ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΝΑ ΤΟ ΚΑΝΟΥΜΕ ΟΠΩΣ Ο ΣΤ. ΚΑΣΣΕΛΑΚΗΣ. ΑΝΑΞΙΟΠΡΕΠΗΣ ΚΑΙ ΕΞΕΥΤΕΛΙΣΤΙΚΗ Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ. ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΚΑΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ. ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Στη συντριπτική πλειοψηφία των κομμάτων, στις Δυτικές (κατ’ όνομα μόνο) δημοκρατίες, υπάρχει μια τεράστια διαφορά ισχύος ανάμεσα, από τη μια, στον ηγέτη και την ηγετική ομάδα και, από την άλλη, το απλό μέλος. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η άποψη του ηγέτη ή της ηγετικής ομάδας έχει άπειρες φορές περισσότερη δυνατότητα να επικρατήσει, μέσα στο κόμμα, σε σχέση με την άποψη του απλού μέλους. Για παράδειγμα, ενώ η άποψη του ηγέτη ή της ηγετικής ομάδας έχει διάφορους τρόπους ώστε να επικοινωνηθεί σε όλα τα μέλη του κόμματος, η άποψη του απλού μέλους δεν έχει, σχεδόν καθόλου, αυτή τη δυνατότητα. Στα κόμματα δεν υπάρχει θεσπισμένη η δυνατότητα οριζόντιας επικοινωνίας μεταξύ των μελών και των οργανώσεων. Ούτε λαμβάνονται μέτρα για την ισότιμη προβολή των απόψεων και ειδικότερα την ισότιμη προβολή της άποψης του απλού μέλους. Έτσι, με αυτή τη σειρά από άποψη έκτασης και έντασης της μετάδοσης, κυκλοφορεί μόνο η άποψη του ηγέτη, μετά της ηγετικής ομάδας και κατόπιν των πολύ υψηλόβαθμων στελεχών.
Επομένως, ένα άτομο το οποίο συμμετέχει σε αυτά τα κόμματα, σαν απλό μέλος, δέχεται, από την αρχή, ότι η δική του άποψη μετράει απειροελάχιστα μπροστά στην άποψη του ηγέτη, της ηγετικής ομάδας και των πολύ υψηλόβαθμων στελεχών. Άνθρωποι που αποδέχονται τέτοιες τεράστιες ανισότητες ισχύος και τοποθετούν τον εαυτό τους σε εξευτελιστική θέση από την άποψη της ισχύος, μπορεί να είναι μόνο αναξιοπρεπείς. Βέβαια, πολλές φορές, αποδέχονται τον εξευτελισμό και την αναξιοπρέπεια τους γιατί προσδοκούν να έχουν ανταλλάγματα. Πρόκειται για τις γνωστές πελατειακές σχέσεις. Σε άλλες περιπτώσεις δέχονται αυτή την εξευτελιστική τους θέση μέσα στα κόμματα γιατί έχουν συνηθίσει σε εξευτελιστικές καταστάσεις γενικότερα μέσα στη ζωή. Η εργασιακή ζωή μέσα στις επιχειρήσεις είναι, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, μια τέτοια περίπτωση έντονης μαθητείας σε υποδεέστερη και ταπεινωτική θέση. Σε άλλες περιπτώσεις, έχουν πεισθεί ότι αυτή η ανισότητα ισχύος είναι κατά κάποιο τρόπο «θεάρεστη» και η εξευτελιστική τους κατάσταση εξυπηρετεί κάποιον ανώτερο πολιτικό σκοπό. Πολλές φορές μπορούν να συνυπάρχουν ταυτόχρονα και οι τρεις παραπάνω καταστάσεις σε έναν άνθρωπο ή επιμέρους συνδυασμοί τους. Ένα ίσως συχνό παράδειγμα, με βάση το προηγούμενο σκεπτικό, είναι το μεσαίο κομματικό στέλεχος που αποδέχεται την εξευτελιστική διαφορά ισχύος του από τα υψηλόβαθμα στελέχη και τον αρχηγό, προκειμένου, έχοντας έλλειψη ισχύος στη γενικότερη κοινωνική του ζωή, να αποκτήσει, και αυτός (ή αυτή), κάπου, κάποια ισχύ και τότε το κόμμα του δίνει αυτή τη δυνατότητα και ευκαιρία.
