Μετά την αναστολή της λειτουργίας του Ιατρικού Κέντρου Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων (ΙΚΑΘΒ) το 2008, το κενό στη χώρα μας, ως προς την διάγνωση και πιστοποίηση θυμάτων βασανιστηρίων, ανέλαβε να καλύψει η ΜΕΤΑδραση.
Από το Σεπτέμβριο του 2011, η ΜΕΤΑδραση αναλαμβάνει την αναγνώριση και πιστοποίηση επιζώντων από βασανιστήρια (θύματα βασανιστηρίων). Την εκπόνηση του προγράμματος επωμίζεται διεπιστημονική ομάδα (κοινωνικός λειτουργός, ιατρός, ψυχολόγος, νομικός), στην οποία συμμετέχουν πρώην στελέχη του ΙΚΑΘΒ με 25ετή εμπειρία στο αντικείμενο.
Η όλη διαδικασία είναι βασισμένη και καθοδηγείται από τις αρχές του «Πρωτοκόλλου της Κωνσταντινούπολης» – εγχειριδίου για την αποτελεσματική διερεύνηση καταγγελιών βασανιστηρίων και τεκμηρίωσή τους καθώς και άλλων τρόπων σκληρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας.
Από το 2011 έως τον Ιούνιο του 2017, έχουν επωφεληθεί από το πρόγραμμα 630 άτομα.
Η διαδικασία που ακολουθείται περιλαμβάνει:
- Μία πρώτη συνέντευξη με τον κοινωνικό λειτουργό της ομάδας. Στη διάρκεια αυτής καταγράφεται το ιστορικό του εξυπηρετούμενου και γίνεται αναφορά σε άλλες πτυχές της ζωής του (οικογενειακή κατάσταση, εκπαιδευτικό επίπεδο, πολιτική δράση, επαγγελματική δραστηριότητα κ.α.)
- Συνέντευξη με τον ιατρό και η κλινική εξέταση. Στη διάρκεια αυτών ελέγχεται η συμβατότητα των πληροφοριών από το ιατρικό ιστορικό και των αντικειμενικών ευρημάτων με συγκεκριμένες μεθόδους βασανιστηρίων.
- Δομημένη συνέντευξη πραγματοποιείται και με τον ψυχολόγο της ομάδας, όπου διερευνάται η ψυχοσύνθεση του ατόμου πριν, στη διάρκεια των βασανιστηρίων, καθώς και μετά από αυτά.
- Τελευταία συνέντευξη γίνεται με το νομικό της ομάδας. Σε αυτή διερευνάται η συμβατότητα των πληροφοριών από τις προηγούμενες συνεντεύξεις του εξυπηρετούμενου με τις συγκεκριμένες συνθήκες στη χώρας καταγωγής του (κοινωνικές, πολιτικές κλπ) κατά τη διάρκεια της αναφερόμενης περιόδου βασανισμού.
Όλες οι συνεντεύξεις διεξάγονται με τη βοήθεια εκπαιδευμένου διερμηνέα, εκτός αν οι εξυπηρετούμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν απευθείας με τους ειδικούς στα αγγλικά ή τα γαλλικά.
Ο κάθε εμπειρογνώμων συντάσσει μια τελική έκθεση πραγματογνωμοσύνης και εκτιμά την πιθανότητα βασανισμού του εξυπηρετούμενου σύμφωνα με την κλίμακα που προβλέπεται από το «Πρωτόκολλο της Κωνσταντινούπολης». Στο τέλος, και με τη σύμφωνη γνώμη όλων των εμπειρογνωμόνων, εκδίδεται το σχετικό πιστοποιητικό (συνολική έκθεση πραγματογνωμοσύνης) και παραδίδεται στον εξυπηρετούμενο αυτοπροσώπως. Επιπλέον, ο εξυπηρετούμενος παραπέμπεται σε εξειδικευμένους φορείς για την περαιτέρω υποστήριξή του ανάλογα με τις ανάγκες του.
Ο εξυπηρετούμενος είναι το μόνο άτομο που μπορεί να αποφασίσει εάν θα χρησιμοποιήσει το πιστοποιητικό για να στηρίξει το αίτημα ασύλου του, σύμφωνα με τη διεθνή νομοθεσία και πρακτική.
