρευνες, μιλούν ήδη και για επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία από τη λειτουργία των ανεμογεννητριών, τους υπόηχους που αυτές παράγουν, κ.λ.π., όπως πονοκεφάλους, αύξηση κρουσμάτων παιδικής λευχαιμίας στις αντίστοιχες περιοχές, κ.ο.κ.. 

• Διεθνούς κύρους επιστήμονες, μεταξύ των οποίων και διάσημοι Έλληνες,  ισχυρίζονται, επικαλούμενοι αντίστοιχα στοιχεία, ακόμα και ότι η κλιματική αλλαγή δεν οφείλεται σε ανθρωπογενή αίτια και ότι το CO2 δεν αποτελεί κίνδυνο για το κλίμα και τον πλανήτη. 

     Προβληματίζουν, ακόμα : 

• Οι «άδειες χρήσης νερού», που χορηγούνται σε ιδιώτες «επενδυτές», μικρών υδροηλεκτρικών, οι οποίοι ισχυρίζονται δημόσια πως «Όποιος θέλει νερό για τον κήπο του, τώρα πρέπει να έρθει σε μένα….», με ολοφάνερους τους αντίστοιχους συνειρμούς (ιδιωτικοποίηση;) και τους ανακύπτοντες περιορισμούς στις υπόλοιπες χρήσεις του νερού, χάριν μιας όχι και τόσο σημαντικής – λαμβανομένων υπόψη όλων των δεδομένων και παραμέτρων – ισχύος ενέργειας (περίπου μισό GW συνολικά), αμφίβολης, μάλιστα, για ολόκληρη τη διάρκεια του χρόνου. 

• Οι εκτροπές των νερών για ολόκληρα χιλιόμετρα από τις κοίτες των ποταμών χάριν των μικρών υδροηλεκτρικών, με την ανύπαρκτη στην πράξη (και κατά πλήρη καταστρατήγηση της Οδηγίας 2000/60 της ΕΕ) «οικολογική παροχή» και τις τεράστιες περιβαλλοντικές καταστροφές, τα ξερά ρέματα και ποτάμια, τον κίνδυνο εξαφάνισης ειδών χλωρίδας και πανίδας αλλά και την απερήμωση της υπαίθρου, εξαιτίας έλλειψης διαθέσιμων υδάτινων πόρων για αξιοποίησή τους στην παραγωγική διαδικασία. 

             Υδροληψία μικρού υδροηλεκτρικού σε κοίτη ποταμού – ανύπαρκτη οικολογική παροχή

• Η αμφισβήτηση, άμεσα ή έμμεσα, της ιδιότητας του νερού ως φυσικού και δημόσιου αγαθού,  που δεν αποτελεί πάντα και παντού ανεξάντλητο φυσικό πόρο, ώστε να χρησιμοποιείται αφειδώς και ανεξέλεγκτα για παραγωγή ενέργειας, παραμελώντας την κάλυψη άλλων αναγκών. 

     Τέλος, αναφορικά με τα περιβόητα «ανταποδοτικά» και «αντισταθμιστικά» οφέλη των ΑΠΕ, αβίαστα στην πράξη προκύπτει ότι κάθε όφελος εξ αυτών είναι σχεδόν μηδαμινό (ειδικά για το όφελος των καταναλωτών, όπου και όταν αυτοί δικαιούνται, έχει με σχετικά παραδείγματα υπολογιστεί ότι κατά μέσο όρο και αναλόγως του αριθμού τους ο καθένας απ’ αυτούς δύναται να ωφεληθεί στο λογαριασμό ρεύματος από 20 έως και 80 ευρώ, περίπου, ετησίως).  Όπως και σε ότι αφορά τις υποσχόμενες θέσεις εργασίας, που αποδεικνύονται μέγα ψέμα. Η Ελλάδα εισάγει όλη την τεχνολογία ΑΠΕ, που μετά την εγκατάστασή τους λειτουργούν σχεδόν πλήρως αυτοματοποιημένα και τηλεχειριζόμενα. 

