ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΓΕΛΟΙΟΥ ΤΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ
Το δράμα διακρίνεται σε δυο βασικά είδη. Τη τραγωδία και τη κωμωδία.
Η βασική τους διαφορά έγκειται στο ότι η τραγωδία έχει ανάγκη από το σπουδαίο και το σημαντικό στοιχείο της πράξεως την οποία μιμείται και φτάνει στην κορύφωση της «δι ελέους και φόβου», ενώ η κωμωδία δεν έχει καμία σχέση με αυτά, είναι ένα «ελαφρύ» είδος, που σκοπό έχει να διασκεδάσει, να σατιρίσει, αλλά και να διαπαιδαγωγήσει ταυτόχρονα μέσα από τη σάτιρα.
Στοιχείο της κωμωδίας αλλά και του χιούμορ γενικότερα είναι η ανατροπή της λογικής ακολουθίας των πραγμάτων από απρόβλεπτα γεγονότα, κατά τρόπο που η εξουσία της λογικής ηττάται από ένα μια συνομωσία των συμπτώσεων.
Ανάμεσα σε αυτά τα δυο βασικά, ξεχωριστά και καθαρά είδη του δράματος , εμφιλοχωρούν και άλλα, τα οποία είναι μεικτά, μπάσταρδα, γενοσημα και δεν στερούνται καθόλου ενδιαφέροντος η ψυχαγωγικού περιεχομένου.
Αναφέρομαι στο κωμικοτραγικό είδος, την ιλαροτραγωδία, τη φαρσοκωμωδία, το κωμειδύλλιο, την επιθεώρηση, τα οποία είναι συνήθως, άλλα όχι πάντα, προϊόντα προς λαϊκότερη κατανάλωση, απευθύνονται δηλαδή σε πιο απαίδευτο κοινό, και το κωμικό τους στοιχείο εμπεριέχει ένα στοιχείο κολακείας προς τον θεατή, με την έννοια ότι είναι κατωτέρου επίπεδου από το επίπεδο του μέσου θεατή.
Καλύτερα θα έλεγα, ότι οι ήρωες σε αυτά τα είδη είναι κατωτέρου επιπέδου με την έννοια ότι συμπεριφέρονται συνήθως ανεύθυνα, μοιάζουν συμπεριφορά με νήπια ,πράγμα που εύκολα το αντιλαμβάνεται ο μέσος θεατής , και εξ αυτού του λόγου, αυτόματα μπαίνει σε θέση υπεροχής και γι αυτό και γελάει με τα παθήματα τους, τα οποία οφείλονται σε αυτή τη χαζομάρα τους , βαυκαλισμένος ότι ο ίδιος είναι τάχα σπουδαίος και υπερέχει έναντι των ηρώων του έργου.
Κάποια από τα τελευταία είδη προκαλούν μεν γέλιο, πράγμα καλό και ευπρόσδεκτο, άλλα όχι μόνο δεν διαπαιδαγωγούν τον θεατή, αλλά σχεδόν πάντα τον κακομαθαίνουν, αφού αυτός φεύγει με την υπεροψία της βεβαιότητας ότι είναι ανώτερος των ηρώων, δηλαδή υπεράνω, ενώ στην πραγματικότητα είναι ένας ντενεκές και μάλιστα ξεγάνωτος.
Αυτός είναι και ο λόγος ότι τα έργα αυτών των ειδών , που παράγουν μόνο γέλιο χωρίς να ωφελούν, αποκαλούνται πολύ ορθά και ακριβοδίκαια από τους κριτικούς ως «γελοία».
Το γελοίον όμως δεν εμφιλοχωρεί μόνο στα προϊόντα της τέχνης και του θεάματος.
Άλλως τε διερχόμεθα εδώ και 40 χρόνια, παγκοσμίως, μια εποχή κατά την οποία το «είναι», χάνει όλο και περισσότερο έδαφος από το «φαίνεσθαι» και συνεπώς είναι απολύτως λογικό το γελοίο να μην αυτοπεριορίζεται στο θέαμα αλλά να γίνεται όλο και περισσότερο στοιχείο και των άλλων εκφάνσεων της ζωής.
Η πολιτική είναι ίσως ο σημαντικότερος τομέας της ζωής που μιμείται τόσο πολύ το θέαμα, η αλλιώς ο τομέας στον οποίο το θέαμα κάνει όλο και μεγαλύτερη θραύση.
Αυτό αν το συνδυάσει κανείς με την έμφυτη τάση των πολιτικών να κολακεύουν το κοινό τους, τουλάχιστον κάθε τέσσερα χρόνια, για να του υφαρπάξουν την ψήφο ανυψώνοντας το μάλιστα (προσωρινά) σε υπέρτατη θέση σε σχέση με τους ίδιους, εύκολα θα καταλάβει γιατί η πολιτική έχει τόσο προνομιακή σχέση με το γελοίο.
Το γελοίο στην πολιτική κάνει κρεσέντο ( χτυπάει κόκκινο) κατόπιν ασφαλών μαθηματικών υπολογισμών που έχω κάνει, πάντα τουλάχιστον μια φορά κάθε πενήντα χρόνια.
