Τα τεχνο-ουτοπικά “οράματα” δεν θα σώσουν τον πλανήτη

Mετάφραση Διονύσης Παπαδόπουλος

Οι τεχνο-ουτοπικοί φαντάζονται ότι ο ανθρώπινος πληθυσμός στη Γη μπορεί να σωθεί από την κατάρρευση χρησιμοποιώντας ενέργεια που συλλέγεται με μια Dyson Sphere (σφαίρα Ντάισον) – μια τεράστια ηλιακή συστοιχία που περιβάλλει τον ήλιο και διοχετεύει ενέργεια πίσω στη Γη – για να κατασκευάσει και να τροφοδοτήσει διαστημικά πλοία.

 

 

Σε αυτά τα πλοία,θα αφήσουμε πίσω τη μολυσμένη και κατεστραμμένη Γη για να βγούμε στο διάστημα και να αποικήσουμε το ηλιακό σύστημα.

 

Μια τέτοια ουτοπία περιγράφεται στην « Αποψίλωση των δασών και την αειφορία του παγκόσμιου πληθυσμού: μια ποσοτική ανάλυση » και είναι μια ιστορία που έχει αξία μόνο γιά τον δισεκατομμυριουχο τεχνοκρατη Elon Musk και τον Jeff Bezos.

 

Λέει με τόσα πολλά λόγια: έχουμε σκοτώσει αυτόν τον πλανήτη, οπότε ας βρούμε έναν άλλο.

Στην έκθεσή τους στό Νature, ο Mauro Bologna και ο Gerardo Aquino παρουσιάζουν ένα μοντέλο που δείχνει οτι με τη συνεχιζόμενη αύξηση του πληθυσμού και την αποψίλωση των δασών με τους τρέχοντες ρυθμούς,έχουμε λιγότερες από 10% πιθανότητες να αποφύγουμε την καταστροφική κατάρρευση του πολιτισμού μέσα στις επόμενες δεκαετίες.

 

 

Μερικοί υποστηρίζουν ότι μια σκόπιμη και καλά διαχειριζόμενη κατάρρευση θα ήταν καλύτερη από τις εναλλακτικές.

 

 

Καί οι δυό τους παρουσιάζουν δύο πιθανές λύσεις σε αυτήν την κατάσταση.Το ένα είναι να αναπτύξουμε την τεχνολογία Dyson Sphere που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να ξεφύγουμε από τους δεσμούς του πλανήτη μας και να κατοικήσουμε στο ηλιακό σύστημα.Το άλλο είναι να αλλάξουμε τον τρόπο που ζούμε (δηλαδή εκείνοι από εμάς που ζούμε σε βιομηχανική και καταναλωτική κοινωνία) σε αυτόν τον πλανήτη σε μια «πολιτιστική κοινωνία»,που δεν καθοδηγείται κυρίως από την οικονομία και την κατανάλωση,προκειμένου να διατηρηθεί ο πληθυσμός στη Γη.

Οι συγγραφείς αναγνωρίζουν ότι η ιδέα της χρήσης μιας σφαίρας Dyson για να παράσχει όλη την ενέργεια που χρειαζόμαστε για να κατοικίσουμε στο ηλιακό σύστημα δεν είναι ρεαλιστική,ειδικά στο χρονικό πλαίσιο πού εχουμε για να αποφευχθεί η κατάρρευση.Υποστηρίζουν ότι οποιαδήποτε απόπειρα ανάπτυξης τέτοιας τεχνολογίας,είτε να “ζει σε εξωγήινο χώρο είτε την ανάπτυξη της με οποιονδήποτε άλλο τρόπο για τη διατήρηση του πληθυσμού του πλανήτη “θα χρειαστεί πολύ καιρό δεδομένου του τρέχοντος ρυθμού αποψίλωσης.

