ΤΕΛΙΚΑ, ΓΙΝΟΜΑΣΤΕ ΟΝΤΩΣ ΑΣΦΑΛΕΣΤΕΡΟΙ;
Μια απόπειρα πράσινης προσέγγισης
Στην πρόσφατη ψηφοφορία για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2021, οι αυξημένες δαπάνες του υπουργείου Εθνικής Άμυνας είχαν την τιμητική τους: μόλις 16 αρνητικές ψήφοι, σε σύνολο 300 βουλευτών. Σε ορίζοντα 5ετίας, το κυβερνητικό πρόγραμμα προβλέπει 10 δις ευρώ για νέα οπλικά συστήματα, 17.000 νέες θέσεις επαγγελματικών στρατιωτικών, αύξηση θητείας κατά 33% με οριζόντια κατάργηση αναβολών και στράτευση για όλους στα 18. Όταν υλοποιηθούν όλα αυτά, η χώρα θα μπορεί πλέον να αισθάνεται ασφαλέστερη. Μακροπρόθεσμα, όμως;
- Στην πρόσφατη ιστορία, το βαρύτερο πλήγμα (και) για την ασφάλεια της χώρας ήταν η χρεωκοπία του 2010. Σημαντικό ρόλο είχαν εδώ οι προηγούμενες εξοπλιστικές «αγορές του αιώνα», τις δεκαετίες του 1990 και του 2000. Αντέχουμε ως χώρα το ρίσκο να ξαναδούμε σε επανάληψη το ίδιο έργο;
- Μαχητικά, υποβρύχια, πύραυλοι και φρεγάτες επιλέγονται με κριτήριο και την ικανότητα για επιχειρήσεις μεγάλης διάρκειας, σε μακρινές αποστάσεις: ένας προσανατολισμός μάλλον προς τις ανοικτές θάλασσες και τα διεθνή ύδατα στην Ανατολική Μεσόγειο, παρά προς την υπεράσπιση συνόρων και νησιών.
- Με αναγκαστικά πεπερασμένα περιθώρια προσλήψεων, 17.000 επιπλέον επαγγελματίες στρατιωτικοί σημαίνουν αναγκαστικά ακόμη λιγότερα περιθώρια για επαρκή στελέχωση (και θωράκιση) σε υγεία, εκπαίδευση, υποστήριξη της ενεργειακής μετάβασης, προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
- Δισεκατομμύρια ευρώ για εισαγόμενους εξοπλισμούς, ότι «εξάγουμε» κι άλλες θέσεις εργασίας, επιδοτώντας ευθέως ξένες πολεμικές βιομηχανίες.
- Πολλοί από τους 17.000 επιπλέον στρατιωτικούς, θα έχουν σίγουρα ικανότητες και για άλλους, πιο παραγωγικούς τομείς. Η υποχρεωτική στράτευση στα 18 με οριζόντια κατάργηση αναβολών, θα επηρεάζει αρνητικά τις σπουδές χιλιάδων ακόμη νέων, ιδιαίτερα όσων δίνουν 2η φορά εξετάσεις για τη σχολή της επιλογής τους, ή ξεκίνησαν το σχολείο λίγο μεγαλύτεροι. Το «ανθρώπινο κεφάλαιο» της χώρας, υποβαθμίζεται λοιπόν και αυτό.
Ψευδαισθήσεις και παγίδες
Η ψευδαίσθηση ασφάλειας που προσφέρουν η στρατιωτική ισχύς και οι «στρατηγικές συμμαχίες», έχει επανειλημμένα οδηγήσει τις ελληνικές κυβερνήσεις στην απόρριψη πραγματικών ευκαιριών για αξιοπρεπή επίλυση των ελληνοτουρκικών σε πλαίσιο Διεθνούς Δικαίου: ελάχιστοι ξέρουν ότι το 2010 η τουρκική πλευρά αποδεχόταν τις τότε ελληνικές προτάσεις για τις διαφορές στο Αιγαίο, θέτοντας ως μόνο όρο να μείνει ανοικτή η οριοθέτηση στην Ανατολική Μεσόγειο (με ρητό πάγωμα, μάλιστα, κάθε μονομερούς ενέργειας) και να επιλυθεί αργότερα με χωριστή προσφυγή στη Χάγη Η πορεία του «Ορούτς Ρέις» χαράχτηκε από το 2010 – Λάθη και παραλείψεις δεκαετιών της Αθήνας έχουν «γκριζάρει» την ελληνική ΑΟΖ | ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ (topontiki.gr). Δέκα χρόνια μετά, η τουρκική πολιτική δεν διαμορφώνεται πια από τον ευρωπαϊστή Νταβούτογλου, σφοδρό πολέμιο πλέον του Ερντογάν, αλλά από τη συμμαχία του τελευταίου με το MHP των Γκρίζων Λύκων. Τα ζητήματα που αφέθηκαν τότε ανοικτά, διευκολύνουν σήμερα την πολιτική Ερντογάν.
