* Οι προτάσεις αφορούν ελεύθερους επαγγελματίες ασφαλισμένους του πρώην ΟΑΕΕ και ανάλογες θα πρέπει να είναι οι βελτιώσεις για τους οφειλέτες ασφαλισμένους των υπολοίπων ταμείων μη μισθωτών.
Στην Ελλάδα σήμερα, εργάζονται περίπου 1.200.000 ως ελεύθεροι επαγγελματίες εκ των οποίων οι 600.000 αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμεία και ως εκ τούτου αυτό έχει άμεσες επιπτώσεις στο συνταξιοδοτικό καθώς και στην ασφάλιση υγείας. Οι μέσες οφειλές ανέρχονται στις 20.000 ευρώ κατά ασφαλισμένο.
Για την διευκόλυνση των οφειλετών η κυβέρνηση με το νόμο 4611/2019, θέσπισε μια μορφή ειδικής ρύθμισης οφειλών «120 δόσεων» για τους ασφαλισμένους. Με βάση τη ρύθμιση αυτή οι οφειλέτες καλούνται να καταβάλλουν το ποσό των 50-100 ευρώ ανά μήνα για τη ρύθμιση καθαυτή όπως επίσης και το ποσό των 180 ευρώ και άνω για τα τρέχοντα ασφάλιστρα. Συνολικά το μηνιαίο ποσό καταβολής ανά ασφαλισμένο ανέρχεται στα 250-350 ευρώ. Αν και η ρύθμιση αυτή εξασφαλίζει απαλλαγή από το 60% της οφειλής για κάθε ασφαλισμένο η παραβίαση των όρων της ρύθμισης επιφέρει ολική απώλεια των συγκεκριμένων ευεργετικών διατάξεων.
Οι επιβαλλόμενες ασφαλιστικές εισφορές στους ελεύθερους επαγγελματίες οδηγούν σε εξελίξεις οι οποίες είναι όχι μόνο δυσμενείς για τη συγκεκριμένη ομάδα αλλά έχουν και σοβαρές αρνητικές συνέπειες για την εθνική οικονομία, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψιν ότι οι ελεύθεροι επαγγελματίες αποτελούν υψηλό ποσοστό των απασχολούμενων στη Ελλάδα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στα ιδιαίτερα χαμηλά εισοδήματα της συγκεκριμένης κατηγορίας, μέχρι 9.000 ευρώ ετησίως, το ποσοστό του εισοδήματος το οποίο θα απομένει μετά τις συνολικές επιβαρύνσεις με φόρους, ασφαλιστικές εισφορές κ.λπ. υπολείπεται του 50% σύμφωνα με μελέτη του Οικονομικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας. Μάλιστα σύμφωνα με τους ίδιους υπολογισμούς, είναι ενδεικτικό ότι για ετήσιο εισόδημα προ φόρων ύψους 4.000 ευρώ, το ποσοστό των ασφαλιστικών κρατήσεων, φόρων κλπ. υπερβαίνει ακόμη και το 75% ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για ετήσιο εισόδημα προ φόρων ύψους 5.000 ευρώ υπερβαίνει το 65%.
Ποσοστά μεγαλύτερα από 50% υπάρχουν και στα υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια τα οποία ωστόσο έχουν χαμηλότερη οριακή ροπή προς κατανάλωση οπότε η μείωση του εισοδήματός τους δε μεταφράζεται σε σχεδόν ισόποση μείωση της κατανάλωσης αν και σε κάθε περίπτωση κάθε μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης επιδρά αρνητικά στο επίπεδο του εθνικού εισοδήματος του οποίου αποτελεί τη βασικότερη συνιστώσα. Είναι προφανές ότι τα συγκεκριμένα επίπεδα εισοδήματος από μόνα τους υπολείπονται ήδη κατά πολύ οποιασδήποτε έννοιας αξιοπρεπούς διαβίωσης πόσο μάλλον αν ληφθεί υπόψη η εξοντωτική φορολόγησή τους και οι ασφαλιστικές κρατήσεις.
