Θεοδόσης Ν. Πελεγρίνης: « Αν είχα την δυνατότητα να ζήσω απ΄την αρχή, δεν θα άντεχα να ζήσω την ίδια»
Εφ΄ όλης της ύλης συνέντευξη στην Χαρί Λέκκα, με αφορμή το θεατρικό του έργο «Αυτοβιογραφία»
Είναι εφικτό να εναρμονιστεί η τέχνη με την φιλοσοφία και την πολιτική σήμερα, υπό την έννοια ότι η τέχνη μπορεί να παράξει φιλοσοφία και πολιτική, ενώ δεν συμβαίνει το αντίθετο;
Ο ρόλος της τέχνης, όπως και της φιλοσοφίας, δεν είναι να μας πει τι ισχύει στην πραγματικότητα, αλλά να μας υποδείξει πώς αλλιώς θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα ή πώς θα έπρεπε να είναι τα πράγματα. Υπ’ αυτήν την έννοια, είναι σαφές με ποιο τρόπο η τέχνη, ή η φιλοσοφία, μπορεί να επηρεάσει την πολιτική: να της υποδείξει άλλους, δυνατούς δρόμους, άλλες διεξόδους που θα μπορούσε να ακολουθήσει αυτή. Η πολιτική μπορεί βέβαια να μην ταυτίζεται με την τέχνη, αλλά προσφέρεται ως υλικό για να παραχθεί τέχνη. Ο καλλιτέχνης μπορεί να μεταχειριστεί θέματα από την πολιτική έτσι, ώστε, παράγοντας τα έργα του, να μας δώσει μια άλλη εικόνα της πολιτικής, διαφορετική από εκείνη που ισχύει στην πραγματικότητα τώρα.
Έχετε την πεποίθηση πως η φιλοσοφία και το θέατρο είναι χώροι συγγενικοί και συμπληρωματικοί. Επί έξη χρόνια ανεβάζατε την φιλοσοφία στην Σκηνή του Μεγάρου Μουσικής. Την ίδια περίοδο και λίγους μήνες μετά, ανεβήκατε ο ίδιος στην σκηνή…αντισυμβατικά με τα κλισέ που μας περιβάλουν θα έλεγα. Τι ήταν αυτό που σας κίνησε το ενδιαφέρον να γίνεται παραγωγός θεατρικών έργων και λίγο ηθοποιός τότε, με το δεδομένο ότι ο κόσμος ήξερε τον Πελεγρίνη, ως καθηγητή στο Πανεπιστήμιο. Ποια εσωτερική ανάγκη απελευθέρωσε το υποκριτικό ταλέντο του σεβάσμιου καθηγητή, κοσμήτορα, πρύτανη, του επιστήμονα, τα οποία αγνόησε κι έκανε το άλμα;
Τα πράγματα είναι έτσι όπως τα περιγράψατε: επιλογές, δοκιμές, άλματα. Νομίζω όμως ότι ο κόσμος εξακολουθεί ακόμη να με ξέρει ως καθηγητή φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, παράλληλα προς τις άλλες δραστηριότητές μου. Το ένα δεν αναιρεί το άλλο. Τώρα ως το ποια ανάγκη με οδήγησε να ανέβω στην σκηνή …, τι να σας πω. Ξέρω απλώς ότι ένιωσα την ανάγκη αυτή. Δεν το ψάχνω –όπως πολλά πράγματα στην ζωή μου. Απλώς συναντιέμαι μαζί τους και ακολουθώ το ένστικτό μου.
Είναι πρόκληση για σας το σανίδι;
Και για ποιον δεν θα μπορούσε να είναι. Το ζητούμενο είναι αν, ανεβαίνοντας στην σκηνή, μπορείς να το αντέξεις. Το να καταγίνεις στο θέατρο ως σκηνοθέτης ή ως συγγραφέας, με οποιαδήποτε τέλος πάντων άλλη ιδιότητα που δεν απαιτεί την φυσική σου παρουσία μπροστά στα μάτια του κοινού, είναι, εφόσον διαθέτεις κάποιο ταλέντο, παρά τις όποιες δυσκολίες, ανεκτό. Το να εμφανιστείς όμως επί σκηνής είναι μια δοκιμασία που δεν μετριέται. Θάνατος. Ένας θάνατος που περιμένεις να σε πάει στην κόλαση ή στον παράδεισο.
