ΑΝΝΑ ΜΑΧΑΙΡΙΑΝΑΚΗ: «Σκηνογραφική και ενδυματολογική πρόκληση ο βαθμός δυσκολίας των θεατρικών κειμένων»
Συνέντευξη στην Χαρί Λέκκα
-Πολυπράγμων… σ΄ έναν συγκεκριμένο τομέα, που έχει όμως σινάφια. Τον καλλιτεχνικό. Ας αφήσουμε προς στιγμήν το χειροποίητο παιγνίδι ή το κόσμημα και ας πάμε στην σκηνογραφία. Επί 36 χρόνια δουλεύεις ακατάπαυστα σε όλα τα είδη, από αρχαίο δράμα έως και σύγχρονα έργα, Έλληνες, αλλά και ξένους συγγραφείς. Τι είναι αυτό που κάνει το «κλικ» για ν΄αναλάβεις να ντύσεις μια παράσταση;
ΑΠ:Το κλίκ για μένα είναι ποιος μου κάνει αρχικά την πρόταση συνεργασίας .Και εννοώ ποιος σκηνοθέτης η ποιός παραγωγός, ποιό θέατρο. Μπορώ να συνεργαστώ εκπληκτικά μόνο με ανθρώπους που ξέρω ή αντιλαμβάνομαι ότι «συνομιλούμε» στο νόημα και στην αισθητική αντίληψη για το θεατρικό κείμενο. Υπάρχουν σκηνοθέτες και δεν εννοώ μόνο τους καταξιωμένους και σημαντικούς, αγαπημένους φίλους, συνεργάτες η μη ,αλλά και τα πολύ νεώτερα παιδιά του θεάτρου που με πλησιάζουν με τόλμη και παρά την απειρία τους, το πάθος τους. Η ανάγκη της γνώσης και η ορμή τους για δουλειά στο θέατρο, με παρασύρουν σε συνεργασίες μοναδικές. Από την άλλη, τα κείμενα και ο βαθμός δυσκολίας στην ανάγνωση ή την απόδοσή τους σκηνογραφικά και ενδυματολογικά, αποτελούν στοίχημα και πρόκληση για μένα.
-Έχεις ασχοληθεί με την σκηνή της Επιδαύρου, του Ηρωδείου, του Ισπανικού θεάτρου, αλλά και του Αγρινίου ή της Κοζάνης; Υπάρχει εύκολο και δύσκολο;
ΑΠ:Η σκηνογραφική δημιουργία για οποιοδήποτε θεατρικό κείμενο σε οποιοδήποτε θεατρικό χώρο εμπεριέχει οδύνες μέχρι την αισθητική ολοκλήρωση της. Οι συνθήκες παραγωγής της σκηνογραφίας είναι αυτές που την κάνουν εύκολη ή δύσκολη. Δηλαδή οι δυνατότητες παραγωγής, οικονομικές, τεχνικές, το ήρεμο εργασιακό περιβάλλον με τους μαστόρους όλων των ειδικοτήτων, η καλή επικοινωνία με τους υπόλοιπους συντελεστές…. Και παρά τα 36 μου χρόνια στο θέατρο σε κάθε γενική δοκιμή πριν την πρεμιέρα είτε αφορά σε μια μεγάλη παραγωγή σε μεγάλες κρατικές σκηνές, ή σ΄ένα μονόλογο στο πατάρι ενός μικρού θεάτρου, εγώ αγωνιώ για το αισθητικό αποτέλεσμα με τον ίδιο τρόπο.
-Εκτός απ΄τις ελληνικές και τις παγκόσμιες σκηνές, ντύνεις και τους ηθοποιούς. Υπάρχουν αντιδράσεις, δυσκολίες;
ΑΠ: Οι ηθοποιοί ,όπως κάθε καλλιτέχνης, είναι πλάσματα με ανασφάλειες γιατί θα εκτεθούν στη σκηνή και αυτό επιφέρει αγωνία για το πώς εκλαμβάνεται η εικόνα τους από τους θεατές. Από την άλλη, εγώ πρέπει να ερμηνεύσω να κωδικοποιήσω και να αποδώσω το ρόλο με τρόπο εύληπτο από τον θεατή και σύμφωνα με το αισθητικό πλαίσιο όλης της παράστασης. Θεωρώ λοιπόν ότι ο ηθοποιός πρέπει να γνωρίζει γιατί φορά ένα κοστούμι, ποια μελέτη και ποιά αισθητικά επιχειρήματα εμπεριέχει ο σχεδιασμός του. Αν ο σκηνογράφος-ενδυματολόγος δεν μπορεί να πείσει τον ηθοποιό, έχει ο ίδιος πρόβλημα. Στην πραγματικότητα όσο πιο έμπειροι και σπουδαίοι οι ηθοποιοί τόσο περισσότερο αφήνονται και απολαμβάνουν τη συνεργασία. Σπάνια μπορώ να θυμηθώ ότι είχα απείθαρχους ηθοποιούς που τους αντιμετώπισα βέβαια με χιούμορ ή τακτική . Κρατώ τις αγκαλιές και τα ευχαριστώ σχεδόν όλων των ηθοποιών που συνεργάστηκα μέχρι τώρα.
