Γράφει στο efiveia.gr η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου
«Αν το ξανακάνεις,… θα φύγω από το σπίτι…!»
Ακούτε αυτή τη φράση από τον έφηβο γιο ή κόρη σας;
Θυμώνετε, εκνευρίζεστε, εξοργίζεστε, φοβάστε; Απαντάτε με απειλές και με ξεσπάσματα θυμού ή προσπαθείτε να φανείτε αδιάφοροι και αποστασιοποιημένοι; Αν οι τακτικές που έχετε χρησιμοποιήσει ως τώρα δεν έχουν αποδώσει, σας προτείνω να αποκρυπτογραφήσουμε μαζί κάποιες δυναμικές που συμβάλλουν στην εμφάνιση αυτής της συμπεριφοράς από το παιδί σας.
Αρχικά θα σας διευκρινίσω ότι στο σημερινό μου άρθρο δεν θα σας μιλήσω για το τι πρέπει να κάνετε αν αυτή η απειλή πραγματοποιηθεί και για τη στάση σας απέναντι στο παιδί που επιστρέφει στο σπίτι.
Επίσης, δεν θα συμπεριλάβω την περίπτωση της κακοποίησης μέσα στην οικογένεια που οδηγεί το παιδί στο να εκφράσει και να πραγματοποιήσει αυτού του είδους την απειλή.
Θα επικεντρωθώ στο να διατυπώσω τα κατάλληλα ερωτήματα μέσω των οποίων θα σας βοηθήσω να δώσετε απαντήσεις σχετικά με το από πού μπορεί να πηγάζει η συμπεριφορά αυτή, τι μπορεί να σημαίνει, και πώς μπορείτε να την διαχειριστείτε με τρόπους που να προάγουν την ψυχοσυναισθηματική υγεία του παιδιού και της οικογένειάς σας.
Αρχικά θα σας προσκαλέσω να σκεφτείτε το πλαίσιο μέσα στο οποίο εκδηλώνεται αυτή η συμπεριφορά του έφηβου παιδιού σας. Πώς είναι το συναισθηματικό κλίμα μέσα στην οικογένειά σας; Χαρακτηρίζεται από συγκρούσεις, αρνητικότητα και αναμέτρηση δυνάμεων; Αν απαντήσατε ναι στο παραπάνω ερώτημα, τότε θα συμφωνήσετε μαζί μου ότι η συμπεριφορά του παιδιού σας αντικατοπτρίζει αυτό ακριβώς το συναισθηματικό κλίμα μέσα στο οποίο αλληλεπιδράτε ως οικογένεια. Αυτή η απειλή είναι πιθανό να εκστομίζεται ως απάντηση σε απειλές από πλευράς σας και να αποτελεί μέρος της αναμέτρησης δυνάμεων μεταξύ γονέων και εφήβου. Όπως αντιλαμβάνεστε, αν δεν αλλάξει το συναισθηματικό κλίμα στην οικογένεια, θα εξακολουθήσετε να δέχεστε την απειλή αυτή από το παιδί σας.
Πόσο συχνά σας απειλεί ο έφηβος ότι θα φύγει από το σπίτι; Θα πρέπει να σκεφτείτε μήπως αυτή η απειλή εντάσσεται σε ένα μοτίβο χειριστικών συμπεριφορών του παιδιού σας. Σκεφτείτε λοιπόν και πάλι το ζήτημα της επικοινωνίας, της αναμέτρησης δυνάμεων και τους λόγους για τους οποίους ο έφηβος καταφεύγει σε χειριστικές συμπεριφορές προκειμένου να διεκδικήσει τις ανάγκες του. Με άλλα λόγια, τι είδους επικοινωνία επιτρέπει την εμφάνιση και διατήρηση χειριστικών συμπεριφορών; Είναι προφανές, ότι αν δεν αλλάξουν τα πρότυπα επικοινωνίας στην οικογένεια δεν θα αλλάξει και ο τρόπος με τον οποίο διεκδικεί ο έφηβος.