 

 

Οι συγγραφείς ορθώς αναγνωρίζουν ότι «το υψηλότερο τεχνολογικό επίπεδο οδηγεί σε αυξανόμενο πληθυσμό και μεγαλύτερη κατανάλωση δασών. «Οι προσπάθειες για ανάπτυξη της πιο προηγμένης τεχνολογίας οπως πιστεύει η ανθρωπότητα οτι απαιτείται για την πρόληψη της κατάρρευσης θα επιταχύνει απλά το χρονικό πλαίσιο για την κατάρρευση.Ωστόσο,οι συγγραφείς αντιφάσκουν στη συνέχεια και επιστρέφουν σε μια φανταστική γη όταν προτείνουν ότι τα υψηλότερα τεχνολογικά επίπεδα μπορούν να επιτρέψουν την « πιο αποτελεσματική χρήση των πόρων » και επομένως μπορούν να οδηγήσουν, κατ ‘αρχήν, σε «τεχνολογικές λύσεις για την πρόληψη της οικολογικής κατάρρευσης του πλανήτη.”

Οι τεχνο-ουτοπικοί συχνά παραλείπουν να παρατηρήσουν ότι έχουμε τον πληθυσμό στη Γη ακριβώς επειδή έχουμε χρησιμοποιήσει τεχνολογία για να αυξήσουμε την αποτελεσματικότητα (και την αποδοτικότητα) των ορυκτών καυσίμων και άλλων πόρων * (δάση, μέταλλα, ορυκτά, νερό, γη, ψάρια,..). Κάθε φορά που αυξάνουμε την «αποτελεσματική χρήση» αυτών των πόρων αναπτύσσοντας νέα τεχνολογία,το αποτέλεσμα είναι μια αύξηση στη χρήση πόρων που οδηγεί σε αύξηση του πληθυσμού και της ανάπτυξης,μαζί με τη ρύπανση και τη οικοκτονία που συνοδεύει αυτήν την ανάπτυξη. Η γεωργική « πράσινη επανάσταση» είναι ένα τέλειο παράδειγμα αυτού:

Η πρόοδος στην τεχνολογία δημιουργησε νέα δημητριακά υψηλής απόδοσης,καθώς και νέα λιπάσματα,υβρίδια φυτοφάρμακα,ζιζανιοκτόνα,άρδευση και μηχανοποίηση,τα οποία απέτρεψαν την εκτεταμένη πείνα,αλλά συνέβαλαν επίσης σε μια συνεχιζόμενη έκρηξη στον πληθυσμό,την βιομηχανικη αναπτυξη,χημική χρήση,αποψίλωση,εξορυξη υποβάθμιση και αλάτωση της γης,ρύπανση των υδάτων,απώλεια εδάφους και απώλεια βιοποικιλότητας σε όλο τον κόσμο.

Οπως προέβλεπε ο οικονομολόγος William Stanley Jevons το 1865,η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης με την πρόοδο της τεχνολογίας οδηγεί σε περισσότερη χρήση ενέργειας.Εξαιρώντας την αποδεδειγμένη πρόβλεψή του,θα πρέπει να είναι προφανές ότι η νέα τεχνολογία δεν θα αποτρέψει την οικολογική κατάρρευση.Στην πραγματικότητα, μια τέτοια τεχνολογία είναι πολύ πιο πιθανό να την επιδεινώσει.

Αυτή η λανθασμένη πεποίθηση ότι η νέα τεχνολογία μπορεί να μας σώσει από την κατάρρευση διαπερνά τις πολιτικές και τα σχέδια των κυβερνήσεων σε όλο τον κόσμο.