-Θα ήθελα να ανακαλέσεις απ΄τη μνήμη σου μια χαρακτηριστική περίπτωση.
ΑΠ: Το πιο ίσως έντονο περιστατικό με διαφωνία, ήταν σε όπερα όταν ο εξαιρετικός και ταλαντούχος τραγουδιστής που ερμήνευε ένα σπουδαίο βασιλιά αντέδρασε γιατί δε φόρεσε μια γούνα, ένα βελούδο, ένα στέμμα και τα διακριτικά του ήταν μόνο ένα χρυσό μακρύ μεταξωτό φουλάρι και ένα βαρύ κόσμημα. Εκεί βέβαια μας άκουσε όλο το Μέγαρο…
-Αυτόν τον καιρό, αυτόν τον δύσκολο χειμώνα, για τις 1.500 παραστάσεις που ανέβηκαν στην Αθήνα τι έχεις να πεις;
ΑΠ:Ο αριθμός αυτός είναι ασύλληπτος όμως πιστεύω ότι υπάρχει εξήγηση. Είναι γεγονός ότι μεγάλες παραγωγές πια δεν ρισκάρονται, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, εξ αιτίας της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης. Η ανάγκη για επιβίωση και η αγωνία να μη μείνουν εκτός των θεατρικών πεπραγμένων κάνει τους ηθοποιούς να στήνουν μικρές, εύκολες, εντός εισαγωγικών, παραγωγές με μονολόγους ή ολιγομελή σχήματα, ενώ ταυτόχρονα συμμετέχουν σε πολλαπλές τέτοιες παραγωγές για να εξασφαλίσουν τα στοιχειώδη. Φυσικά με ανύπαρκτα ή στοιχειώδη σκηνικά και κοστούμια. Έτσι ένας ηθοποιός παίζει τη Δευτέρα στον εξώστη ενός Θεάτρου ,την Τρίτη στο πίσω πατάρι του άλλου θεάτρου, την Τετάρτη απογευματινή στην κεντρική σκηνή άλλου θεάτρου, Πέμπτη χορεύει και τραγουδά αλλού και Παρασκευοσαββατοκύριακο κάνει πρόβες για αλλού. Από την άλλη αυτός είναι και ο μόνος τρόπος να δουλέψουν και τα θέατρα για τη συντήρηση των χώρων τους και ίσως είναι και τα μόνα κερδισμένα. Το παράλογο είναι ότι παραστάσεις ανεβοκατεβαίνουν απελπισμένα . Μέσα σ αυτό το πανηγύρι βέβαια εμφανίζονται και διαμάντια, καθώς και νέα παιδιά ταλαντούχα που σε άλλες εποχές θα αργούσαν να πάρουν το δρόμο τους.
-Δουλεύεις κάποια παράσταση τώρα; Γνωρίζω πως το «Μπλοκ Ιχνογραφίας» του Κ.Καρτελιά, σε σκηνοθεσία Άννας Σωτρίνη, που ανέβηκε τέλος Οκτώβρη – αρχές Νοέμβρη στο ίδρυμα Κακογιάννης και τώρα βρίσκεται στην σκηνή του «Λύχνος», φέρει την υπογραφή σου. Τι έχεις να πεις γι΄αυτή σου την δουλειά σε συνδυασμό με την δουλειά της Άννας Σωτρίνη, με την οποία θα μπορούσαμε να πούμε πως γνωρίζεστε…παιδιώθεν;
ΑΠ: Πράγματι η παράσταση «Μπλοκ Ιχνογραφίας» μετά το ΄Ιδρυμα Κακογιάννη, μεταφέρθηκε στο θέατρο Λύχνος. Με την Άννα τη Σωτρίνη γνωριζόμαστε πολύ καλά και αναγνωριζόμαστε καλλίτερα μέσα από κάθε νέα συνεργασία. Η Άννα είναι μια πραγματική ποιήτρια που λατρεύει τους ποιητές και μπορεί να αποδώσει θεατρικά τους χυμούς τους μετασχηματίζοντας μέσα από τους προσωπικούς της καθρέπτες το λόγο, τις λέξεις σε θεατρική πράξη. Όταν έρχεται η ώρα να συνεργασθούμε με τρόπο μαγικό, οδηγούμαστε μέσα από το μυστικό της τούνελ η κάθε μια μας στο σημείο 0 και εκεί σε μια δημιουργική σιωπή περισσότερο βρίσκουμε τον κώδικα. Η Σωτρίνη είναι για μένα συγγενής όχι εξ αίματος αλλά εξ επιλογής.
