Στην Πρίστινα, δέκα χρόνια μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας στις 17 Φεβρουαρίου 2008, μια πολύγλωσση νεολαία που χρησιμοποιεί πολύ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συμβιώνει με μια άλλη νεολαία, χαμηλότερης μόρφωσης και ανήσυχη για το μέλλον. Τόσο η μία όσο και η άλλη προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα σε μια χώρα που παραμένει απομονωμένη και υποφέρει από μαζική ανεργία.
Συναντάμε τον Ενίς Ντιμπράνι στο Rochester Institute of Tecnology, παράρτημα του νεοϋορκέζικου ιδρύματος ανώτατης εκπαίδευσης στη Νέα Υόρκη. Έμαθε τα αγγλικά μικρός, βλέποντας κινούμενα σχέδια σε αμερικανικά ή βρετανικά κανάλια, καθώς και σε ταινίες του Χόλιγουντ ή «σόου στο Fox». Το ίδιο έκανε και όλη σχεδόν η γενιά του. Μια γενιά δυναμική: το 46% του πληθυσμού του Κοσόβου είναι κάτω των 18 ετών και το 70% κάτω των 35 ετών. Μια γενιά όμως που υποφέρει: η ανεργία των νέων φτάνει το 60% και όποιος μπορεί φεύγει στο εξωτερικό.
Για να μαθαίνει και να παραμένει δικτυωμένος, ένας νέος στο Κόσοβο δεν μπορεί βέβαια να στηρίζεται στο δημόσιο σχολείο. Ούτε στην τηλεόραση, που δείχνει μόνο φτηνά τούρκικα σίριαλ. Για να μπορεί να παρακολουθεί BBC World ή το γερμανικό κανάλι ProSieben, για να μπορεί να καταβροχθίζει τον Χάρι Πότερ ή τον Κώδικα Ντα Βίντσι στο πρωτότυπο, πρέπει να ξέρει αγγλικά και γερμανικά.
Επιπλέον, όπως ο Ενίς, σχεδόν κάθε κάτοικος έχει οικογένεια στην Ελβετία, στη Γερμανία ή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Μεγάλη είναι και η παρουσία των ξένων στη χώρα, που εξακολουθεί να τελεί υπό διεθνή εποπτεία μετά την αποχώρηση των Σέρβων το 1999. Εκτός από τη δύναμη του ΝΑΤΟ, υπάρχει και η αποστολή της ΕΕ, η Eulex Kosovo.
Ο 26χρονος Μπεσμίρ Οσμάνι, που γεννήθηκε στην Ελβετία από Κοσοβάρους γονείς, εγκατέλειψε τη Ζυρίχη πριν από δύο χρόνια για να σπουδάσει κι αυτός στο Rochester Institute of Technology. Εκείνος δεν φοβάται τίποτα. «Το Κόσοβο είναι μια νέα χώρα, όπου όλα πρέπει να κτιστούν και να αναπτυχθούν από την αρχή. Έχω κάνει πολύ σοβαρές συζητήσεις με Ελβετούς επιχειρηματίες οι οποίοι είναι έτοιμοι να επενδύσουν εδώ. Τους είπα ότι το κόστος παραγωγής στην Πρίστινα είναι χαμηλότερο κι από της Τσεχικής Δημοκρατίας ή της Πολωνίας!» Σε τι ελπίζει; «Στο να γίνει το Κόσοβο η πιο πλούσια χώρα των Βαλκανίων».
Παρά τον ζόφο που τους περιτριγυρίζει, ο Ενίς, ο Μπεσμίρ και τόσοι άλλοι νέοι προσπαθούν να πάνε μπροστά. Οι εκδηλώσεις για τη δέκατη επέτειο της ανεξαρτησίας δεν τους ενδιαφέρουν όσο η επικείμενη συναυλία της Ρίτα Ορα, μιας διάσημης τραγουδίστριας με καταγωγή από το Κόσοβο που μεγάλωσε στην Αγγλία. Παρόλο που η Πρίστινα έχει λιγότερους από 200.000 κατοίκους, σφύζει από νυχτερινή ζωή και προσελκύει κατοίκους τόσο της ΠΓΔΜ όσο και της Αλβανίας.
Οι νέοι αυτοί που στριμώχνονται στο Zone ή στο Club Klubi M χρειάζονται μεγάλα αποθέματα αισιοδοξίας για να τα βγάλουν πέρα όταν γνωρίζουν ότι μπορούν να πάνε μόνο σε πέντε χώρες (μεταξύ των οποίων η Σερβία και η Αλβανία) χωρίς βίζα. «Για διακοπές πάω μόνο γύρω από την Πρίστινα ή στην Αλβανία», λέει ο Αγκρόν Χασάνι. «Δεν μπορώ να κλείσω ξενοδοχείο σε μια ευρωπαϊκή χώρα όταν δεν ξέρω μέχρι την τελευταία στιγμή αν θα πάρω βίζα διάρκειας τριών ή τεσσάρων ημερών». Εργάζεται σε μια αυστριακή τράπεζα και θεωρεί εξευτελιστικό τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τη χώρα του η Ευρώπη. «Δεν ανήκουμε στην Αφρική ή στην Ωκεανία, είμαστε Ευρωπαίοι. Δεν θέλω το ηλικίας 10 μηνών μωρό μου να μεγαλώσει σε ένα γκέτο».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία θέλει να ενταχθεί το Κόσοβο, εξαρτά τη φιλελελευθεροποίηση της βίζας από την υπογραφή μιας συμφωνίας με το Μαυροβούνιο που θα λύσει μια μεθοριακή διαφορά. «Έχουμε ικανοποιήσει μια σειρά από τέτοιες απαιτήσεις και κάθε φορά οι Βρυξέλλες εφευρίσκουν άλλες», διαμαρτύρεται η Νεριμανέ Καμπέρι, που διδάσκει γαλλική λογοτεχνία στο πανεπιστήμιο της Πρίστινα. Οι φοιτητές της, που δεν μπορούν να πληρώσουν τα ετήσια δίδακτρα των 6.300 ευρώ που ζητά το Rochester Institute of Technology, δεν κρύβουν την αγωνία τους για το μέλλον.
Μία από αυτούς είναι η Βλόρα, που το πρωί πηγαίνει στο πανεπιστήμιο και το απόγευμα δουλεύει σε ένα σούπερ μάρκετ. Το ίδιο και τα τέσσερα αδέλφια της. Οι γονείς της είναι άνεργοι. «Ακόμη κι αν δούλευαν και οι δύο, θα έφερναν το πολύ 400 ευρώ στο σπίτι. Αυτό δεν φτάνει για να πληρώσουμε τους λογαριασμούς, πόσο μάλλον για να ζήσουν επτά άτομα». Η οικογένεια απελάθηκε από την Ελβετία όταν η Βλόρα ήταν 12 ετών. Και τώρα φοβάται ότι οι σπουδές της δεν θα της χρησιμεύσουν σε τίποτα.
(*) Η Μερσιχά Νέζιτς είναι απεσταλμένη της Liberation στο Κόσοβο
(Πηγή: Liberation) – ΑΠΕ-ΜΠΕ
Emanuele Amighetti