Εργα όπως η Πράσινη Νέα Συμφωνία ,το πρόσφατα δημοσιευμένο σχέδιο για το κλίμα του Δημοκρατικού Κόμματος και οι στόχοι της αειφόρου ανάπτυξης του ΟΗΕ και οι συστάσεις της IPCC. Ολα αυτά τα έργα υποστηρίζουν την παγκόσμια ανάπτυξη και την υιοθέτηση της «καθαρής τεχνολογίας» και της «καθαρής βιομηχανίας» (δεν είμαι σίγουρη τι σημαίνουν αυτοί οι όροι),ενεργειακές τεχνολογίες «χωρίς εκπομπές» όπως η ηλιακή,αιολική,πυρηνική και υδροηλεκτρική ενέργεια  και τεχνολογίες μετριασμού της αλλαγής του κλίματος,όπως δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα,έξυπνα δίκτυα,τεχνητή νοημοσύνη και γεω-μηχανική.Επισημαίνουν τη μαζική αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας από τον άνεμο και τον ηλιο και καυχωνται για το πόσο αποτελεσματικές και φθηνές έχουν γίνει αυτές οι τεχνολογίες,υπονοώντας ότι όλα θα είναι καλά αν συνεχίσουμε να καινοτομούμε νέες τεχνολογίες στην καλά φθαρμενη πορεία της προόδου μας.

 

Μίλια εγκαταστημενων ηλιακών συλλεκτών,τεχνητές λίμνες στη μέση των ερήμων και των χωραφιών ατελειωτες σειρες και δικτυα ανεμογεννητριών,τεράστια λευκά μεταλλικά θηρία που μετατρέπουν τον αέρα σε ηλεκτρισμό,σε κορυφές βουνών και λιβάδια που γρηγορα γινονται χερσότοποι,τεράστια φράγματα από σκυρόδεμα που πνίγουν ποτάμια μέχρι θανάτου για να αποθηκεύσουν αυτό που συνηθίζαμε να λέμε νερό,τώρα απλώς ενσωματωμένη ενέργεια αποθηκευμένη για να δημιουργήσουμε ηλεκτρόνια όταν τα χρειαζόμαστε – οι τεχνο-ουτοπικοί ισχυρίζονται ότι αυτές οι λεγόμενες καθαρές τεχνολογίες μπορούν να αντικαταστήσουν τον μαύρο χρυσό των σημερινών φαντασιώσεων μας και  τά ορυκτά καύσιμα και να μας σώσουν με φουτουριστικές ηλεκτρικές ψευδαισθήσεις.

Ολα αυτά τα οράματα είναι εξίσου αβάσιμα ως προς την ικανότητά τους να μας σώσουν από την κατάρρευση.

Και ενώ τα ηλιακά πάνελ,οι ανεμογεννήτριες και τα φράγματα είναι αληθινά, με την έννοια ότι υπάρχουν – σε αντίθεση με τη σφαίρα Dyson – όλα εξίσου ενσωματώνουν την απόλυτη αποτυχία της φαντασίας,γιατι εμείς οι άνθρωποι φαίνεται να μην μπορούμε να την υπερβούμε. Κάποιοι θα κοροϊδεύουν την απόρριψη αυτών των ηλεκτρικών οραμάτων και λένε ότι η φαντασία και η εφεύρεση νέων τεχνολογιών είναι το αποκορύφωμα του ανθρώπινου επιτεύγματος.Με τέτοια διαμόρφωση,οι τεχνο-ουτοπικοί έχουν πείσει τον εαυτό τους ότι η δημιουργία νέων τεχνολογιών για την επίλυση των προβλημάτων των παλαιών τεχνολογιών είναι πρόοδος. 

 

 

Και αν κοιτάξετε το γράφημα της παγκόσμιας κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας:

 

Θα πρέπει να είναι προφανές σε κάθε λογικό άτομο ότι οι νέες,αποκαλούμενες «καθαρές» τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας απλά συμπληρωνουν την ανοδική καμπύλη του γραφήματος και δεν αντικαθιστούν ορυκτά καύσιμα με ουσιαστικό τρόπο. Προηγούμενη έρευνα έχει δείξει ότι «η συνολική εθνική [ των ΗΠΑ ] ενεργειακή χρήση από πηγές εκτός ορυκτών καυσίμων εκτοπισε λιγότερο από το ένα τέταρτο μιας μονάδας χρήσης ενέργειας από ορυκτά καύσιμα και,εστιάζοντας ειδικά στην ηλεκτρική ενέργεια, κάθε μονάδα ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από μη ορυκτα  καυσιμα εκτοπισε λιγότερο από το ένα δέκατο μιας μονάδας ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ορυκτά καύσιμα . “