Τι πιστεύετε ότι κρύβεται πίσω από τις λέξεις; Τι θέλει στην πραγματικότητα να σας πει το παιδί σας; Σας προτείνω να επιχειρήσετε μια μετάφραση των λόγων του παιδιού σας γιατί συχνά οι έφηβοι προκαλούν με τις εκφράσεις τους επειδή δεν έχουν βρει τρόπους να εκφράζουν τα συναισθήματα και τις ανάγκες τους. Βοηθήστε λοιπόν το παιδί σας να εκφράσει τα συναισθήματα και τις ανάγκες του με λειτουργικό τρόπο ώστε να μην χρειάζεται πια να καταφεύγει σε τέτοιου είδους προκλήσεις.
Πώς αντιδράτε στην απειλή του εφήβου; Θυμηθείτε ότι η αντίδρασή σας αποτελεί την άλλη όψη των συμπεριφορών που εκδηλώνονται από το παιδί σας. Η αντίδρασή σας αντικατοπτρίζει επίσης το πρότυπο επικοινωνίας και το συναισθηματικό κλίμα της οικογένειας και είναι πιθανό να ενισχύει τη συμπεριφορά του εφήβου. Για παράδειγμα, αν απαντάτε στην απειλή με απειλή, τότε διατηρείτε το φαύλο κύκλο των δυσλειτουργικών αυτών προτύπων επικοινωνίας.
Πώς χειρίζεστε τα ζητήματα αυτονόμησης που τίθενται από τον έφηβο; Είναι το οικογενειακό σας σύστημα αρκετά ευέλικτο ώστε να ανταποκριθεί στις αναπτυξιακές ανάγκες του εφήβου; Προσαρμόζετε τους κανόνες και τις απαιτήσεις στην ηλικία του παιδιού σας παραχωρώντας του το βαθμό αυτονόμησης που χρειάζεται ώστε να μεταβεί σταδιακά στην ενήλικη ζωή; Ή μήπως δεν έχετε βρει ακόμα την ισορροπία μεταξύ της προστασίας και της ανεξαρτησίας που έχει ανάγκη το παιδί σας;
Θα σας προτείνω απλά βήματα για να αλλάξετε το συναισθηματικό κλίμα στην οικογένεια και να σπάσετε τον φαύλο κύκλο της αναμέτρησης δυνάμεων, ώστε να μην χρειάζεται πια ο έφηβος να σας προσεγγίζει μέσω της απειλής ότι θα φύγει από το σπίτι.
Προσπαθήστε να ακούσετε τον έφηβο και να κατανοήσετε τι διεκδικεί χωρίς να του ασκείτε κριτική. Μην τον απειλείτε, δείξτε σεβασμό στην προσωπικότητα, στις απόψεις του και στις ανάγκες που εκφράζει. Βάλτε όρια στις χειριστικές συμπεριφορές, όχι φυσικά με απόπειρα για εξαναγκασμό, αλλά μέσω της καλλιέργειας πιο υγιών προτύπων επικοινωνίας.
Αν παρόλο που καταβάλλετε προσπάθεια, δεν καταφέρνετε να αλλάξετε τα πρότυπα επικοινωνίας στην οικογένεια, αναζητήστε τη βοήθεια ειδικού που θα σας κατευθύνει προς πιο λειτουργικούς τρόπους αλληλεπίδρασης και έκφρασης συναισθημάτων.
Επίσης, αναζητήστε την βοήθεια ειδικού αν σας προβληματίζει η γενικότερη συμπεριφορά και στάση του παιδιού σας, αν δηλαδή έχετε λόγους να πιστεύετε πως η απειλή ότι θα φύγει από το σπίτι εκφράζει μια γενικότερη αδυναμία του να διαχειριστεί τις αναπτυξιακές αλλαγές της εφηβείας με τρόπους που να τον κάνουν να νιώθει καλά για τον εαυτό του και να δημιουργούν τις προϋποθέσεις για υγιείς σχέσεις εντός και εκτός οικογένειας.
