Αποσπάσματα από το «ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΠΟΡΩΝ»
«Manuel de Production de Semences» του Dominique Guillet ιδρυτή της Γαλλικής Οργάνωσης KOKOPELLI
ΚΑΡΟΤΟ
Βοτανική Ταξινόμηση
Το καρότο, Daucus carota, είναι μέλος της οικογένειας των Apiaceae. Το γένος Daucus περιλαμβάνει 60 γνωστά είδη.
Συμβουλές κηπουρικής
Ένα βασικό στοιχείο για την επιτυχή καλλιέργεια του καρότου είναι τα καλά στραγγιζόμένα εδάφη. Για τις τρεις πρώτες εβδομάδες της ανάπτυξης τα νεαρά καρότα είναι ευάλωτα. Είναι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου που το καρότο αναπτύσσει αυτή τη μακριά εύγευστη ρίζα. Οποιαδήποτε φθορά σε αυτήν τη ρίζα θα προκαλέσει ελαττώματα κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης. Είναι σημαντικό να αποφευχθούν, για παράδειγμα, τα πολύ συμπιεσμένα εδάφη ή εκείνα που περιέχουν πολύ νερό. Οι σπόροι καρότου βλασταίνουν πολύ αργά. Μπορούν να καθυστερήσουν περισσότερο από τρεις εβδομάδες στους 10 ° C.
Συγκαλλιέργειες
Η παρουσία του καρότου είναι ευεργετική για το κρεμμύδι επειδή μειώνει τις μολύνσεις από τη μύγα του κρεμμυδιού. Τα καρότα ευδοκιμούν με το μαρούλι, τις ντομάτες,τα ραπανάκια, τα μπιζέλια, τα φασόλια, τα κρεμμυδοειδή και το σχοινόπρασο (ciboules et ciboulettes), και τα πράσα. Τη μύγα του καρότου την απομακρύνουν τα κρεμμύδια, το δεντρολίβανο, το φασκόμηλο, η αρτεμισία και το μαύρο λαγόχορτο ( l’armoise et le scorsonère) . Το κρεμμύδι προστατεύει επίσης, το καρότο από τη μούχλα (mildiou). Το καρότο και άλλα φυτά της οικογένειας Apiaceae, ελκύουν ένα σημαντικό αριθμό ωφέλιμων εντόμων στον κήπο ή τον οπωρώνα. Για παράδειγμα έχει τους νέκταροφόρους αδένες εύκολα προσβάσιμους, για διάφορα είδη παρασιτικών σφηκών που έχουν κοντά στόματα.
Επικονίαση-Γονιμοποίηση
Η ταξιανθία του καρότου έχει σχήμα ομπρέλας (πέτασος) και αποτελείται από πολλά μικρά άνθη συνήθως ερμαφρόδιτα. Κάθε λουλούδι έχει πέντε στήμονες και δύο στύλους που οδηγούν σε δύο κοιλότητες οι οποίες αποτελούν την ωοθήκη. Κάθε κοιλότητα περιέχει ένα μόνο αυγό. Κάθε λουλούδι μπορεί επομένως να παράγει δύο σπόρους. Ο καρπός του καρότου είναι ξηρός (Diakène): χωρίζεται σε δύο μονόσπερμα τμήματα κατά την ωριμότητα.
Τα λουλούδια του καρότου είναι συνήθως πρώτανδρα: οι στήμονες είναι ώριμοι πριν από τον ύπερο. Οι ανθήρες απελευθερώνουν τη γύρη κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων ημερών και το στίγμα είναι δεκτικό μόνο από την τρίτη ημέρα. Έτσι, υπάρχει στην πλειοψηφία διασταυρούμενη επικονίαση. Ωστόσο στο επίπεδο του φυτού παραμένει η δυνατότητα της αυτο-γονιμοποίησης λόγω της διαδοχής των πέτασων στο ίδιο φυτό και της διαδοχικής άνθησης των μεμονωμένων λουλουδιών στα πλαίσια του ίδιου πέτασου. Τα έντομα είναι ο κύριος φορέας της διασταυρούμενης επικονίασης. Αυτά είναι, ιδιαίτερα οι μέλισσες και τα είδη, Υμενόπτερα, Δίπτερα και Κολεόπτερα. Τη δεκαετία του 1960, οι μελέτες που διεξήχθησαν στις ΗΠΑ, κατέγραψαν στα άνθη του κσρότου την παρουσία 334 ειδών εντόμων που εκπροσωπούν 71 οικογένειες. Για Υμενόπτερα: Apoidea, Ichneumonidae, Psammocharidae, Sphecidae και Vespidae. Για Δίπτερα: Bombyliidae, Sarcophagidae, Stratiomyidae, Syrphidae και Tachinidae. Διάφορα γένη του Apoidea ήταν σημαντικοί επικονιαστές. Οι περισσότερες μελέτες τονίζουν τη σημασία των μελισσών για την παραγωγή όμορφων σπόρων καρότου.