Σοβαρότερη, τέλος, παγίδα αποτελεί η αντίληψη ότι «οι εχθροί των εχθρών μας είναι φίλοι μας» και η άκριτη ταύτιση με τα συμφέροντα κάθε χώρας που θα βρεθεί κι αυτή σε αντιπαράθεση με την Τουρκία. Ήδη η Γαλλία ζητά Έλληνες καταδρομείς στις επιχειρήσεις κατά των τζιχαντιστών στη Δυτική Αφρική (με κίνδυνο να εκτεθούμε σε επιθέσεις αντιποίνων), Σαουδική Αραβία και Εμιράτα αναζητούν ελληνική στήριξη κατά του Ιράν, Γαλλία και ΗΠΑ μας πιέζουν για τη μερίδα του λέοντος στους νέους εξοπλισμούς. Τι από όλα αυτά μας κάνει ασφαλέστερους;
Στην πρόσφατη κρίση στον Καύκασο, η στενή σχέση του Ισραήλ με την Ελλάδα δεν το εμπόδισε να ταχθεί ανοικτά στο πλευρό του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας. Τι θα συμβεί, αν αύριο η Τουρκία προσφερθεί να στηρίξει την ισραηλινή συμμαχία κατά του Ιράν;
Υπάρχει χώρος για άλλη προσέγγιση;
Μια διαφορετική προσέγγιση απαιτεί λύσεις μηδενικών εξορύξεων πετρελαίου και αερίου, όπως αυτή που καταθέτουν οι Πράσινοι Οι Πράσινοι για τα Ελληνοτουρκικά και την κρίση στην Ανατολική Μεσόγειο – Prasinoi Τα δεδομένα της κλιματικής κρίσης, όπου οι διεθνείς δεσμευτικοί στόχοι απαιτούν να μείνει στη γη πάνω από το 80% των ήδη γνωστών αποθεμάτων, δεν αφήνουν περιθώρια για νέες έρευνες/εξορύξεις πετρελαίου και αερίου.
Πρώτο επείγον βήμα θα ήταν η διαπραγμάτευση μιας «νέας Βέρνης», ανάλογης με τη συμφωνία Καραμανλή-Ντεμιρέλ του 1976 για το Αιγαίο Ελληνοτουρκική διαφορά ως προς την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας – Ειδικότερα κείμενα (mfa.gr), για πλήρες πάγωμα κάθε έρευνας/εξόρυξης για υδρογονάνθρακες και εργασίας για αγωγούς (όπως ο East Med) στην Ανατολική Μεσόγειο, τουλάχιστον μέχρι την επίλυση με νόμιμη οριοθέτηση. Παράλληλα να αξιοποιηθεί η διαμεσολάβηση της Ε.Ε. για διπλωματικές λύσεις σύμφωνες με το Διεθνές Δίκαιο και την καλή γειτονία σε όλα τα ανοικτά ζητήματα, με ορίζοντα τη Χάγη.
Ο διεθνής στόχος για σύντομη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα μπορεί να προσφέρει στην Ε.Ε. (και τη χώρα μας) επιπλέον διπλωματικά όπλα, με υπό όρους χρηματοδοτήσεις στην Τουρκία για τη δική της ενεργειακή μετάβαση ως υποψήφια χώρα-μέλος και ως τη μεγαλύτερη οικονομία στην Ανατολική Μεσόγειο, στο πλαίσιο ενός Πράσινου Σχεδίου για όλη την ευρύτερη περιοχή. Στη σημερινή εποχή, χρειαζόμαστε περιφερειακές συνεργασίες που να συνδέουν όλες τις χώρες και να σταθεροποιούν την ειρήνη, όχι αντιμαχόμενους άξονες που κλιμακώνουν εντάσεις.
Ακόμη κι αν το ξεχνάμε, η ασφάλεια μιας κοινωνίας είναι μακροπρόθεσμη και αδιαίρετη: Όταν εστιάζουμε αποκλειστικά στη βραχυπρόθεσμη και στρατιωτική διάσταση, τελικά υπονομεύεται και υποθηκεύεται. Γι’ αυτό ακριβώς χρειαζόμαστε έναν ουσιαστικό δημόσιο διάλογο, για όλες αυτές τις πτυχές. Σε εποχές πανδημίας και κλιματικής κρίσης, η ασφάλεια δεν μπορεί να εκφράζεται ούτε μόνο ούτε κυρίως με στρατιωτικούς όρους.
Γιάννης Παρασκευόπουλος
Νομικός, μέλος του Συμβουλίου των ΠΡΑΣΙΝΩΝ
