Οι δημόσιοι-ελεύθεροι χώροι, κοινά αγαθά – Ένα Πάρκο για όλους στο Ελληνικό*
Οι ιδιωτικοποιήσεις της δημόσιας περιουσίας και των κοινών αγαθών είναι μεταξύ των κύριων πολιτικών που προωθούνται στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Ανάμεσα στα περιουσιακά στοιχεία που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων είναι χιλιάδες ακίνητα του δημοσίου σε αστικές, περιαστικές και εξωαστικές περιοχές σε όλη τη χώρα. Τα περισσότερα από αυτά τα ακίνητα έχουν ιδιαίτερη περιβαλλοντική, πολιτιστική και κοινωνική σημασία και πολλά από αυτά είναι ή θα μπορούσε να αναδειχθούν δυνητικά σε σημαντικούς δημόσιους χώρους στις ελληνικές πόλεις.
Η έκταση του Ελληνικού, μία έκταση 6.200στρ. που περιλαμβάνει το πρώην διεθνές αεροδρόμιο του Ελληνικού και την παραλία του Αγίου Κοσμά στην Αθήνα, είναι ανάμεσα στα ακίνητα του δημοσίου που βρίσκονται υπό ιδιωτικοποίηση από την ελληνική κυβέρνηση, με σκοπό τη δημιουργία ενός μεγάλης κλίμακας οικιστικού συγκροτήματος με κατοικίες, εμπορικά κέντρα, κτίρια γραφείων, ξενοδοχεία, γκολφ και καζίνο.
Μία εναλλακτική πρόταση για την έκταση του Ελληνικού έχει συνταχθεί και βρίσκεται υπό διαρκή επικαιροποίηση μέσα από κινηματικές διαδικασίες – ενίοτε με την υποστήριξη από ορισμένους τοπικούς και εθνικούς θεσμικούς φορείς – που αντιστέκονται στην ιδιωτικοποίηση και την οικιστική ανάπτυξη της έκτασης και διεκδικούν τη δημιουργία ενός δημόσιου μητροπολιτικού πάρκου. Βασική αρχή αυτής της εναλλακτικής πρότασης είναι η απόδοση, η προστασία και ο δημοκρατικός έλεγχος του Ελληνικού, ως ένας δημόσιος χώρος μητροπολιτικής σημασίας, καθώς και η δημιουργία ενός πεδίου για την ανάπτυξη νέων μορφών συνεργατικής και αλληλέγγυας οικονομίας, ως ένα εναλλακτικό μοντέλο παραγωγής και αστικής οικονομίας. Η διαδικασία του σχεδιασμού έχει εξελιχθεί παράλληλα με in situ δράσεις, μεταξύ των οποίων δεντροφυτεύσεις, καλλιέργεια λαχανικών, οργάνωση πολιτιστικών και αθλητικών εκδηλώσεων, ανταλλακτικές πρακτικές αλληλεγγύης, φιλοξενία προσφύγων, κτλ.
Υπό αυτό το πρίσμα, το Ελληνικό συνιστά ένα από τα πιο σημαντικά «μέτωπα» σε σχέση με το μέλλον της ακίνητης περιουσίας του δημοσίου, της ποιότητας του δημόσιου χώρου και της δομής του αστικού ιστού της Αθήνας, καθώς μέσα από αυτό αναδεικνύεται η σύγκρουση ανάμεσα σε εμπορευματοποιημένες μορφές εκμετάλλευσης της γης από τη μία μεριά και πρακτικών διαχείρισης της γης ως κοινό αγαθό από την άλλη.
Ομάδα Αρχιτεκτόνων για το Ελληνικό
Βαταβάλη Φερενίκη, Δάνου Μέλπω, Λαβασά – Καράπα Άννα,
Σαββίδης Κωνσταντίνος, Τότσικας Πάνος, Τσιρώνη Νατάσσα
……………………………………………………………………………………………………………………………………
*Κείμενο συμμετοχής στην Biennale Αρχιτεκτονικής Βενετίας 2016