Στη δεκαετία του 1960, επίσης, διεξήχθησαν πειραματισμοί για να προσδιοριστεί η επιρροή των εντόμων σε μια καλή παραγωγή σπόρων καρότου. Η πρώτη παρτίδα ήταν σε εξωτερικό χώρο, παρουσία όλων των ειδών των εντόμων, η δεύτερη παρτίδα σε ένα μικρό τούνελ με πέπλο (τούλι ή σίτα) που επέτρεπε την εισαγωγή μικρών εντόμων και η τρίτη παρτίδα σε μικρό τούνελ με πέπλο που εμπόδιζε την εισαγωγή όλων των εντόμων. Η πρώτη παρτίδα η εξωτερική είχε παραγωγή 7 φορές περισσότερων σπόρων από την εντελώς απομονωμένη παρτίδα και η δεύτερη παρτίδα, με τα μικρά έντομα, είχε παραγωγή 5 φορές περισσότερων σπόρων από την παρτίδα που είχε απομονωθεί τελείως.
Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι στα καρότα τα πλήρως απομονωμένα από έντομα μπορούν ακόμα να παράγονται σπόροι υπό την επίδραση της κίνησης του ανέμου και ειδικότερα από το γεγονός ότι οι ταξιανθίες που βγάζουν σπόρους διαπλέκονται. Ωστόσο, οι έρευνες απέδειξαν επίσης ότι η ποιότητα των σπόρων (Βλαστική ικανότητα και το σθένος) ήταν πολύ χαμηλότερη.
Οι ταξιανθίες στα καρότα είναι συνήθως λευκές. Ωστόσο, ορισμένες ποικιλίες μωβ καρότων έχουν ταξιανθίες που κυμαίνονται στο χρώμα από ροζ σε μωβ. Η ανθοφορία διαρκεί περίπου τέσσερις εβδομάδες. Για διατηρηθεί η καθαρότητα της ποικιλίας, είναι σκόπιμο να απομονώσουμε δύο διαφορετικές ποικιλίες καρότων για σποροπαραγωγή, κατά περίπου ένα χιλιόμετρο. Επιπλέον, είναι σημαντικό να μην υπάρχουν καθόλου άγρια καρότα μέσα σε ακτίνα ενός χιλιομέτρου επειδή πολύ εύκολα γίνεται υβριδοποίηση με τις ποικιλίες που καλλιεργούνται. Πράγματι, σε ορισμένες περιοχές του κόσμου, η επιμόλυνση των καλλιεργούμενων καρότων από τη γύρη του άγριου καρότου είναι ένας σημαντικός λόγος για την επιδείνωση της ποικιλιακής καθαρότητας.
Παραγωγή Σπόρων
Σύμφωνα με ορισμένους βοτανολόγους, υπάρχουν δύο γενετικές δεξαμενές από τις οποίες έχουν γίνει οι επιλογές:: Η Ευρώπη, για τα καρότα με καροτένιο και η Ασία, για τα καρότα με ανθοκυανίνη, πιο ειδικά το Αφγανιστάν, μια χώρα στην οποία εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά μωβ καρότα.