Σε αυτό το σημείο έχει τη σημασία του να παρατηρήσουμε ότι συνήθως υπάρχουν διάφοροι βαθμοί εξευτελισμού και αναξιοπρέπειας μέσα στα κόμματα οι οποίοι δεν αφορούν μόνο το απλό μέλος. Έτσι, και υψηλόβαθμα στελέχη μπαίνουν στη θέση του εξευτελισμού και της αναξιοπρέπειας, μπροστά στον αρχηγό, όταν αποδέχονται την άποψη του αρχηγού και ευνουχίζουν ή σιωπούν πλήρως τη δική τους άποψη. Τέτοια υψηλόβαθμα στελέχη αποδέχονται την αναξιοπρέπεια τους, για παράδειγμα, στην περίπτωση ενός κυβερνητικού κόμματος, διότι προσδοκούν κάποια θέση στη κυβέρνηση ή έστω στον κρατικό μηχανισμό. Σε αυτή την περίπτωση ανταλλάσσουν την πολιτική και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια τους με διαφόρων ειδών οφέλη.
ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ: ΜΙΑ ΜΕΡΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Όποιο κόμμα θέλει να αποκαλείται δημοκρατικό και να το εννοεί, πρέπει να έχει τελείως διαφορετικές δομές από τα υπάρχοντα. Ο σκοπός του παρόντος κειμένου είναι, κυρίως, να θέσει το πρόβλημα και να προτείνει μια συγκεκριμένη στρατηγική. Αυτό είναι ήδη σημαντικό, γιατί η ευνουχισμένη σκέψη, από τη συνήθεια και τη προπαγάνδα, στα οποία είναι πολύ ευάλωτος ο ανθρώπινος εγκέφαλος, θεωρεί ως δημοκρατικά τα υπάρχοντα κόμματα και αξιοπρεπή τη συμμετοχή τους σε αυτά. Έτσι, σε αυτή τη φάση, θα προτείνω ένα μόνο, αλλά πολύ σημαντικό, παράδειγμα των δημοκρατικών προαπαιτούμενων, που αποτελεί τομή σε σχέση με την αναξιοπρέπεια:
Μια κεντρική επιτροπή συλλέγει τις απόψεις και προτάσεις όλων των μελών του κόμματος, τις ταξινομεί θεματικά και τις οργανώνει σε συγκροτημένες διαφορετικές προτάσεις. Ακολουθούν δημοψηφίσματα (κυρίως ηλεκτρονικά), σε τακτική βάση (π.χ. κάθε μήνα) με δυνατότητα συμμετοχής όλων των μελών. Έτσι, φτιάχνονται προγράμματα, στρατηγικές και τακτικές.
Η προαναφερθείσα κεντρική επιτροπή πρέπει να απαρτίζεται τόσο από εκλεγμένα μέλη, όσο και από κληρωμένα μέλη, με τυχαία κλήρωση. Τα κληρωμένα μέλη μάλλον θα πρέπει να αποτελούν την πλειοψηφία της κεντρικής επιτροπής και πάντως ΔΕΝ θα πρέπει να είναι η μειοψηφία. Έχει μεγάλη σημασία η κλήρωση, σαν μέθοδος επιλογής, γιατί, με αυτό τον τρόπο, τυχαία μέλη τοποθετούνται και μαθητεύουν σε υπεύθυνες θέσεις, δίνοντας τη δυνατότητα σε όλους να έχουν αυτή την υπεύθυνη εμπειρία. Ταυτόχρονα, σπάνε οι εσωκομματικοί μηχανισμοί, που επιβάλλουν μόνο άτομα που ανήκουν σε αυτούς και περιθωριοποιούν τα μέλη με ανεξάρτητη σκέψη, αναγκάζοντας σε υποταγή στον αρχηγό ή σε επί μέρους αρχηγούς και τάσεις ή, εναλλακτικά, προκειμένου να σωθεί η αξιοπρέπεια, στην αποχώρηση από το κόμμα.
ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ
Όταν οι δομές των κομμάτων είναι ολιγαρχικές, όπως είναι οι δομές των υπαρχόντων κομμάτων, είναι αδύνατο να υποστηρίζονται πλήρως τα συμφέροντα των πολλών, ότι ηρωικό, παραπλανητικό και εκμαυλιστικό κι αν λένε οι αρχηγοί, οι ηγετικές ομάδες και τα υψηλόβαθμα στελέχη. Και όταν οι πολίτες αποδέχονται τον εξευτελισμό τους και την αναξιοπρεπή τους κατάσταση, μέσα στα κόμματα, τίποτα καλό δεν έχεις να περιμένεις τελικά από αυτούς. Και επίσης και αυτό πολύ σημαντικό, τέτοιοι πολίτες εξευτελισμένοι και αναξιοπρεπείς, τίποτα καλό δεν έχουν και οι ίδιοι να περιμένουν από τον εαυτό τους (μια άλλη φωνή λέει, όμως, ότι, κάποιοι από αυτούς, έχουν να περιμένουν: ανταλλάσσουν, όπως έχουμε πει, την αξιοπρέπεια τους με οφέλη, διαφόρων τύπων, που το κόμμα τους παρέχει).
Επίσης, κάτι πολύ σημαντικό, όταν οι δομές των κομμάτων είναι ολιγαρχικές περιορίζεται η συλλογική πολιτική ευφυία και συνακόλουθα η πολιτική ικανότητα του κόμματος. Αυτό συμβαίνει γιατί όταν τα απλά μέλη δεν έχουν ισχύ και πλήρη και ισότιμη συμμετοχή στις αποφάσεις, τότε δεν έχουν κίνητρο να σκεφτούν αυτόνομα και δημιουργικά. Επίσης, όπως είπαμε, προκειμένου να διατηρήσουν την αξιοπρέπεια τους, αποχωρούν από το κόμμα. Αυτός ο περιορισμός της συλλογικής πολιτικής ευφυίας, με τη σειρά του, επηρεάζει τους πάντες μέσα στο κόμμα. Και μετά, σε έναν φαύλο κύκλο, χειροτερεύει πάλι η συλλογική πολιτική ευφυία και ικανότητα του κόμματος. Στη πορεία της ζωής του κόμματος, ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται αενάως, χαμηλώνοντας διαρκώς το επίπεδο της συλλογικής πολιτικής ευφυίας και ικανότητας του κόμματος, αλλά και της ατομικής πολιτικής ευφυίας και ικανότητας των δρώντων παραγόντων, από τον αρχηγό μέχρι το απλό μέλος. Αυτός είναι ένας καθοριστικός λόγος που, ηγέτες που στην αρχή φαίνονται ευφυέστατοι και με ικανότητες, στην πορεία φαίνεται να ανοηταίνουν όλο και περισσότερο και όλοι να αναρωτιούνται πως χάθηκαν οι αρχικές τους ικανότητες.
ΠΟΥ ΚΟΛΛΑΕΙ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ
Η εκλογική συντριβή του ΣΥΡΙΖΑ, στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2023 έχει μικρή σχέση με τις ανεπαρκέστατες εξηγήσεις που έσπευσαν να δώσουν τα ηγετικά του στελέχη. Δεν είναι εδώ ο χώρος για να αναλύσουμε με επάρκεια αυτό το ζήτημα. Ωστόσο, μπορούμε να κάνουμε μια σύνδεση με το θέμα μας και ειδικότερα με το προηγούμενο κεφάλαιο και, σαν ελάχιστη παρατήρηση, να πούμε ότι οι ολιγαρχικές δομές του ΣΥΡΙΖΑ είχαν συρρικνώσει την πολιτική του ευφυία και την πολιτική του ικανότητα. Αυτό ήταν κάτι που έπαιξε ρόλο. Και πραγματική κοινωνική και πολιτική αλλαγή χωρίς αυξημένη πολιτική ευφυία και αυξημένη πολιτική ικανότητα, απλώς, είναι αδύνατο να γίνει. Ακόμη και αν στην αρχή υπάρχει πραγματική θέληση για μεγάλες κοινωνικές αλλαγές, η διαρκώς μειούμενη πολιτική ευφυία και πολιτική ικανότητα του κόμματος, με σιδηρά νομοτέλεια γίνεται παράγοντας που προκαλεί ήττες. Με τη σειρά τους οι διαρκείς ήττες, τις περισσότερες φορές, οδηγούν, πλέον, σε μειωμένη ή και ανύπαρκτη θέληση για μεγάλες κοινωνικές αλλαγές. Σε άλλες, βέβαια, περιπτώσεις το κόμμα οδηγείται σε ένα είδος μουμιοποίησης και τέτοια είναι η περίπτωση του ΚΚΕ.
