Η μοναξιά μπορεί να επηρεάσει
δυσμενώς την υγεία μας στον ίδιο βαθμό με την υψηλή αρτηριακή πίεση, την
έλλειψη άσκησης, την παχυσαρκία ή το
κάπνισμα, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες.
Διαπιστώθηκε ότι η μοναξιά
συνδέεται με έναν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο θανάτου. Οι επιστήμονες
ανακάλυψαν ότι οι μοναχικοί άνθρωποι είχαν 50% μεγαλύτερο κίνδυνο πρόωρου
θανάτου, σε σύγκριση με εκείνους που είχαν καλές κοινωνικές σχέσεις. Σε
αντίθεση, η παχυσαρκία αυξάνει την πιθανότητα θανάτου πριν από την ηλικία των
70 κατά περίπου 30%, δηλαδή κατά σημαντικά χαμηλότερο ποσοστό από ό,τι η
μοναξιά.
Μελέτες έχουν δείξει ότι τα
άτομα με ισχυρότερα κοινωνικά δίκτυα απολαμβάνουν αρκετά οφέλη για την υγεία,
όπως:
• Χαμηλότερα ποσοστά καρδιακών
παθήσεων
• Λιγότερες μολυσματικές
ασθένειες λόγω του ισχυρότερου ανοσοποιητικού συστήματος
• Χαμηλότερη αρτηριακή πίεση
• Λιγότερες φλεγμονώδεις
αντιδράσεις στο άγχος
• Χαμηλότερα ποσοστά άνοιας
• Λιγότερο καταθλιπτικά
συμπτώματα
• Χαμηλότεροι ρυθμοί υποτροπής της
εθιστικής συμπεριφοράς.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια, οι κοινωνικές
διασυνδέσεις παρουσιάζουν σταθερή μείωση. Στην απομόνωση και τη μοναχικότητα
των ανθρώπων συμβάλουν οι τάσεις της εξελισσόμενης τεχνολογίας και της
στέγασης. Για παράδειγμα, σήμερα ζουν περισσότεροι Αμερικανοί μόνοι από ό,τι σε
προηγούμενες γενιές. Ενώ τα μηνύματα κειμένου και τα κοινωνικά δίκτυα καθιστούν
ευκολότερη τη σύνδεση σε επιφανειακό επίπεδο, έχουν επίσης καταστήσει πολύ πιο
εύκολο να αποφεύγεται η δημιουργία πραγματικών σχέσεων και προσωπικής επαφής.
Έχουμε γίνει μοναχικοί σε έναν
κοινωνικό κόσμο, ο οποίος επηρεάζει αρνητικά τον εγκέφαλο και το σώμα μας.
Πώς η μοναξιά
βλάπτει τον εγκέφαλό μας
Οι άνθρωποι είναι κοινωνικά ζώα
που χρειάζονται επαφή μεταξύ τους. Είναι κάτι που ο εγκέφαλός μας το
χρειάζεται. Στην πραγματικότητα, ο ισχυρότερος προγνωστικός παράγοντας για το
μέγεθος του εγκεφάλου ενός είδους είναι το μέγεθος της κοινωνικής του ομάδας. Έχουμε
αυτό το μεγάλο μυαλό στο κεφάλι μας για να κοινωνικοποιούμαστε.
Το κύριο μέλημα του εγκεφάλου μας
είναι πάντα η επιβίωσή μας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αρέσει στον εγκέφαλό
μας να είναι μέλος μιας ομάδας, και να βιώνει άγχος όταν δεν είναι. Είτε
πρόκειται για ψάρια είτε για ανθρώπους, τα ζώα που βρίσκονται στην περιφέρεια
των κοινωνικών ομάδων τους είναι αυτά που κινδυνεύουν περισσότερο από τους
θηρευτές. Η ύπαρξη αυτού του τύπου κινδύνου προκαλεί τον εγκέφαλο να παραμείνει
σε λειτουργία αυτοσυντήρησης – πάντα σε επιφυλακή.
Ο εγκέφαλός μας ερμηνεύει τις
κοινωνικές απειλές όπως και κάθε άλλη απειλή. Κάθε ανεπιθύμητη τηλεφωνική κλήση
ή κείμενο που παραμένει αναπάντητο καθίσταται ένας λόγος για τον εγκέφαλό μας να
σημάνει συναγερμό. Η μοναξιά μπορεί να βάλει τον εγκέφαλό μας σε μια κατάσταση
χαμηλού βαθμού χρόνιου στρες με σωματικές και ψυχικές συνέπειες.