Και τα τελευταία πενήντα χρόνια χτύπησε όπως αναμενόταν στην ώρα του.
Τη πρώτη ήταν με τη χούντα των καραβανάδων και τις γιορτές – αποθεώσεις του κιτς στο παναθηναϊκό στάδιο.
Το «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» είχε τότε ανάγκη από φαντάρους ντυμένους αρχαίους, να παίζουν ξιφομαχία στην αρένα του καλλιμάρμαρου, ενώ έφηβοι και έφηβες λαμπαδηδρόμοι, παρήλαυναν με στρατιωτικά εμβατήρια και αγγελάκια με κύριε ελέησον και το φλεγόμενο πουλί που αναγεννάται από τις στάχτες του, υπό το άγρυπνο βλέμμα των ανθρώπων της «καταστάσεως».
Την δεύτερη έχουμε την τύχη, η την ατυχία, να το ζούμε τώρα.
Με την παρέα που προσποιείται ότι κυβερνάει από τον Γενάρη του 2015 και τα μασκαριλίκια των ανοιχτών πουκαμίσων και των καλτ εμφανίσεων μέσα στο Ελληνικό Κοινοβούλιο.
Όχι ότι με ενοχλεί το πώς ντύνεται κανείς ακόμη και αν είναι θεσμικός , αν και εκτιμώ το επίσημο ένδυμα για τις επίσημες στιγμές, αλλά με ενοχλεί ιδιαίτερα όταν με την εμφάνιση προσπαθεί ανεπιτυχώς να υποδυθεί ένα ρόλο, που κανονικά θα έπρεπε να τον παίξει στην πράξη. Είτε ο ρόλος αυτός είναι του επαναστάτη , είτε είναι αυτός της εξουσίας.
Είναι ολοκάθαρο, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι πλέον ικανός να παίξει κανένα ρόλο, εκτός από τον ρόλο που τον βάζουν να παίζει οι άλλοι.
Όταν όμως με το θέαμα, προσπαθεί να υποκαταστήσει την ουσία με τόσο γκροτέσκο τρόπο, είναι παραπάνω από σίγουρο ότι το αποτέλεσμα στο τέλος θα είναι κωμικοτραγικό και οπωσδήποτε γελοίο, έστω και αν αυτό το γελοίο διαδραματίζεται πάνω στα συντρίμμια μιας χώρας.
Από τη Χούντα μέχρι τον ΣΥΡΙΖΑ πρόκειται στην πραγματικότητα για δυο κορυφώσεις της γελοιότητας που περικλείουν μια λίγο πολύ γελοία και αντιηρωική εποχή, με κάποιες σημαντικές και δραματικές εξαιρέσεις όπως ο αντιδικτατορικός αγώνας και το πολυτεχνείο και γενικότερα ο καθημερινός αγώνας των μικρών και άγνωστων ηρώων, είτε αυτοί είναι εργάτες, είτε επιστήμονες, είτε υγιείς επιχειρηματίες, είτε δημιουργοί και γενικότερα ο αγώνας κάθε ανθρώπου να δημιουργήσει και να ζήσει την οικογένεια του με αξιοπρέπεια, κόντρα σε κάθε αντιξοότητα και σε κάθε γελοιότητα .
Η εποχή πριν τον τελευταίο αυτό κύκλο της γελοιότητας ήταν τραγική.
Ήταν μια εποχή που η σκηνή είχε θέση μόνο για μεγάλους – καλούς και κακούς – ήρωες, για φιγούρες τραγικές.
Η εποχή μετά το τέλος της γελοιότητας θα είναι εξίσου τραγική.
Ήρωες θα γεννηθούν και θα πρωταγωνιστήσουν ξανά.
Τώρα περνάμε την μεταβατική εποχή που το γελοίο κορυφώνεται και συναντιέται με το τραγικό.
Αυτή είναι και η πιο δύσκολη, η πιο δυσφορική, η πιο γκαστρωμενη εποχή.
Σε αυτές τις εποχές γεννιούνται τα τέρατα.( Συμβαίνουν σημεία και τέρατα).
Οι μεγάλες αναμετρήσεις ωστόσο είναι μπροστά και σίγουρα θα διεξαχθουν με πρωταγωνιστές άλλους από αυτούς που βλέπουμε σήμερα γύρω μας.
Δεν ξέρω ποιοι θα είναι αυτοί, αλλά ξέρω ότι θα είναι σίγουρα διαφορετικοί.
Δεν θα έχουν τίποτα να χάσουν, είτε γιατί τα έχουν χάσει όλα, είτε γιατί είναι αποφασισμένοι να τα χάσουν όλα για να κερδίσουν το αδύνατο.
Θα είναι λιγότερο εύπιστοι και περισσότερο αποφασισμένοι.
Ας μην ανησυχεί λοιπόν το φιλοθεάμον κοινό.
Τα μεγάλα δράματα είναι μπροστά.
Χαλκίδα 10 – 1 – 10
