Η Διάσκεψη για το Κλίμα, στο Κατοβίτσε της Πολωνίας, ξεκίνησε. Με πολλές προσδοκίες και άλλες τόσες ανησυχίες. Ξεφυλλίζω τις εφημερίδες και διαβάζω:
“Το αβάσταχτο κόστος του θερμοκηπίου”, “πιέσεις για άμεσο περιορισμό της εκπομπής αερίων ασκούν ισχυρά επιχειρηματικά λόμπι, όπως αυτό των ασφαλιστικών εταιριών”, “θύμα των αλλαγών η αγροτική παραγωγή”.
Δεν το κρύβω, λίγο τρομάζω και πιο πολύ αναθαρρεύω. Επιτέλους ξυπνήσαμε, σκέφτομαι, κάτι κινείται, μπορεί και να το γυρίσουμε το παιχνίδι.
Και μετά βλέπω τη λεπτομέρεια. Γιατί ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Το απόκομμα γράφει “Κυριακή 28 Ιανουαρίου 2007”. Σχεδόν 12 χρόνια πριν.
12 χρόνια μετά και ακόμα αναμασάμε τα ίδια λόγια. Ώσπου μία ωραία μέρα – η ιστορία θα γράψει ότι το ημερολόγιο έγραφε Δευτέρα 8 Οκτωβρίου 2018 – η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) έριξε την… βόμβα: αν δεν έχουμε μειώσει στο μισό τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στα επόμενα 12 χρόνια, χάνουμε την τελευταία μας ευκαιρία για έναν βιώσιμο πλανήτη.
Μόλις 12 χρόνια για να πάρουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να περιορίσουμε την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5ο C.
Αυτά περιλαμβάνουν την πλήρη απεξάρτηση από τον λιγνίτη και κατά το ήμισυ από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ως το 2030, και την αντικατάστασή τους με εξοικονόμηση, καθαρή ενέργεια και αποθήκευση. Στόχος η απόλυτη απεξάρτηση από όλα τα ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2050. Περιλαμβάνουν όλα εκείνα τα μέτρα και τις πολιτικές που θα εξασφαλίσουν μία δίκαιη μετάβαση για περιοχές και κοινωνίες που εξαρτώνται από τον λιγνίτη.
Περιλαμβάνουν επίσης στροφή στην ηλεκτροκίνηση (σε συνδυασμό με μέσα σταθερής τροχιάς και συλλογικής μεταφοράς), συνεπώς εξαφάνιση της ρύπανσης που προκαλεί 12.000 πρόωρους θανάτους ετησίως στη χώρα μας.
Περιλαμβάνουν επίσης την προστασία δασών και θαλασσών (μια και είναι οι μεγαλύτερες φυσικές αποθήκες άνθρακα) και κατακόρυφη μείωση στην εντατική παραγωγή και την κατανάλωση κρέατος (η βιομηχανική κτηνοτροφία έχει μεγάλη συμμετοχή στις εκπομπές θερμοκηπικών αερίων) καθώς και πιο ορθολογική διαχείριση των αποβλήτων.
Ποιος θα έλεγε όχι σε όλα αυτά; Ποιος θα έλεγε όχι σε μία σειρά από μέτρα τα οποία μπορούν να κάνουν την Ελλάδα, και κατ’ επέκταση τη ζωή μας, πολύ πιο βιώσιμη, πιο ανθρώπινη και πιο όμορφη; Μέτρα που μπορούν να άρουν κοινωνικές αδικίες και να βοηθήσουν στο μετριασμό σημαντικών παθογενειών του σημερινού οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης;
Και μετά έρχεται το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) του Υπουργείου – όπως όλα τα σχέδια των προηγούμενων κυβερνήσεων – για να μας επαναφέρει στην πραγματικότητα και στον ‘σωστό’ δρόμο. Έναν δρόμο στρωμένο με λιγνίτη, φυσικό αέριο και πετρέλαια. Σαν μην άλλαξε τίποτα.
Στην ουσία, μας δείχνει πόσο δύσκολο είναι να διαταραχθούν ισορροπίες δεκαετιών – να το θέσουμε κομψά – ακόμα και όταν το κόστος αυτών των επιλογών επιβαρύνει το σύνολο της κοινωνίας. Ακόμα και όταν η επιστήμη σου λέει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο οτι το διακύβευμα είναι η ίδια σου η επιβίωση σε αυτήν τη χώρα.
Πριν από 12 χρόνια μιλούσαμε για την ανάγκη να προστατεύσουμε – γενικά και αόριστα – τις επόμενες γενιές. Όχι πια. Σήμερα ξέρουμε ότι πρέπει να δράσουμε άμεσα για να σώσουμε ΑΥΤΗ τη γενιά.
Συνεπώς οι δικαιολογίες περί αδράνειας ή ανικανότητας του συστήματος πέφτουν πλέον στο κενό. Ο κόμπος έφτασε στο χτένι. Ξεμείναμε από χρόνο.
12 χρόνια για να μειώσουμε τις ανθρωπογενείς εκπομπές στο μισό και 30 για να τις εκμηδενίσουμε. Να κάνουμε τις αλλαγές που δεν μας άφησαν να κάνουμε. Αλλιώς χάνουμε τα πάντα.
Ίσως τελικά να κρύβεται μία ευλογία πίσω από όλο αυτό. Ίσως η πίεση χρόνου καταφέρει να συσπειρώσει την κοινωνία μας με παρόμοιο τρόπο που μεγάλα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα την συσπείρωσαν κατά το παρελθόν.
Απαιτείται εθνική πανστρατιά, βαθιές τομές, μεγάλες αλλαγές, γρήγορες αποφάσεις, ειλικρίνεια, ενημέρωση. Κυρίως, απαιτείται συμμετοχή της κοινωνίας, βέλτιστες πρακτικές και – κυρίως – μεγάλα και γοργά βήματα.
Μία μικρή αρχή είναι η δράση για το κλίμα την Κυριακή 9 Δεκεμβρίου, μέσω της οποίας ξεκινάμε μία φιλόδοξη και αισιόδοξη πορεία: να αλλάξουμε τη γκρίζα πραγματικότητα και να είμαστε αυτές και αυτοί που θα πούμε ότι προσπαθήσαμε να αλλάξουμε τις ζωές μας προς το καλύτερο. Ότι έστω και την τελευταία στιγμή, κάναμε αυτό που χρειαζόταν. Και ξεπεράσαμε τα όριά μας.
Η δράση της Κυριακής θα είναι μόνο η αρχή. Να είστε εκεί τόσο την Κυριακή όσο και σε όλη αυτή την πορεία για τη ζωή.
