Το περιβάλλον –
όπως η κοινωνία και οικονομία – επηρεάζεται δραματικά από την κρίση.
Φαινομενικά, η μείωση της παραγωγής και κατανάλωσης οδηγεί σε μείωση ρύπανσης. Στην
πραγματικότητα όμως, η ρύπανση αυξάνεται, διότι η προστασία του περιβάλλοντος δεν
αποτελεί προτεραιότητα για τις κυρίαρχες πολιτικές. Σε αυτό συμβάλλει ο
νεοφιλελευθερισμός με την «αγία τριάδα» του: α) ακρωτηριασμός και απορρύθμιση
του δημόσιου τομέα, β) ιδιωτικοποιήσεις και απόλυτη ελευθερία στις εταιρείες
και γ) μεγάλες περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες.
Όσο
συνεχίζεται η εφαρμογή της «αγίας τριάδας» του νεοφιλελευθερισμού, τόσο βαθαίνει
και οξύνεται η κρίση του συστήματος και αυξάνονται οι περιβαλλοντικές
επιπτώσεις. Για μερικούς όμως, η κρίση είναι ευκαιρία για κερδοσκοπία με την
ιδιωτικοποίηση των βασικών αγαθών, υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και των φυσικών
πόρων. Μεταξύ αυτών, κυρίαρχη θέση έχουν 4 τομείς προτεραιότητας (καθόλου
τυχαία): Νερό, Ενέργεια, Τροφή και Απορρίμματα (Ν.Ε.Τ.Α.).
Νερό:
σύμφωνα με διεθνείς έρευνες πανεπιστημίων, ινστιτούτων, του Ευρωπαϊκού
Κοινοβουλίου, ακόμα και της Παγκόσμιας Τράπεζας, παντού στον κόσμο, όπου υπήρξε
ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης-αποχέτευσης, αυτή συνοδεύθηκε από
υποβάθμιση της ποιότητας νερού, υποβάθμιση υποδομών, αύξηση απωλειών νερού και
αύξηση τιμολογίων. Εφαρμόζοντας τα αποτελέσματα αυτά στην περίπτωση ιδιωτικοποίησης
της ΕΥΑΘ, οι αναμενόμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις περιλαμβάνουν κατασπατάληση
των υδατικών πόρων, χαμηλή ποιότητα πόσιμου νερού και επιβάρυνση του Θερμαϊκού
κόλπου.
Ενέργεια:
η έντονη παρουσία νέφους στις πόλεις (πχ πρωτοφανή επεισόδια στη Θεσσαλονίκη τους
δύο πρόσφατους χειμώνες), ένεκα αύξησης των τιμών πετρελαίου θέρμανσης και
φυσικού αερίου και παράλληλης μείωσης εισοδημάτων, που οδήγησαν αναγκαστικά
στην ανεξέλεγκτη χρήση ξύλων και άλλων υλικών, αποτελεί ένα πρώτο δείγμα του τι
σημαίνει η ιδιωτικοποίηση του ενεργειακού τομέα. Ακόμα και η εφαρμογή
ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) σε βιομηχανικές κλίμακες (με φαραωνικά έργα
που εγκαθίστανται οπουδήποτε και χωρίς περιορισμούς) έχει δραματικές
περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ενώ υπάρχουν οι δυνατότητες στην Ελλάδα για εγκατάσταση
ΑΠΕ εκτός περιοχών περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά ευαίσθητων. Ενδεικτικά,
στην Κεντρική Μακεδονία, το τεχνικά και οικονομικά εκμεταλλεύσιμο αιολικό και
ηλιακό δυναμικό είναι 7 φορές περισσότερο από τις ανάγκες της σε ηλεκτρική
ενέργεια.
Τροφή:
η ιδιωτικοποίηση όλου του κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης επιχειρείται να
πάρει και θεσμοθετημένη μορφή με τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, τον codex alimentarius, τις ιδιωτικές
πατέντες στους σπόρους και μαζί με την ανεξέλεγκτη χρήση φυτοφαρμάκων και
λιπασμάτων (που ρυπαίνουν έδαφος και νερά) απειλούν δραματικά την ασφάλεια των
τροφίμων και την υγεία των καταναλωτών. Κι αυτά, με τις τιμές των τροφίμων να
αυξάνουν εν μέσω κρίσης, για χάρη των μεσαζόντων και των μεγάλων αλυσίδων
τροφίμων.
Απορρίμματα:
στη θέση των σημερινών ανεξέλεγκτων χωματερών (ΧΑΔΑ) και χώρων υγειονομικής
ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), προωθείται πανελλαδικά η εγκατάσταση εργοστασίων
καύσης – ενεργειακής αξιοποίησης των αστικών στερεών απορριμμάτων (ΑΣΑ) στα
πλαίσια ιδιωτικοποίησης της διαχείρισης τους. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι με
βάση τις επιστημονικές έρευνες, την παγκόσμια εμπειρία και τις ευρωπαϊκές
οδηγίες υπάρχει μια ιεράρχηση των
μεθόδων διαχείρισης των ΑΣΑ, κατά την οποία, οι χωματερές και ΧΥΤΑ
αποτελούν την τελευταία και χειρότερη λύση, τα εργοστάσια καύσης – παραγωγής
ενέργειας αποτελούν την προτελευταία χειρότερη λύση, ενώ η καλύτερη λύση από
κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική άποψη, είναι με σειρά προτεραιότητας
και σε συνδυασμό: 1) η πρόληψη-μείωση, 2) η επαναχρησιμοποίηση και 3) η
ανακύκλωση-λιπασματοποίηση των ΑΣΑ.
Στον αντίποδα
της ιδιωτικοποίησης, που παρουσιάζεται ως μονόδρομος από τον νεοφιλελευθερισμό,
αναδύεται η εναλλακτική λύση του συνεργατισμού, της αυτοδιαχείρισης, της
κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας με άμεση δημοκρατία και με την προστασία
του περιβάλλοντος ως πρώτη προτεραιότητα.