     Ο προβληματισμός  

     Μπορούν, λοιπόν, οι ΑΠΕ (κυρίως αιολικά, φωτοβολταϊκά, μικρά υδροηλεκτρικά, που σήμερα προωθούνται στη χώρα μας), με τις ξεχωριστές για την κάθε μορφή ιδιαιτερότητες (μεταβλητότητα και στοχαστικότητα, αδυναμία πρακτικής αποθήκευσης, ανεπαρκείς υδάτινοι πόροι), να οδηγήσουν σε μια πραγματική και ωφέλιμη για οικονομία και καταναλωτή «πράσινη μετάβαση» και με ποιες ακριβώς προϋποθέσεις; 

     …ξερές κοίτες εξαιτίας μικρών υδροηλεκτρικών

Κάποιες πιθανές λύσεις- απαντήσεις 

     Κάθε χώρα χρειάζεται διαθεσιμότητα ενέργειας κατ’ απαίτηση, δηλαδή τέτοια που δεν υποφέρει από διαλείψεις και που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διαρκή βάση. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει χώρα που μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της σε ενέργεια μόνο από (μεταβλητές) ΑΠΕ. Ούτε χώρα που χρησιμοποιεί τις (μεταβλητές) ΑΠΕ, χωρίς να προσφεύγει στη χρήση ελεγχόμενων διαθέσιμων πηγών παραγωγής ενέργειας (π.χ. θερμοηλεκτρικοί σταθμοί ή άλλες αντίστοιχες «συμβατικές» πηγές).  

     Η ενεργειακή μεταβατική λύση οφείλει να προσαρμόζεται σε κάθε χώρα,  δεδομένου ότι εξαρτάται από διαφορετικούς για την καθεμιά της παράγοντες ή γεωγραφικούς και κλιματικούς περιορισμούς, που οδηγούν και σε διαφορετικά μείγματα ενέργειας για την κάλυψη των αντίστοιχων αναγκών. Για τη χώρα μας, λοιπόν, και στα πλαίσια της επιδιωκόμενης κι εδώ πράσινης μετάβασης και προκειμένου αυτή να αποβεί πραγματικά προς όφελος του περιβάλλοντος, της οικονομίας και των καταναλωτών, προφανής, εκτιμάται, η ανάγκη για : 

• Εκπόνηση και εφαρμογή πολιτικών, που θα στοχεύουν στην ασφαλή ηλεκτροδότηση της χώρας, αίροντας τη σημερινή και, για πολλούς λόγους, επικίνδυνη ενεργειακή της εξάρτηση, θα σέβονται το περιβάλλον και θα αποβαίνουν προς όφελος  οικονομίας και  κοινωνίας. 

• Συγκεκριμένο και προσαρμοσμένο στις αντίστοιχες ανάγκες της χώρας ενεργειακό σχεδιασμό, με έμφαση στην εξοικονόμηση ενέργειας και στις αντιρρυπαντικές τεχνολογίες, χωρίς δαιμονοποίηση καμίας τεχνολογίας ηλεκτροπαραγωγής και καταστροφολογικά σενάρια. Ενεργειακό σχεδιασμό που θα αναγνωρίζει και θα λαμβάνει υπόψη του τις ιδιαιτερότητες των ΑΠΕ και τις αδυναμίες, που αυτές προκαλούν στο σύστημα ηλεκτροδότησης και που θα εξυπηρετεί με ρεαλιστικό τρόπο τις πραγματικές  ανάγκες της χώρας και όχι τα συμφέροντα ξένων εταιριών (βλ. αντίστοιχη δήλωση σημερινού Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη).  Ενεργειακό σχεδιασμό, τέλος, που δεν θα υιοθετεί πρακτικές και πολιτικές που  ακριβαίνουν το απαραίτητο για οικονομία και κοινωνία αγαθό της ενέργειας (όπως είναι π.χ. οι επιδοτήσεις και οι φόροι υπέρ των ΑΠΕ και προς όφελος των ιδιοκτητών τους). 

