Οι δομές αυτές θα πρέπει καταρχήν να εκφράζουν ένα καινούργιο
«κοινωνικό συμβόλαιο», που ταυτόχρονα θα είναι και ένα «συμβόλαιο» με
τον εαυτό μας: «Να επιλέξουμε και να εξασφαλίσουμε ένα
μέλλον όχι μόνο για μας και τα παιδιά μας, αλλά και για κείνους που δεν
έχουν γεννηθεί ακόμα, καταδικάζοντας το κέρδος που βγαίνει από τη
συνειδητή ή αθέλητη εκμετάλλευση του ανθρώπου και τη καταστροφή του
περιβάλλοντος».
Αυτό θα σήμαινε ότι βάζουμε τα εξής βασικά κριτήρια για τις μελλοντικές ανθρώπινες δραστηριότητες:
Να μη χρησιμοποιούμε τους ανανεώσιμους πόρους πέρα από όσο επιτρέπουν οι ρυθμοί ανανέωσής τους.
Να μη χρησιμοποιούμε τους μη ανανεώσιμους πόρους πέρα από τους ρυθμούς υποκατάστασής τους από τους ανανεώσιμους.
Να μη αποθέτουμε και να μη απορρίπτουμε στο έδαφος, στο νερό και στον
αέρα τα υπολείμματα των δραστηριοτήτων μας σε μορφή και ποσότητες, που
δεν μπορούν να απορροφηθούν από τα διάφορα οικοσυστήματα.
Να σεβόμαστε τις άλλες μορφές ζωής, τη διαφορετικότητα και τη βιοποικιλότητα
Οι κοινότητες ιδιαίτερα των ιθαγενών λαών, με τις παραδοσιακή τους
πρακτική και τη θετική τους στάση απέναντι στη φύση, που σε μεγάλο βαθμό
έχουν διατηρήσει μέχρι σήμερα, μπορούν να μας εμπνεύσουν για την
ανάκτηση αυτών των κριτηρίων.
Θα πρέπει βέβαια όλα αυτά να υποστηριχθούν από την πλειοψηφία των
κοινωνικών δυνάμεων που είναι ενάντια στην παγκοσμιοποίηση (και όχι μόνο
από τους «ενεργούς πολίτες») και μάλιστα έγκαιρα, γιατί δεν υπάρχει
αρκετός χρόνος για να αποφύγουμε την επικείμενη καταστροφή.
Μεταξύ των
δυνάμεων αυτών, που αποτελούν την «κοινότητα του κινδύνου»,
οι πιο σημαντικές είναι οι άνεργοι και οι φτωχοί εργαζόμενοι, τα
εκτοπισμένα από την τεχνολογία στρώματα, οι νέοι με το αμφίβολο μέλλον
και οι ηλικιωμένοι με τα αβέβαια γηρατειά, οι φθίνοντες μικρομεσαίοι
αγρότες, οι μικροεπιχειρηματίες, τα γυναικεία κινήματα και γενικά οι
γυναίκες, που είναι το βασικότερο στοιχείο αυτής της «κοινότητας», τα
οικολογικά κινήματα, τα κινήματα των αυτοχθόνων και των μειονοτήτων, οι
κάθε είδους μετανάστες και γενικώς εκείνοι που θα μπορούσαμε να τους
κατατάξουμε στην κοινωνία «των από κάτω», που βρίσκονται σε κίνδυνο και
είναι τα θύματα της παγκοσμιοποίησης.
