Oι δημόσιοι – ελεύθεροι χώροι κοινά αγαθά | Του Πάνου Τότσικα

Oι δημόσιοι – ελεύθεροι χώροι κοινά αγαθά

Το νερό, ο ήλιος, ο αέρας, τα ποτάμια, η θάλασσα, θεωρούνται σήμερα «κοινά αγαθά». Ανήκουν σε όλους. Τα βουνά, οι ακτές, οι παραλίες, η γη, ήταν κάποτε «κοινά αγαθά». Σήμερα, ένα μεγάλο μέρος τους, δεν είναι πλέον. Ανήκουν είτε στο κράτος, σε διάφορους κρατικούς φορείς, στην εκκλησία κλπ, είτε σε ιδιώτες, σε ιδιωτικές εταιρίες και επιχειρήσεις.    

Η ύπαιθρος, ο «υπαίθριος χώρος», επίσης ήταν κάποτε «κοινό αγαθό». Η οργανωμένη καλλιέργεια της γης, η επέκταση της γεωργίας και της  κτηνοτροφίας είχε ως αποτέλεσμα την ιδιωτικοποίηση ενός σημαντικού τμήματος του εδάφους.

Η συγκέντρωση πληθυσμού, παραγωγικών και εμπορικών δραστηριοτήτων στις πόλεις, είχε ως αποτέλεσμα την ιδιωτικοποίηση ενός μεγάλου μέρους του «χώρου της πόλης». Στην  πρώτη περίοδο αστικοποίησης,  η χωροθέτηση των δημόσιων κτηριακών εγκαταστάσεων (εκκλησία, σχολείο) και οι δημόσιοι χώροι (πλατείες, δρόμοι), προέκυψαν με βάση τις συλλογικές ανάγκες και ως αποτέλεσμα συλλογικής συμμετοχής στον σχεδιασμό τους. 

Ο χώρος της πόλης περιλαμβάνει σήμερα δομημένους, αδόμητους και ελεύθερους χώρους που ανήκουν είτε στο κράτος και σε φορείς του δημοσίου, είτε σε ιδιώτες, άτομα ή επιχειρήσεις. Σήμερα, όπου, το κράτος έχει αναλάβει τον σχεδιασμό  και την οργάνωση του χώρου των πόλεων, οι χρήσεις γης και οι όροι δόμησης του αστικού χώρου  αποτελούν  πεδίο ανταγωνισμού όπου συγκρούονται πολλαπλά συμφέροντα, δημόσια και ιδιωτικά. 

 Να υπερασπιστούμε το δημόσιο συμφέρον.

 Να υπερασπιστούμε τους δημόσιους και ελεύθερους χώρους ως «κοινά αγαθά».

Η περίπτωση του Ελληνικού

Το «Ελληνικό» αποτελεί σήμερα  τον τελευταίο μεγάλο δημόσιο, ελεύθερο, αδόμητο, χώρο της Αθήνας. Αποτελεί ένα κοινό αγαθό, έναν «κοινό πόρο».

Στον βαθμό που ο κοινωνικός και οικολογικός μετασχηματισμός της παραγωγής  με βάση τις συλλογικές ανάγκες αποτελεί σήμερα ένα κεντρικό στόχο, ο χώρος   του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού και της παραλίας του Αγίου Κοσμά, μπορεί να αποτελέσει πεδίο εφαρμογής  πολιτικών που να προωθούν την κοινωνική επανοικειοποίηση μέσα από τη συνδιαχείριση και την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία. 

Πάνος Τότσικας / 16.5.2016