• Έγκριση, επιτέλους, ενός σύγχρονου χωροταξικού σχεδιασμού, που δε θα αρκείται σε εξαγγελίες και πρακτικές τύπου «απάτητων βουνών» αλλά θα σέβεται πραγματικά το περιβάλλον, τη βιοποικιλότητα, την ιστορία, τις ιδιαιτερότητες και τις προοπτικές του κάθε τόπου, θεωρώντας ως δεδομένο το ανέγγιχτο περιοχών Natura αλλά και λοιπών προστατευόμενων περιοχών. Θα στοχεύει, ακόμα, στην προστασία του φυσικού και υδάτινου πλούτου της κάθε περιοχής, σε πλήρη εφαρμογή και αντίστοιχων Οδηγιών της ΕΕ, πολλές από τις οποίες σήμερα καταστρατηγούνται, και θα αναγνωρίζει την αξία και τη σημασία του ίδιου πλούτου για την προώθηση αναγκαίων για την παραγωγική διαδικασία και την οικονομία δραστηριοτήτων.  

                 …αιολικά και απώλεια φυσικού πλούτου!

• Έγκαιρη και λεπτομερής ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών και υιοθέτηση της συναίνεσής τους ως όρου για την υλοποίηση έργων ΑΠΕ, ώστε να μην προκαλούνται αντιδράσεις και εντάσεις, που κάθε άλλο παρά στην προώθηση των συγκεκριμένων μορφών ενέργειας βοηθούν. 

• Αναστολή κάθε αδειοδοτικής για ενεργειακά έργα ΑΠΕ διαδικασίας, άμεσα και χωρίς καμία εξαίρεση, μέχρι υλοποίησης όλων των παραπάνω. 

     Γιώργος Δ. Καραβίδας, 

    Νομικός, Υποστράτηγος (ΝΟΜ) ε.α., πρ. αιρετός ΤΑ, ιδρυτικό μέλος «Δικτύου Φορέων και Πολιτών για την προστασία των Αγράφων», ιδρυτικό μέλος και μέλος ΔΣ  λοιπών περιβαλλοντικών και πολιτιστικών κινημάτων και φορέων.    

   Πηγές – Ενδεικτική αρθογραφία : 