Οι δομές λοιπόν που είναι
αναγκαίες να οικοδομηθούν, πρώτα από όλα θα πρέπει να βοηθούν στην
αντίσταση και στην αντιστροφή του μοντέλου ανάπτυξης. Θα έχουν να κάνουν
προφανώς με την οργάνωση της οικονομίας, της καθημερινής ζωής- διαμονής
και των πολιτικών θεσμών. Η οικοδόμησή τους θα στηριχθεί στις αξίες της
αλληλεγγύης, της δικαιοσύνης, της ποικιλομορφίας και της
αυτοδιαχείρισης και θα απαιτήσει από τον καθένα «να προσφέρει σύμφωνα
με τις από τον ίδιο προσδιοριζόμενες ικανότητές του και να απολαμβάνει
σύμφωνα με τη προσπάθεια, τις θυσίες και τις ανάγκες του, στα πλαίσια
των δυνατοτήτων της κοινότητάς του»
[1]
Ο ίδιος ο όρος ‘εκκλησία’ προέρχεται από την ‘εκκλησία του δήμου’, για
να το τονίσει ότι οι πιστοί των πρωτοχριστιανικών κοινοτήτων
λειτουργούσαν με βάση την άμεση δημοκρατία(σε αντιδιαστολή με τη
σημερινή κατάσταση της εκκλησίας του μηχανισμού των ιερέων, των
επισκόπων, των πατριαρχών και παπών, που αντιμετωπίζει τους πιστούς σαν
«ποίμνιο»
[2]
Ενώ δεν συγκροτεί ποτέ την κοινωνική ομάδα σαν «συλλογή ατομικοτήτων»,
προσδιορίζεται από τις σχέσεις του με τους άλλους στα πλαίσια της ομάδας
καθώς και από τον εν γένει πολιτισμό και την ιστορία. Η ατομικότητα
υπόκειται σε μια διαδικασία κοινωνικής και ιστορικής αυτοσυγκρότησης.
[3]
Με την έννοια ότι στηρίζεται στις ενδογενείς δυνάμεις του. Όχι του
αυτόνομου που συνδέεται περισσότερο με την έννοια της ανεξαρτησίας από
σχέσεις ανταλλαγής και εμπιστοσύνης για την διατήρησή του.
[4]
Έτσι ο αμέτοχος παρατηρητής καταλήγει στην υποκειμενική του αλήθεια.
Από τη μεριά του «εγώ» η αλήθεια σχετικοποιείται. Μπορεί να
αντικειμενικοποιηθεί όσο γίνεται περισσότερο, όταν το «εγώ» γίνεται
μέρος της συλλογικότητας, η οποία βέβαια από τη μεριά της μπορεί
καλύτερα και να το ολιστικοποιήσει.
[5]
Λένε: «για να βγάλεις το πρώτο εκατομμύριο δε χρειάζεσαι τίποτε άλλο
από μια καλή ιδέα και κάποιο νέο λογισμικό στο διαδίκτυο». Όμως οι
υπολογιστές στην Ευρώπη και ΗΠΑ, Ενώ απασχολούν το 2% του εργατικού
δυναμικού, χρειάζονται το 20% της ηλεκτρικής ενέργειας και έτσι είναι η
κατεξοχήν βιομηχανία στην οποία η συμβολή της φύσης στην παραγωγή
υπεραξίας είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από τη συμμετοχή του εργατικού
δυναμικού. Ταυτόχρονα η παραγωγή ενός PC απαιτεί 1,8 τόνους χημικών,
ορυκτών καυσίμων και νερού, ενώ από τη λειτουργία του παράγεται το χρόνο
0,1 τόνοι CO2
[6]
Θα πρέπει να έχουν δημιουργηθεί θεσμοί τέτοιοι, που βασιζόμενοι στην
ύπαρξη συμβουλίων, στην ισορροπημένη εργασία, στην αμοιβή με βάση τη
προσπάθεια και τις θυσίες, στην αυτοδιαχειριστική διαπραγμάτευση των
εισροών και εκροών της παραγωγής, στην ίση πρόσβαση πληροφοριών, στην
κατάλληλη εκπαίδευση, στην έκφραση των ατομικών επιθυμιών και κοινωνικών
αναγκών καθώς και στην αξιολόγηση των κοινωνικών και οικολογικών
επιπτώσεων των ατομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, θα προωθούν την
αταξικότητα από τη μια την οικολογική ισορροπία από την άλλη.