Εν μέρει,αυτό οφείλεται στην ενέργεια των ορυκτών καυσίμων που απαιτείται για την εξόρυξη,τη διύλιση,την κατασκευή την εγκατάσταση,τη συντήρηση και τη σωστή απόρριψη υλικών που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ανανεώσιμων πηγων ενεργειας και τεχνολογιών μετριασμού του κλίματος.

 

 

Ωστόσο,όσοι χρησιμοποιούν τη λέξη «καθαρό» για να περιγράψουν αυτές τις τεχνολογίες ξεχνούν εύκολα να αναφέρουν αυτά τα προβλήματα.

Οι ανεμογεννήτριες και οι ηλιακές συστοιχίες γίνονται τόσο φθηνές κατασκευάζονται για να μειώσουν το κόστος της ενέργειας που απαιτείται για τη διάσπαση του αερίου: έτσι, το μαύρο φίδι τρώει τη δική του ουρά. 

 

 

«Οι ηλιακοί συλλέκτες αρχίζουν να πεθαίνουν,αφήνοντας πίσω τοξικά σκουπίδια» ..

 

Επειδή δεν μπορούν να ανακυκλωθούν,οι περισσότερες λεπίδες ανεμογεννητριών καταλήγουν σε χώρο υγειονομικής ταφής,όπου θα μολύνουν το έδαφος και τα υπόγεια ύδατα για πολύ καιρό και αφού η ανθρωπότητα είναι μια μακρινή αναμνηση.Τα δάση στα νοτιοανατολικά και βορειοδυτικά των Ηνωμένων Πολιτειών αποδεκατίζονται για την παραγωγή βιομάζας υψηλής τεχνολογίας εξαιτίας ενός κενού στην πολιτική προϋπολογισμού της ΕΕ για τον άνθρακα που μετρά τη βιομάζα ως ανανεώσιμη πηγή και χωρίς εκπομπές.Τα φράγματα έχουν σκοτώσει τα ποτάμια στα βορειοδυτικα των ΗΠΑ με αποτέλεσμα οι πληθυσμοί σολομού καταρρέουν.Θα μπορούσα να συνεχίσω για πολλα ακομα..

Τα ψέματα που λέμε στους εαυτούς μας

Ακριβώς όπως η Dyson Sphere,αυτές και άλλες τεχνολογίες που φανταζόμαστε θα σώσουν τον τρόπο ζωής μας από την κατάρρευση είναι αυταπάτες σε μεγάλη κλίμακα.Ο κυβερνήτης της αμερικανικής πολιτείας της Ουάσινγκτον καυχιέται για το πώς η άφθονη «καθαρή» υδροηλεκτρική ενέργεια αυτής της πολιτείας θα μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε μια «καθαρή» οικονομία, ενώ ταυτόχρονα διαμαρτύρεται για την επικείμενη εξαφάνιση των φαλαινων Oρκα που εξαρτώνται από το σολομό… Αναρωτιέμαι: δεν βλέπει την αντίφαση ή είναι σκόπιμα τυφλός στη δική του υποκρισία;

 

Το πρόσωπο της Γης είναι μια καταγραφή των ανθρώπινων αμαρτιών (Susan Griffin,Woman and Nature) ενός κατάστιχου γραμμένου από σκυρόδεμα και ατσάλι.Η Γη συστρέφεται με ουρανοξύστες και γέφυρες,άροτρα και συνδυασμούς,ηλιακούς συλλέκτες και ανεμογεννήτριες,ορυχεία και χαμενα βουνά · με μελάνι από χημικά απόβλητα και πυρηνική μόλυνση,πλαστικό και πτώματα δέντρων.