• Εκθέσεις βιώσιμης ανάπτυξης ΑΔΜΗΕ 
• Μελέτες Επάρκειας ΑΔΜΗΕ
• Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) 
• ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΡΕΥΝΑ (2021) ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΙΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
• Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας: Μύθοι και Αλήθειες
• Οι φυσικές καταστροφές συνδέονται με την κλιματική αλλαγή και η λύση είναι οι ΑΠΕ. 
• Καθηγητής Φώσκολος: Μεγάλο παραμύθι η Κλιματική Αλλαγή!.. ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΕ Η ΘΑΤΣΕΡ ΤΟ 1978
• Κλιματική Αλλαγή και άνθρωπος. Το μεγάλο παραμύθι – YouTube
• Δ. Κουτσογιάννης. Τι είναι και τι θέλει η “κλιματική κρίση” – YouTube
• “Η κλιματική αλλαγή ΕΙΝΑΙ εδώ… τα τελευταία 4,5 δισ. χρόνια” (audio) | Defence-point.gr
• Στ. Αλεξανδρής : Ενεργειακή κρίση με φόντο το αφήγημα της κλιματικής και ενεργειακή φτώχεια – YouTube
• Κλιματική αλλαγή. Μια ενοχλητική αλήθεια ή μια εξαιρετικά δημοφιλής αυταπάτη; | Θεόδωρος Κολυδάς (kolydas.gr)
• Ρεύμα: Πονοκέφαλος η ραγδαία αύξηση των ΑΠΕ, κίνδυνοι αστάθειας
• Μπορούν οι ΑΠΕ να απαντήσουν στη κερδοσκοπία των ελεύθερων αγορών στην ενέργεια;
• Είναι εθνικός στόχος η ενεργειακή αυτονομία της Ελλάδος;
• Για μια πραγματική ενεργειακή μετάβαση με όρους προοδευτικής πολιτικής στη χώρα μας 
• Αλήθειες και ψέματα για την αιολική ενέργεια. 
• Τι έφταιξε για τα δύο μπλακάουτ σε λίγες μέρες 
• «……γερμανική έκθεση καταλήγει ότι τα αιολικά πάρκα δεν είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να
  αντιμετωπίσουμε τις κλιματικές μεταβολές….»
• «…..κατά τη διάρκεια της νύχτας οι ανεμογεννήτριες θερμαίνουν την επιφάνεια της γης που καταλαμβάνουν, επιβαρύνοντας το τοπικό κλίμα και θέτοντας υπό αμφισβήτηση τη βιωσιμότητα της αιολικής ενέργειας.»
• (Γερμανία) : « ….η κατασκευή αιολικών πάρκων δεν είναι πάντα καλοδεχούμενη από τους πολίτες…. Τέλος, σε τεχνικό επίπεδο ακόμη και σήμερα δεν έχουν λυθεί όλα τα προβλήματα, όπως ζητήματα που αφορούν τα συστήματα αποθήκευσης και ενεργειακής τροφοδοσίας.»
• « …..η αιολική ενέργεια είναι πολύ αναξιόπιστη για να αντικαταστήσει έστω και ένα μικρό ποσοστό της ενέργειας που παράγεται από σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, βασιζόμενους στην καύση ορυκτών καυσίμων και καθώς η λειτουργία των ανεμογεννητριών είναι διαλείπουσα….»
• «Αιολικά: όλο και λιγότερα στη Γερμανία.» 
• «……Η περίπτωση της Γερμανίας είναι υποδειγματική. Το 2011, αποφάσισε να εγκαταλείψει την πυρηνική ενέργεια……Ήταν η αύξηση της διακεκομμένης παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, που παράγεται από ΑΠΕ, η οποία επέβαλε το άνοιγμα νέων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα (13 GW) και την αύξηση της εξόρυξης λιγνίτη…»
• «……Η αιολική ενέργεια ήταν ο κύριος ένοχος για την καταστροφή στο Τέξας, όπου κατέρρευσε η ηλεκτροδότηση….»
• «….η κυβέρνηση της Αυστραλίας δαπανά εκατομμύρια σε νέες έρευνες για τις επιπτώσεις των ανεμογεννητριών στην ανθρώπινη υγεία ….»
• «….Στατιστικά η αιολική ενέργεια είναι απολύτως ασήμαντη όσον αφορά την συνεισφορά της στη συλλογική παραγωγή ενέργειας και ως εκ τούτου στη μόλυνση του περιβάλλοντος και στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Ενώ η τεχνολογία αυτή ήταν γνωστή από πολλά χρόνια, εν τούτοις χρησιμοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια που άρχισαν οι επιδοτήσεις των αιολικών πάρκων. Όπου σταμάτησαν οι επιδοτήσεις έπαυσαν να τις συντηρούν. Αυτό συνέβη στη Σουηδία, Ολλανδία, Γερμανία, Νορβηγία και Καλιφόρνια των ΗΠΑ. ….»
• Ανεμογεννήτριες: Μικρό το όφελος, μεγάλη η καταστροφή λένε τώρα οι επιστήμονες. Μανιφέστο 100 Γερμανών καθηγητών και διανοουμένων σχετικά με την αιολική ενέργεια : η ικανότητα παραγωγής ενέργειας από τον άνεμο είναι συγκριτικά χαμηλή……..με περισσότερες από 5.000 ανεμογεννήτριες στη Γερμανία, παράγεται λιγότερο από το 1% του απαιτούμενου ηλεκτρισμού…… Η συνεισφορά της αιολικής ενέργειας προς αποφυγή του φαινομένου του θερμοκηπίου είναι περίπου 1 έως 2 τοις χιλίοις!»
• «…..Γερμανία : Αντιδράσεις στα σχέδια για την εγκατάσταση 60.000 ανεμογεννητριών…..» .
• «…οι συμβατικοί σταθμοί ορυκτών καυσίμων δεν θα εγκαταλείψουν το ηλεκτρικό μας σύστημα ακόμη και μετά την επίτευξη των στόχων της πράσινης ανάπτυξης. Ο λόγος είναι ότι κρίνονται αναγκαίοι για να διασφαλίσουν την επάρκεια του συστήματος ακόμη και μετά την λειτουργία σταθμών αποθήκευσης».
• Τα μικρά υδροηλεκτρικά (ΜΥΗΕ) ως ανανεώσιμη πηγή ενέργειας: Αξίζει το εγχείρημα;