Η προέλευση των διαφόρων τύπων καρότου παραμένει πολύ αμφιλεγόμενη. Αυτό για το οποίο είμαστε σίγουροι είναι ότι μερικές ποικιλίες τείνουν να συμπεριφέρονται ως μονοετή φυτά ενώ άλλες συμπεριφέρονται σίγουρα ως διετή. Οι ποικιλίες καρότων που προέρχονται από την Ασία ή τη Βόρεια Αφρική τείνουν να συμπεριφέρονται σαν μονοετή όταν καλλιεργούνται την περίοδο που η μέρα είναι μεγάλη. Επομένως αυτά τα καρότα δεν έχουν ανάγκη από ψυχρή περίοδο για να περάσουν στο στάδιο της αναπαραγωγής και έτσι παράγουν τους σπόρους τους κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους καλλιέργειας. Οι ποικιλίες καρότου που έχουν αναπτυχθεί στις εύκρατες ζώνες της Ευρώπης και της Αμερικής είναι κανονικά διετή φυτά. Κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους, παράγουν μια ρίζα και μια ροζέτα φύλλων και απαιτούν μια περίοδο ψύχους για να ανθίσουν και να φτάσουν στο σπόρο. Οι σπόροι επομένως παράγονται κατά το δεύτερο καλλιεργητικό έτος. Για την παραγωγή σπόρων ξεθάβονται οι ρίζες όταν πλησιάζει ο χειμώνας και επιλέγονται ώστε να κρατηθούν οι πιο όμορφες ή οι πιο χονδρές ή οι πιο μακριές οι πιο γλυκές ή οι πιο γευστικές….Μπορούμε να τις δοκιμάσουμε καθώς είναι εφικτό να καταναλώσουμε το κάτω μέρος της ρίζας την οποία προορίζουμε για μελλοντικό φορέα σπόρων. Το κυριότερο είναι ότι το ανώτερο τμήμα της ρίζας του καρότου (5 έως 8 εκ.), και η κορυφή της (το κολάρο)πρέπει να παραμείνουν άθικτα επειδή αυτό είναι το μέρος της ρίζας από το οποίο αναδύεται το κοτσάνι του φορέα σπόρου. Οι ρίζες που επιλέγονται διατηρούνται σε σιλό είτε όρθιες μέσα σε καφάσια ή θαμμένες σε άμμο σε ένα χώρο προστατευμένο από τον παγετό . Είναι απαραίτητο να μην πλυθούν μόνο να καθαρισθούν και να κοπεί το φύλλωμά τους πάνω από την κορυφή της ρίζας. Οι ιδανικές συνθήκες αποθήκευσης είναι σε 1 ° C με 90 ως 95% υγρασία. Καλό θα είναι να επιθεωρούνται μερικές φορές κατά τη διάρκεια του χειμώνα τα αποθηκευμένα καρότα, για να απομακρυνθούν οι ρίζες εκείνες που επηρεάζονται από την αποσύνθεση έτσι ώστε να μην επιδεινωθεί η παρτίδα στο σύνολό της. Στη συνέχεια φυτεύονται στην αρχή της άνοιξης όταν περάσει ο κίνδυνος παγετού, θάβοντας τη ρίζα, έτσι ώστε η κορυφή της να βρίσκεται είτε στο επίπεδο του εδάφους ή ελαφρώς πιο κάτω.
Οι έρευνες που πραγματοποιήθηκαν πρόσφατα φαίνεται να δίνουν προτεραιότητα σε μια αρκετά πυκνή φύτευση για να μην ευνοείται η εμφάνιση μίσχων που φέρουν τριτογενείς ομάδες λουλουδιών οι σπόροι των οποίων είναι κατώτερης ποιότητας. Στις περιοχές που είναι πιο μεσημβρινές, τα καρότα μπορούν να μείνουν στο έδαφος κατά τη διάρκεια του χειμώνα, καθόσον η γη δεν παγώνει αρκετά ώστε να χαλάσουν . Ωστόσο, η τεχνική της εκφύτευσης και της μεταφύτευσης έχει το σημαντικό πλεονέκτημα ότι επιτρέπει την επιλογή των ριζών που είναι πιο προσαρμοσμένες στα κριτήρια του κηπουρού. Αυτή η τεχνική βοηθά επίσης στην απομάκρυνση των ριζών που προέρχονται από σπόρους που έχουν υποστεί υβριδισμό με άγρια καρότα.