 

 

Οι ουρανοί επίσης,λένε την πιο πρόσφατη ιστορία μας.

 

 

Κάποτε πηγή έμπνευσης και μυθικών παραμυθιών,στους ουρανούς βλέπουμε τώρα αεροπλάνα και τις χημικες τροχιες τους διαστημικά σκουπίδια και δορυφόρους που κάποτε τα νομιζαμε για πεφταστέρια,αλλά δεν μπορούμε πλέον να δουμε γιατί υπάρχουν τόσα πολλά σκουπίδια με μια όραση που κρύβεται από τά στρώματα καθε ειδους τοξικών νεφων και σωματιδιων όζοντος και βενζολίου. 

 

 

Μία από τις πολλές ιστορίες των επίγειων αμαρτιών μας είναι η αποψίλωση των δασών.

Οπως λέει η παροιμία,τα δάση προηγούνται και ακολουθούν οι έρημοι.Ο Mauro Bologna και ο Gerardo Aquino στην εκθεσή τους επέλεξαν μια καλή μέτρηση για την κατανόηση και τη μέτρηση του χρόνου που απομένει στη Γη.

 

 

Χωρίς δάση,δεν υπάρχει βροχή και τά κέντρα των ηπείρων γίνονται έρημοι.Λέγεται ότι η Μέση Ανατολή μια τεράστια περιοχή που σήμερα θεωρούμε σαν κυρίως έρημο,ήταν κάποτε σκεπασμένη σε δάση τόσο πυκνά και τεράστια που το φως του ήλιου δεν άγγιζε ποτέ το έδαφος .Χωρίς δάση,δεν υπάρχει σπίτι για τα είδη που από καιρό εχουμε ξεχασει ότι είμαστε συνδεδεμένοι,σε αυτόν τον ιστό της ζωής φανταζομαστε τον εαυτό μας ξεχωριστό,κοιτάζοντας από ψηλά ως τεχνο-θεοι ” αυτό το βρώμικο άβολο πράγμα που ονομάζουμε φύση”, προστατευμένοι από τη φυσαλίδα μας φτιαγμενη από πλαστικό και ατσάλι. Χωρίς δάση,δεν υπάρχει ζωή.

 

 

Ενα μέρος μιας φράσης στη μέση της έκθεσής τους ξεδιπλώνει την αρχική αμαρτία του ανθρώπου: 

 

 

“το μοντέλο μας δεν προσδιορίζει τον τεχνολογικό μηχανισμό με τον οποίο οι επιτυχημένες τροχιές μπορούν να βρουν μια εναλλακτική λύση στα δάση και να αποφύγουμε την κατάρρευση “. . 

 

 

 

 

 

 

 

 

Θα ήθελα να δώσω στους συγγραφείς το πλεονέκτημα της αμφιβολίας,καθώς τελειώνουν την έκθεσή τους με μια δελεαστική αναφορά σε έναν άλλο τρόπο ύπαρξης για τον άνθρωπο,όταν γράφουν, “προτείνουμε ότι μόνο οι πολιτισμοί που μπορούν να αλλάξουν εγκαίρως από μια οικονομική κοινωνία σε ένα είδος «πολιτιστικής» κοινωνίας μπορεί να επιβιώσουν ». Δεν επεκτείνονται ομως καθόλου σε αυτήν την ιδέα. Ως φυσικοί,ίσως οι συγγραφείς δεν ένιωθαν ότι είχαν την ελευθερία να το κάνουν σε ένα διάσημο περιοδικό όπως τό Νature, όπου, υποτίθεται, οι επιστήμονες αναμένεται να παραμείνουν σταθεροί και καθαροι στις δικές τους γραμμές.