Ο κινηματογράφος δεν σας συγκινεί;
Αν εννοείτε ως θεατή, ναι βέβαια, αν και υπάρχουν άλλες μορφές της τέχνης –η λογοτεχνία, το θέατρο ή ο χορός– πουμε συγκινούν περισσότερο. Αν εννοείτε αν με συγκινεί ο κινηματογράφος ως δημιουργό, ασφαλώς και θα με συγκινούσε αν ήμουν σκηνοθέτης. Ο σκηνοθέτης στον κινηματογράφο είναι ο κυρίαρχος άρχων.
Θα ήθελα να σχολιάσετε το φετινό θεατρικό γεγονός, ότι αυτόν τον χειμώνα στην Αθήνα, εν μέσω οικονομικής κρίσης, ανέβηκαν 1.500 παραστάσεις.
Επιτέλους μια αχτίδα αισιοδοξίας στην καταχνιά της ολόπλευρής κρίσης που διέρχεται η χώρα μας.
Είναι βέβαιο πως θα μπορούσατε να κάνετε διατριβή για το θέατρο (αν δεν την έχετε κάνει ήδη). Τι είναι αυτό που σας ενθουσιάζει και τι αυτό που θα επιδεχόταν βελτιώσεων.
Μια διατριβή –μια διδακτορική διατριβή, αυτό νομίζω εννοείτε- για το θέατρο είναι μια επιστημονική δουλειά, όπως μια διατριβή στα μαθηματικά, στην φιλοσοφία. Είναι το πρώτο βήμα για να μπεις στον χώρο όπου σκοπεύεις να διατρίψεις. Αυτή η πρώτη στιγμή δεν μπορεί παρά να σε γεμίζει ενθουσιασμό. Από κει κι ύστερα χρειάζεται πολύς δρόμος για να τον διατρέξεις τον χώρο αυτόν της διατριβής σου. Αυτός ο μακρύς δρόμος είναι φυσικό να σου επιφυλάσσει πολλές ευχάριστες και πολλές δυσάρεστες εμπειρίες. Κουράγιο και κούραση. Στο χέρι σου, να τις χειριστείς έτσι ή αλλιώς, προς προαγωγή σου η για την καταστροφή σου. Το αν οι χειρισμοί σου αυτοί θα είναι επιτυχείς ή όχι δεν εξαρτάται από σένα. Οι συνθήκες σχεδόν πάντα μας ξεπερνούν. Πρέπει, όμως, αν και οι ελπίδες να επιτύχεις είναι μηδαμινές, να προσπαθείς. Αλλιώς, δεν έχεις καμιά απολύτως τύχη να πετύχεις, να βελτιώσεις τα πράγματα.
Συνεργασία με τον Καζάκο, το Πιατά κι άλλους. Σε λίγες ημέρες στο Ίδρυμα Θεοχαράκη θα δούμε την «Αυτοβιογραφία» σας. Έχετε τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Πως ήταν η συνεργασία σας με τους υπόλοιπους ηθοποιούς της παράστασης;
Δυο ονόματα που παραπέμπουν σε δυο από τα κορυφαία πρόσωπα του θέατρου μας –και όχι μόνο. Ο Καζάκος και ο Πιατάς δεν μόνο μεγάλοι ηθοποιοί. Είναι επίσης άνθρωποι υψηλού επιπέδου με ιδέες, με ευαισθησία για τον άνθρωπο και αγωνία για την κοινωνία στην οποία βρεθήκαμε ριγμένοι και την οποία είμαστε υποχρεωμένοι να υποφέρομε. Νιώθω δωρεά την ευκαιρία που μου δόθηκε όχι μόνο να γνωρίσω τον Καζάκο και τον Πιατά, αλλά και να συνεργαστώ μαζί τους. Όσον αφορά στους ηθοποιούς της παράστασης «Αυτοβιογραφία» νιώθω ευγνώμων που δέχθηκαν να συνυπάρξω επί σκηνής μαζί τους –και δέος, το ίδιο δέος που βιώνω όταν συναντώ έναν ηθοποιό.