-Υπάρχει κάποια άλλη πρόταση για την συνέχεια, στο άμεσο μέλλον;
ΑΠ: Οι άλλες παραστάσεις που ετοιμάζω είναι το «Αντίο Συρία» του Στέφανου Γανωτή σε σκηνοθεσία Μαρίας Φραγκή στο θέατρο ΟLVIO που θα ξεκινήσει τέλος Ιανουαρίου, αλλά και ένα έργο που αφορά στη ζωή μιας σπουδαίας αφανούς ηρωίδας κρητικοπούλας της Μαρίας Τσισκάκη Γαλιατσάτου. Την ηρωίδα υποδύεται η Ιωάννα Γκαβάκου ,που έκανε και τη θεατρική διασκευή, σε σκηνοθεσία και αυτό της Μαρίας Φραγγή και με μουσική της Νένας Βενετσάνου. Αυτό θα πάει αρχές Απριλίου στο θέατρο Αλκμήνη. Όμως εκτός από τις παραστάσεις έχω την χαρά να περνώ ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου στην πατρίδα της καρδιάς στην Κρήτη. Στο Ηράκλειο μαζί με τον Γιωργή τον Τσαμπουράκη , αυτόν τον βελούδινο ηθοποιό και άνθρωπο, στήσαμε τη Σχολή θεάτρου «Νότος» σε συνεργασία με το Ιεκ Μορφή και είμαι πολύ χαρούμενη καθώς ονειρεύομαι να συνδέσω το «Νότο» με το κέντρο- Αθήνα. Και ακόμα, έχω αναλάβει με το ρόλο της καλλιτεχνικής συμβούλου, το Φεστιβάλ «Ταξιδεύοντας στην Αγγλία» με το Μουσείο Καζαντζάκη. Ένας θεσμός που ξεκίνησε πέρυσι και εξελίσσεται σε διεθνές φεστιβάλ.
-Τι άλλο μένει να κάνεις, που το επιθυμείς, αλλά δεν έχει προκύψει ακόμα;
ΑΠ: Αυτό που πιστεύω και δεν πρωτοτυπώ, γιατί το έχουν εκφράσει και παλαιότερα και τώρα άνθρωποι της τέχνης, είναι ότι η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας είναι ο πολιτισμός . Αυτό που επιθυμώ είναι να γεμίσει με ένα δίκτυο Ακαδημιών Τέχνης και Πολιτισμού σε ανώτατη βαθμίδα σε μεγάλες πόλεις από άκρη σε άκρη η Ελλάδα .Αυτές οι Ακαδημίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν κέντρα σπουδών όχι μόνο Ελλήνων αλλά και ξένων σπουδαστών .Φαντάζεστε τη δουλειά θα γινόταν ….Σ αυτή την κατεύθυνση θα ήθελα να δουλέψω.
-Θα ήταν πολύ αν ζητούσα να μου παρομοιάσεις την Ελληνική πολιτική σκηνή του σήμερα, μ΄ ένα θεατρικό έργο;
ΑΠ:Δεν μπορώ να σκεφθώ κανένα θεατρικό έργο παρόμοιο με την Ελληνική πολιτική σκηνή. Δεν υπάρχει θεατρικός συγγραφέας τόσο σκοτεινός, δόλιος , επικίνδυνος και παράλογος που να συλλάβει όλη αυτή την ίντριγκα και την υποκρισία της πολιτικής .Οι πολιτικοί μας βέβαια είναι αριστοτέχνες υποκριτές και έχουν δημιουργήσει σχολή υποκρισίας με κώδικες μοναδικούς.
-…Και θα το έντυνες πως;
ΑΠ: Όλον αυτόν τον θίασο του παραλόγου θα τον έντυνα με τις εφιαλτικές μάσκες του James Ensor.