 

Εχοντας καταστήσει σαφώς την υπόθεσή τους ότι η πολιτισμένη ανθρωπότητα μπορεί να περιμένει μια αλλαγή της συνθήκης ζωής αρκετά σύντομα,ίσως ένιωθαν καλύτερα να αφήσουν στους άλλους την ευθύνη και τη φαντασία για αυτό το όραμα. Ενα τέτοιο όραμα δεν απαιτεί απλώς να θυμόμαστε ποιοι είμαστε: διπολικοί πίθηκοι που εξαρτώνται απόλυτα από τον φυσικό κόσμο για την ύπαρξή τους.Θα απαιτήσει μια βαθιά ακρόαση των δασών,των ποταμών,του ουρανού,της βροχής,του σολομού,των βατράχων,των πουλιών,εν συντομία σε όλες τις παλλόμενες,αναπνευστικές, ρέουσες,ομιλούσες κοινότητες στις οποίες ζούμε αλλά αγνοούμε μεσα στη βιασύνη μας να καλύψουμε τον κόσμο με τις καινοτομίες μας στη νέα τεχνολογία.

 

Ο Paul Kingsnorth έγραψε : «Οι πνευματικοί δάσκαλοι σε όλη την ιστορία έχουν διδάξει ότι το θείο επιτυγχάνεται μέσω της απλότητας,της ταπεινότητας και της αυτο-άρνησης: μέσω της άρνησης του εγώ και του σεβασμού για τη ζωή.Για να το πούμε ελαφρώς,αυτά δεν είναι ποιότητες που ενθαρρύνει ο πολιτισμός μας. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ξεπερασμένα ,ότι τα έχουμε ξεχάσει για αυτο και έχουν τωρα σημασία. “

 

Νέες τεχνολογίες,πραγματικές ή φανταστικές,τα κέρδη που φέρνουν είναι μονο αυτό που εκτιμά ο πολιτισμός μας.

 

Κατασκευή φραγμάτων,ηλιακών συστοιχιών και ανεμογεννητριών,πειραματιζομενοι με μηχανήματα για να συλλάβουν CO2 από τον αέρα και να εγχέει SO2 στην τροπόσφαιρα για να αντανακλά τον ήλιο.

 

 

Φανταζόμαστε ότι οι Σφαίρες Ντάισον θα τροφοδοτουν διαστημόπλοια που μεταφέρουν την ανθρωπότητα σε νέα σύνορα – αυτές οι προσπάθειες είναι όλες συναρπαστικές και απευθύνονται στην αίσθηση της περιπέτειας μιας κυριαρχης κουλτουρας και εναρμονίζονται τέλεια με μια προοδο που απαιτεί πάντα περισσότερα.Αλλά τέτοιες αναζητήσεις καταστρέφουν τις ψυχές μας μαζί με τη ζωντανή Γη σιγα σιγα και περισσότερο με κάθε νέα τεχνολογία που εφευρίσκουμε.

 

Αυτή η συνεχής ώθηση για πρόοδο μέσω της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών και νέων τρόπων παραγωγής ενέργειας είναι το αντίθετο της απλότητας,της ταπεινότητας και αρνησης του εγώ.

 

 

Ετσι,το ερώτημα γίνεται: πώς μπορούμε να θυμόμαστε τις απολαύσεις μιας απλής,ταπεινής,φειδωλής ζωής;Πώς μπορούμε να ξαναγράψουμε τις ιστορίες μας για να δημιουργήσουμε μια πολιτιστική κοινωνία με βάση αυτές τις αξίες; Εχουμε λίγο χρόνο για να βρούμε μια απάντηση.

 

* Δεν μου αρέσει η λέξη “πόροι” οταν αναφέρομαι στον φυσικό κόσμο.Το χρησιμοποιώ εδώ επειδή είναι μια εύχρηστη λέξη και είναι ο “τρόπος” με τον οποίο οι περισσότεροι τεχνο-ουτοπικοί αναφέρονται σε βουνά,ποτάμια,βράχια,δάση και γενικά τη ζωή.

 

dgrnewsservice.org/civilization/techno-utopian-visions-will-not-save-us