Η Άννα Σωτρίνη, κάλυψε σκηνοθετικά την θεατρική σας «Αυτοβιογραφία». Της προτείνατε συνεργασία γιατί εκτιμάται την δουλειά της ή γιατί δίνεται βήμα σε νέους σκηνοθέτες;
ΑΠ. Κατ’ αρχάς, δεν πρόκειται για νέα σκηνοθέτιδα. Η Κυρία Άννα Σωτρίνη είναι σκηνοθέτις έμπειρη –και έμπυρη, μπορώ ύστερα από την ως τώρα συνεργασία να πω, έμπυρη από το πυρ, την φωτιά, με μια λέξη φλογερή, σπύρτο. Πέραν αυτού, είδα πρόσφατα το «Μπλοκ Ιχνογραφίας», σε κείμενα του Κώστα Καρτελιά, που σκηνοθέτησε, το οποίο μου άρεσε όλως ιδιαιτέρως. Γενικώς, όμως, θα έλεγα ότι έχω ευαισθησία στους νέους και, όποτε μου δίνεται η ευκαιρία, τους στηρίζω. Σκέπτεσθε τι έγκλημα είναι να κλείσεις τον δρόμο σε έναν νέο που θα άξιζε να προχωρήσει; Μπορεί να βοηθήσεις βέβαια έναν νέο, κι αυτός να αποδειχθεί τελικά ότι δεν αξίζει. Και λοιπόν; Μικρό το κακό.
Τα σκηνικά και τα κοστούμια, τα επιμελήθηκε η γυναίκα του γιού του Αιμίλιου Βεάκη. Σημαίνει κάτι για σας ότι και την παράσταση και τους ηθοποιούς σας ντύνει, η Πάγια Μουστάκη Βεάκη;
Δεν είναι μόνο το όνομα «Βεάκη» που προκαλεί –κατά θετικό τρόπο. Είναι το ίδιο το πρόσωπο που σε υποχρεώνει να σκύψεις σεμνά μέσα σου και να υποκλιθείς μπροστά της –μπροστά στην Πάγια Μουστάκη –Βεάκη.
Αν ξαναγραφόταν η ζωή σας από την ώρα μηδέν, ποιες επιλογές θα κάνατε;
Θα έκανα, ή μάλλον θα προσπαθούσα να κάνω,εκείνες τις επιλογές που θα μπορούσα να κάνω στην ζωή που έζησα ως τώρα και δεν τις έκανα. Να δω έτσι πώς αλλιώς θα μπορούσε να ήταν η ζωή μου. Δεν θα άντεχα να ζήσω την ίδια ζωή. Θέλω να πιστεύω ότι μετέχω της τέχνης, της οποίας το απαραίτητο συστατικό είναι ο αιφνιδιασμός, να βρίσκεσαι πάντα μπροστά στο απρόσμενο, αν επιλέγεις δίχως να ξέρεις πού θα σε πάει η επιλογή σου.
Μετά την « Αυτοβιογραφία» τι άλλο να περιμένουμε;
ΑΠ. Ο φόβος ότι το τέλος μπορεί αν επέλθει ανά πάσαν στιγμή με διακατέχει χρόνια τώρα. Ήθελα πάντα κάτι να υπάρχει πίσω μου, που, πού ξέρεις, μπορεί κάποιος να το πιάσει από κάτω. Θέλω να πω ότι η πορεία μου δεν τελειώνει με την «Αυτοβιογραφία». Υπάρχουν πράγματα δικά μου –έτοιμα. Αξιόλογα ή μη, υπάρχουν πάντως –έτοιμα.
Διαβάστε επίσης: Η «Αυτοβιογραφία» του Θεοδόση Πελεγρίνη σε σκηνοθεσία Άννας Σωτρίνη στο Ίδρυμα Β και Μ Θεοχαράκη