Για τους παραπάνω λόγους μόνο ένα 5% των οφειλετών εντάχθηκαν σ’ αυτό το «φαινομενικά» ευεργετικό πλαίσιο, μιας και ο μέσος ελεύθερος επαγγελματίας, με τα λιγοστά εισοδήματα που διαθέτει για να επιβιώσει, αδυνατεί να καταβάλλει όλες αυτές τις οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία και το κράτος.
Για την βελτίωση του ήδη υπάρχοντος νόμου περί ρύθμισης των οφειλών προς τα ασφαλιστικά ταμία συνοψίζουμε τις παρακάτω προτάσεις:
- Μείωση των οφειλών με επανυπολογισμό των οφειλόμενων εισφορών, με βάση την κατώτατη εισφορά σύνταξης 117,22 ευρώ ανά μήνα. Αφαίρεση εισφορών για υπηρεσίες παροχών υγείας και εισφοράς επιδόματος ανέργων, από τις οποίες ήταν αποκλεισμένοι και είναι αδύνατον να παρασχεθούν μεταχρονολογημένα, εάν ο οφειλέτης αποπληρώσει μέσω ρύθμισης.
- Αφαίρεση 50% των προσαυξήσεων και παγίωση της νέας μειωμένης οφειλής, χωρίς τον κίνδυνο να επανέλθει το αρχικό ποσό οφειλής με τις άδικες χρεώσεις.
- Μείωση επιτοκίου στο 2,5 και ισχυρά οικονομικά κίνητρα πρόσθετης διαγραφής προσαυξήσεων, προκειμένου να ενταχθεί ο ασφαλισμένος σε μακροχρόνια ρύθμιση.
- Νέος ανεξάρτητος νόμος για μακροχρόνια ρύθμιση οφειλών, με 2ετή καταληκτική ημερομηνία ένταξης, προκειμένου σε βάθος 2ετίας το σύνολο των οφειλετών να ενταχθεί στην ρύθμιση, όσο η οικονομία θα προχωράει με θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
- Αποσύνδεση ρύθμισης από την καταβολή τρεχουσών εισφορών, για τους ενεργούς επαγγελματίες και αύξηση αριθμού δόσεων ρύθμισης που θα οδηγούν σε έξοδο από αυτή.
- Δυνατότητα ένταξης στη ρύθμιση με το ελάχιστο ποσό δόσης για εισοδήματα έως 10.000.
- Αποσύνδεση ασφαλιστικής ενημερότητας, με τις οφειλές προ του 2017, για εισοδήματα έως 10.000.
- Για όσους έχουν οφειλές εκτός ρύθμισης, δυνατότητα χορήγησης αυτοτελούς ασφαλιστικής ενημερότητας για έργα με το δημόσιο, με παρακράτηση στην πηγή, ποσοστού (5 έως 10%) από την οικονομική πράξη για την οποία εκδίδεται η ενημερότητα.
- Αύξηση ορίου οφειλής, για όσους πληρούν τις υπόλοιπες προϋποθέσεις για συνταξιοδότηση, στις 30.000, από 20.000 που είναι τώρα.
- Δημιουργία διεύθυνσης επίλυσης ειδικών υποθέσεων, προκειμένου να επιλύονται ευνοϊκά για τον ασφαλισμένο, με ταχείς ρυθμούς και με κοινωνικά κριτήρια, περιπτώσεις που δεν προβλέπονται από την ισχύουσα νομοθεσία.
* Το κείμενο προέκυψε μέσα από διάλογο με κοινωνικούς φορείς και ασφαλισμένους.
Γιάννης Λεβεντίδης
Αναπλ. Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών ΕΚΠΑ
Υποψήφιος Βουλευτής ΜέΡΑ25 Δυτικού Τομέα Αθηνών Β2