Οι δυσμενείς
επιπτώσεις της μοναξιάς είναι:
• Η μοναχική ζωή αυξάνει τον
κίνδυνο αυτοκτονίας τόσο για νέους όσο και για ηλικιωμένους.
• Τα μοναχικά άτομα αναφέρουν
υψηλότερα επίπεδα αντιληπτού άγχους ακόμα και όταν εκτίθενται στους ίδιους
στρεσογόνους παράγοντες με τους μη μοναχικούς ανθρώπους, και ακόμα κι όταν
χαλαρώνουν.
• Η κοινωνική αλληλεπίδραση που
οι μοναχικοί άνθρωποι έχουν δεν είναι τόσο θετική όσο εκείνη άλλων ανθρώπων,
επομένως οι σχέσεις που έχουν δεν τους απομακρύνουν από το στρες, όπως συνήθως
κάνουν οι σχέσεις.
• Η μοναξιά αυξάνει τα επίπεδα
των ορμονών του στρες που κυκλοφορούν στο αίμα και τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης.
Υπονομεύει τη ρύθμιση του κυκλοφορικού συστήματος έτσι ώστε ο καρδιακός μυς να
λειτουργεί σκληρότερα και τα αιμοφόρα αγγεία να υποβάλλονται σε βλάβη από την
αναταραχή της ροής του αίματος.
• Η μοναξιά καταστρέφει την
ποιότητα και την αποτελεσματικότητα του ύπνου, έτσι ώστε να είναι λιγότερο
αποκαταστατικός, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Οι μοναχικοί ξυπνούν
περισσότερο τη νύχτα και περνούν λιγότερο χρόνο στο κρεβάτι με πραγματικό ύπνο,
από ό,τι οι μη μοναχικοί άνθρωποι.
Ο σκοπός της μοναξιάς
Η μοναξιά είναι μια απάντηση
του εγκεφάλου μας που εξελίχθηκε για να μας προστατεύει και να εξασφαλίζει την
επιβίωση του είδους μας. Το να αποσυνδεθείτε από τον φροντιστή σας ως νεαρός ή
να διαχωριστείτε από την ομάδα σας ως ενήλικας, θα μπορούσε να αποβεί
θανατηφόρο. Η αίσθηση της μοναξιάς υποτίθεται ότι μας ζητάει να αλλάξουμε συμπεριφορά.
Με τον ίδιο τρόπο που ο φυσικός
πόνος μας λέει να τραβήξουμε το δάχτυλό μας από μια εστία φωτιάς, ο
συναισθηματικός πόνος της απομόνωσης μας αναγκάζει να αναζητάμε άλλους
ανθρώπους, να δημιουργούμε δεσμούς και να συνδεθούμε. Η ιδέα του κοινωνικού
πόνου είναι κάτι περισσότερο από μια μεταφορά. Οι μελέτες λειτουργικής απεικόνισης
μαγνητικού συντονισμού (fMRI) δείχνουν ότι οι περιοχές του
εγκεφάλου που διεγείρονται όταν αντιμετωπίζουν απόρριψη είναι οι ίδιες με τον
φυσικό πόνο.
Έτσι, η μοναξιά εξυπηρετεί έναν
χρήσιμο σκοπό και αποτελεί μέρος της κανονικής ανθρώπινης εμπειρίας.
Στο βιβλίο του, «Η μοναξιά: η ανθρώπινη φύση και η ανάγκη
για κοινωνική σύνδεση», ο John Cacioppo γράφει: Λάβετε υπόψη, ωστόσο, ότι
μπορούμε όλοι να γλιστρήσουμε μέσα και έξω από τη μοναξιά. Το να αισθάνεσαι
μοναξιά σε κάποια συγκεκριμένη στιγμή απλά σημαίνει ότι είσαι άνθρωπος. … η
ανάγκη για μια ουσιαστική κοινωνική σύνδεση και ο πόνος που αισθανόμαστε χωρίς
αυτό, καθορίζουν τα χαρακτηριστικά του είδους μας. Η μοναξιά γίνεται ζήτημα ανησυχίας
μόνο όταν εγκαθίσταται σε αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα για να δημιουργήσει
έναν επίμονο, αυτοσυγκρατούμενο βρόχο αρνητικών σκέψεων, αισθήσεων και
συμπεριφορών.