Για να επανέλθουν οι σημερινοί εξατομικευμένοι και απογοητευμένοι
πολίτες στη δημόσια σφαίρα πρέπει, όπως είπαμε και στην αρχή, να δουν
ότι αυτό θα έχει πρακτικό αποτέλεσμα στην καθημερινή τους ζωή. Θα πρέπει
να πεισθούν ότι η συμμετοχή τους θα συμβάλει σε αποφάσεις, που τους
αφορούν άμεσα και όχι κάπου στο μακρινό μέλλον. Το κλειδί για αυτό είναι
ο λεγόμενος «συμμετοχικός δημοκρατικός προϋπολογισμός». Έχει εφαρμοσθεί
σε ορισμένες πόλεις της Ν. Αμερικής, όπως στο Πόρτο Αλέγκρε της
Βραζιλίας με 1.300.000 κατοίκους.
Ξεκίνησε μέσα από μια σειρά συγκεντρώσεων και συνελεύσεων στη
διαιρεμένη σε πολλά μικρά τμήματα πόλη, όπου η δημαρχία καλούσε τον
πληθυσμό να συμμετάσχει στη συζήτηση και να συναποφασίσει για τα έργα
που θα έπρεπε να μπουν σε προτεραιότητα από τη μεριά της, με βάση τους
πόρους που είχε στη διάθεσή της. Οι γειτονιές επιλέγανε τους εκπροσώπους
τους ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων στην πρώτη πλατειά
συγκέντρωσή τους(π.χ. ένας στους 10, άρα όσο περισσότεροι γείτονες
πεισθούν να συμμετάσχουν τόσο περισσότερους εκπροσώπους στέλνει η
γειτονιά στη διαδικασία του συμμετοχικού προϋπολογισμού).
Στη συνέχεια
οι εκπρόσωποι αφού ενημερωθούν για τα πάντα από τη δημαρχία επιστρέφουν
στις γειτονιές και κάνουν μικρότερες συγκεντρώσεις για να καθορισθούν
από αυτές τα αιτήματα. Ακολουθεί νέα πλατειά συγκέντρωση ανά τμήμα της
πόλης, όπου γίνεται απολογισμός της δημαρχίας και εκλέγονται οι
σύμβουλοι του συμμετοχικού προϋπολογισμού( τέτοιοι ,σύμβουλοι εκλέγονται
και από άλλες θεματικές επί το πλείστο δομές και φόρα). Αυτοί οι
σύμβουλοι έχοντας υπόψη τις προτάσεις και τις μελέτες της δημαρχίας και
τα αιτήματα των τμημάτων της πόλης, αποφασίζουν τελικά για το τι θα
υλοποιηθεί την επόμενη περίοδο Η διαδικασία συνεχίσθηκε και όσον αφορά
στις αποφάσεις για τα έσοδα και τις δαπάνες του δήμου, καθώς και για το
που θα πρέπει να γίνονται επενδύσεις κ.λ.π.
Η συμμετοχή των πολιτών αυξανόταν σιγά-σιγά και έφθασε στο 10% (130.000
κάτοικοι)καθώς διαπιστωνόταν από τον ένα χρόνο στον άλλο ότι η
διαδικασία αυτή του καθορισμού του προϋπολογισμού με συμμετοχή των
πολιτών δεν ήταν απλώς λόγια, αλλά εξελισσόταν σε ένα όργανο σχεδιασμού
και ελέγχου της διοίκησης καθώς και σε όργανο ανακατανομής πόρων και
ικανοποίησης αναγκών των αδύνατων κοινωνικών στρωμάτων, που ήταν και η
πλειοψηφία προφανώς. Έβλεπαν δηλαδή οι πολίτες ότι από αντικείμενο
διαχείρισης μετατρεπόταν σε υποκείμενο της διαχείρισης των συνθηκών της
ζωής τους και ότι άξιζε τον κόπο να συμμετάσχουν.
Η εμπειρία αυτή μαζί με εμπειρίες από συμμετοχή σε διάφορους άλλους
θεσμούς άμεσης δημοκρατίας, που μπορεί να δημιουργήσει ο δήμος, οδηγεί
στην κινητοποίηση και τη κοινωνική και πολιτική δράση τους πολίτες και
στη μετατροπή τους τελικά σε συλλογικούς πολίτες.
Πηγή www.topikopoiisi.com