Τα μεμονωμένα λουλούδια του καρότου συγκεντρώνονται σε ομάδες με σχήμα ομπρέλας (πέτασος) και ανθίζουν στην άκρη του μίσχου. Οι ομάδες που ανθίζουν πρώτες αποκαλούνται “πρωτεύουσες” και βρίσκονται στο άκρο των κύριων κοτσανιών. Οι μίσχοι που αναπτύσσονται από το κύριο κοτσάνι διαμορφώνουν ομάδες ανθέων που αποκαλούνται “δευτερεύουσες”. Οι μεταγενέστεροι μίσχοι σχηματίζουν “τριτογενείς” ομάδες. Καλό είναι να συλλέγονται κατά προτίμηση οι σπόροι των πρωτευόντων ομάδων και στη συνέχεια, αν υπάρχει ανάγκη, οι σπόροι των δευτερευουσών . Η συγκομιδή των ομάδων σπόρων γίνεται με ψαλίδι κλαδέματος, όταν αρχίσουν να πέφτουν οι πρώτοι ώριμοι σπόροι. Η κατάλληλη περίοδος είναι, στην περίπτωση αυτή, πολύ νωρίς το πρωί, όταν υπάρχει ακόμη η δροσιά επάνω στα φυτά.
Μπορούμε επίσης να συλλέξουμε τις ομάδες σπόρων πριν οι πρώτοι ώριμοι σπόροι γίνουν εντελώς καφέ. Σε όλες τις περιπτώσεις, προτείνεται να συνεχισθεί η ξήρανση τους σε ξηρό μέρος και αεριζόμενο. Όταν ξεραθούν πλήρως τους τρίβουμε ανάμεσα στα χέρια μας προστατευμένα με γάντια, ή χρησιμοποιούμε κατάλληλο κόσκινο για να απαλλαγούμε από τα άχρηστα υλικά.
Στις τροπικές περιοχές, είναι συχνά αδύνατη η παραγωγή σπόρων καρότου: οι θερμοκρασίες δεν κατεβαίνουν αρκετά ώστε να προκληθεί ανθοφορία. Ένας αγρότης σποροφύλακας τοπικών ποικιλιών στον Ισημερινό, μας έχει εμπιστευθεί μια τεχνική πρόκλησης ανθοφορίας. Ζει στα 2800 μέτρα υψόμετρο στην περιοχή του Κίτο και μπορεί να παράγει σπόρους καρότου μόνο αφού αφήσει τα καρότα για δέκα ημέρες στο ψυγείο του. Μετά την περίοδο αυτή του επιβαλλόμενου κρύου, τα ανανεωμένα καρότα φυτεύονται εκ νέου στο έδαφος και φτάνουν έως τον σπόρο!
Οι σπόροι του καρότου έχουν διάρκεια βλαστικότητας κατά μέσο όρο 5 ετών. Μπορούν, ωστόσο να διατηρήσουν βλαστικότητα για 10 χρόνια και άνω. Ένα γραμμάριο περιέχει 700 με 800 σπόρους όταν έχουν αγκαθάκια. Όταν απογυμνωθούν από αυτά, ένα γραμμάριο περιέχει χίλιους σπόρους.
Οι σπόροι καρότου μπορεί μερικές φορές να παραμείνουν σε λήθαργο κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων μηνών μετά τη συγκομιδή. Σύμφωνα με τον «Οδηγό της Κηπουρικής» του 1926, οι σπόροι των καρότων ηλικίας δύο ετών είναι αυτοί που δίνουν το καλύτερο αποτέλεσμα. Σύμφωνα με το βιβλίο του J. Vercier “Καλλιέργεια λαχανικών» του 1914, ένας καλό φυτό, φορέας σπόρων καρότου μπορεί να δώσει 55 έως 70 γραμμάρια καθαρισμένων σπόρων.
Μετάφραση από τα γαλλικά : Βάσω Κανελλοπούλου και Ηρώ Μπενεσσάια
Περισσότερες πληροφορίες: www.peliti.gr / e–mai: peliti[at]peliti.gr /Τηλ. 2521550951
Fb: κοινότητα Πελίτι / YouTube: Peliti