Οι συνδετικές χημικές ουσίες στον εγκέφαλο
Η ανθρώπινη αλληλεπίδραση και
οι κοινωνικές δοσοληψίες μεταβάλλουν τους νευροδιαβιβαστές και τη δραστηριότητα
τους εγκεφάλου μας με ευεργετικούς τρόπους.
Οξυτοκίνη
Η οξυτοκίνη είναι απαραίτητη
για τη δημιουργία και διατήρηση ισχυρών δεσμών και υγιών κοινωνικών
αλληλεπιδράσεων. Η επαφή δέρματος-δέρματος απελευθερώνει οξυτοκίνη. Μπορούμε
αυξήσουμε τα επίπεδα οξυτοκίνης από το σεξ, από μια αγκαλιά ή απλά κουνώντας τα
χέρια. Η απλή κοινωνική αλληλεπίδραση, όπως η επαφή με τα μάτια ή απλώς το να
βρίσκεται κανείς γύρω από άλλους ανθρώπους, όπως σε ένα καφενείο ή
βιβλιοπωλείο, προκαλεί επίσης απελευθέρωση οξυτοκίνης.
Σεροτονίνη
Η σεροτονίνη είναι μια νευροχημική
ουσία που παίζει πολλούς και διαφορετικούς σημαντικούς ρόλους και ενισχύεται
από την κοινωνική αλληλεπίδραση. Ο πρόδρομος φλοιός του εγκεφάλου σας, ο οποίος
ελέγχει πρωτίστως την προσωπικότητα και την εκτελεστική λειτουργία, βασίζεται
σε μεγάλο βαθμό στη σεροτονίνη. Αυτό το νευροχημικό στοιχείο επηρεάζει σε
μεγάλο βαθμό τη συνολική μας διάθεση.
Το φως του ήλιου και η άσκηση
μπορούν να αυξήσουν την παραγωγή σεροτονίνης, όπως και ορισμένα αντικαταθλιπτικά
και συμπληρώματα. Τα επίπεδα σεροτονίνης αυξάνονται επίσης από το να συναντάμε τους
φίλους μας έξω, ένα μασάζ, ένα χαμόγελο ή γέλιο και από τις ευχάριστες
αναμνήσεις.
Ενδορφίνες
Το να έχουμε πολλούς φίλους
αυξάνει τις ενδορφίνες στον εγκέφαλό μας. Οι ενδορφίνες καλύπτουν τον πόνο ή
την ταλαιπωρία και είναι ο λόγος για την αύξηση της ενέργειας που αισθανόμαστε με
την αντίδραση “πάλεψε ή τρέχα”. Οι ενδορφίνες μάς δίνουν τη δύναμη
που χρειαζόμαστε για να έχουμε αρκετή ενέργεια να αντιμετωπίζουμε οποιαδήποτε
κατάσταση.
Η έρευνα έδειξε ακόμη ότι οι
άνθρωποι με περισσότερους φίλους είχαν υψηλότερη ανοχή στον πόνο. Ο κοινωνικός
πόνος είναι ο ίδιος με τον φυσικό πόνο στον εγκέφαλό μας.
Η έντονη σωματική άσκηση, η
σεξουαλική επαφή και ο οργασμός παράγουν ενδορφίνες. Το γέλιο και το τέντωμα προκαλούν
επίσης την απελευθέρωση των ενδορφινών, όπως και ο βελονισμός.
Συναναστραφείτε
Στον σημερινό κόσμο, με τις
ψηφιακές συσκευές μας που προσφέρουν 24ωρη ψυχαγωγία στο σπίτι, είναι πιο
σημαντικό από ποτέ να έχουμε προσωπικό χρόνο και να συνδεθούμε προσωπικά με την
οικογένεια, τους φίλους και την κοινότητά μας. Η άσκηση στο γυμναστήριο, η
παρακολούθηση κοινωνικών εκδηλώσεων, το γεύμα με έναν φίλο ή ο προγραμματισμός
μιας οικογενειακής νύχτας είναι εξαιρετικοί τρόποι για να διατηρήσουμε τους
ανθρώπινους δεσμούς μας και να βοηθάμε τον εγκέφαλό μας να απελευθερώνει υγιή
νευροχημικά.
Η ευτυχία και η ζωή μας
εξαρτώνται από αυτό.
Πηγή: thebestbrainpossible.com