Κάθε μεγάλη κρίση στους πολιτικούς οργανισμούς, ανοίγει και παράθυρα ευκαιριών. Ο Στέφανος Κασσελάκης εκμεταλλεύτηκε ένα τέτοιο παράθυρο ευκαιρίας και σερφάρισε επιδέξια πάνω σε ένα πελώριο κύμα αποδοκιμασίας προς τα κατεστημένα ηγετικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ. Ωστόσο, από μόνο του, αυτό δεν μπορεί να αποτελέσει πραγματική ικανοποίηση για την πλειοψηφία της κοινωνίας των πολιτών.
Η κοινωνία των πολιτών πρέπει να εκμεταλλευτεί σε βάθος, για το δικό της συμφέρον, το παράθυρο ευκαιρίας που παρουσιάζει η κρίση στο ΣΥΡΙΖΑ. Και ένας τέτοιος δρόμος είναι να επιβάλλει τον πλήρη εκδημοκρατισμό του ΣΥΡΙΖΑ. Είναι σημαντικό για την κοινωνία των πολιτών να υπάρξει μια πολιτική οντότητα πραγματικά και πλήρως δημοκρατική.
Ας το κάνουμε όπως ο Στέφανος Κασσελάκης *1:
Διαδώστε αυτό το κείμενο
Γραφτείτε, σαν μέλη στον ΣΥΡΙΖΑ, αν δεν είστε
Υποστηρίξτε μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ αυτές τις προτάσεις και εμπλουτίστε τις, ώστε να κατατεθούν σαν, όσο το δυνατό πιο ολοκληρωμένη, πρόταση δημοκρατίας στο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ
Υποστηρίξτε μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ την πραγματική δημοκρατία των μελών και όχι των στελεχών, όπου τα όποια μέλη αναλαμβάνουν υπεύθυνες θέσεις, με τους νέους δημοκρατικούς κανόνες, θα είναι πραγματικοί υπηρέτες των πλήρως ισότιμων μελών και όχι τα μέλη να είναι υπηρέτες των στελεχών (όπως συμβαίνει μέχρι τώρα).
Μπορούμε να συντονισθούμε, με βάση τα προηγούμενα, και να πετύχουμε:
Μια νέα πραγματική, και όχι την αφ’ υψηλού των στελεχών, κοινωνική ενσυναίσθηση
Μια νέα αναπτυγμένη συλλογική πολιτική ευφυία και μια νέα αυξημένη πολιτική ικανότητα
Για πραγματικές και βαθιές κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές που έχει ανάγκη η χώρα.
Υ.Γ. Από μένα, θα ακολουθήσει και νεότερο κείμενο, ανάλογα με το πότε θα πραγματοποιηθεί το Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ και με συγκεκριμένες προτάσεις, στρατηγικής πολιτικής σημασίας, που θα περιλαμβάνουν βέβαια τις προαναφερθείσες. Όμως, και αυτό είναι η πραγματική δημοκρατική αυτενέργεια των πολιτών, όποιος συμφωνεί, ενεργεί ήδη, για παράδειγμα, οργανώνοντας δίκτυα μελών και πολιτών που υποστηρίζουν τον εκδημοκρατισμό του ΣΥΡΙΖΑ (και όχι μόνο). Τα κοινωνικά δίκτυα, ασφαλώς, μπορούν να βοηθήσουν σε κάτι τέτοιο.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
*1 Ο ίδιος ο Στέφανος Κασσελάκης έχει υποστηρίξει επανειλημμένα ότι επιδιώκει «η βάση (του κόμματος) να συμμετέχει και να συνδιαμορφώνει την πολιτική». Ωστόσο, η κοινωνία των πολιτών ΔΕΝ πρέπει να περιμένει να δει τι ακριβώς σημαίνει αυτό και μέχρι που φτάνει η βούληση του νέου Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ. Η κοινωνία των πολιτών έχει συμφέρον, αυτόνομα, να επιδιώξει τον πλήρη εκδημοκρατισμό του ΣΥΡΙΖΑ. Όπως, βέβαια, και των άλλων κομμάτων. Απλώς, για την κοινωνία των πολιτών, το παράθυρο ευκαιρίας είναι ήδη ανοικτό στον ΣΥΡΙΖΑ.
