Περίληψη από την εισήγηση του Βασίλη Τακτικού στη Ημερίδα του ΕΚΠΑ Η Κοινωνική Οικονομία ως πυλώνας αειφόρου ανάπτυξης: Εφαρμογές στην Ενέργεια και τα Απορρίμματα
ΕΝΕΡΓΕΙΑ- ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ- ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ
Θεσμοί και εφαρμογές κοινωνικής οικονομίας
Αγαπητοί φίλοι,
Ξεκινώ από ένα θεμελιώδες ερώτημα.
‘’Ενώ οι νέες τεχνολογίες καλπάζουν από άποψη νέων δυνατοτήτων στην ενέργεια και στην πράσινη οικονομία, οι Θεσμοί και οι εφαρμογές βραδυπορούν για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας και ανεργίας».
Τι είναι αυτό που εμποδίζει την γρήγορη μετάβαση από τα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα, το πετρέλαιο και τον άνθρακα, στις ήπιες μορφές ενέργειας, εάν λάβουμε υπόψη τις νέες τεχνολογίες αξιοποίησης της Ηλιακής ενέργειας που επιτρέπουν την απεριόριστη χρήση της σε αποκεντρωμένο επίπεδο.
Αν ρίξουμε μια ματιά στα οικονομικά μεγέθη που επενδύονται από τις μεγάλες εταιρείες και κράτη στα ορυκτά καύσιμα θα διαπιστώσουμε ότι οι επενδύσεις στις ήπιες μορφές υστερούν κατά κράτος με μικρές εξαιρέσεις. Υπάρχουν Χώρες με ανεπτυγμένες ΑΠΕ, όπως:
Ο Καναδάς που παράγει το 66% της ηλεκτρικής του ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ενώ άλλες χώρες που παράγουν ανάλογο ποσό ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, η Νορβηγία, η Δανία, στη Σουηδία (53,9%), τη Φινλανδία (39,3%), τη Λετονία (37,6%) και την Αυστρία (32,1%), η Νέα Ζηλανδία, και η Βραζιλία.
Σε παγκόσμιο όμως επίπεδο μολονότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας «γίνονται όλο και πιο ανταγωνιστικές από πλευράς κόστους» και συμβάλλουν στις χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, το ποσοστό ΑΠΕ πλησιάζει το 15% στη χώρα μας (Ελλάδα) σύμφωνα με Εurostat το ποσοστό ενεργειακής κατανάλωσης ΑΠΕ στο 15,4%.
Βλέπουμε έτσι, μια υστέρηση σε σχέση με τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα που είναι η ηλιοφάνεια και η νησιώτικη διάρθρωση της χώρας καθώς το πολιτικό μας σύστημα είναι προσανατολισμένο, περισσότερο στα πετρέλαια που απαιτούν μεγάλο κόστος και περίπλοκες διαδικασίες για να αντληθούν, πέραν από το περιβαλλοντικό κόστος.
Τι είναι εκείνο που καθυστερεί τις επενδύσεις σε τομείς που η κοινωνία και η Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί κατανεμημένα να επενδύσει με μικρά μερίδια των πολιτών καταναλωτών μέσα από ενεργειακές κοινότητες και ενεργειακούς συνεταιρισμούς;
Είναι ζήτημα μόνο νομοθεσίας, που αντιμετωπίζεται με το νέο νόμο για τις «ενεργειακές κοινότητες» η κάτι πιο περίπλοκο σε σχέση με τους θεσμούς που επικρατούν και ευνοούν ακόμη τις συγκεντρωτικές και ρυπογόνους τεχνολογίες στη χρήση τους όπως είναι τα ορυκτά καύσιμα.
¨Ένα άλλο ερώτημα είναι ποιος επιλέγει την πολιτική των μεγάλων εταιρειών που προτιμούν να επενδύσουν στα ορυκτά καύσιμα και όχι στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που λειτουργούν αποκεντρωμένα και κατανεμημένα στην κοινωνία.
Η απάντηση είναι προφανής. Οι εταιρείες που συγκεντρώνουν την παραγωγή ενέργειας σε λίγα χέρια και υπεραμύνονται έναντι της παραγωγικής διάχυσης στις τοπικές κοινωνίες.
Μαζί τους ολόκληρο το συγκεντρωτικό θεσμικό σύστημα της δεύτερης βιομηχανικής επανάστασης που στηρίζεται στην εξειδίκευση, συγκεντροποίηση και διαμεσολάβηση της οικονομίας μεταξύ παραγωγού και καταναλωτή εν προκειμένω της ενέργειας αλλά και άλλων υπηρεσιών.
Η δυνατότητα Παραγω-κατανάλωσης από τους ίδιους τους καταναλωτές οι οποίοι με τα νέα τεχνολογικά δεδομένα μπορούν να είναι μέτοχοι σε ενεργειακούς και καταναλωτικούς συνεταιρισμούς δύσκολα βρίσκει υποστηρικτές στην κρατική γραφειοκρατία και στις δημόσιες συντεχνίες που έχουν υψηλά προνόμια από τον συγκεντρωτικό και μονοπωλιακό σύστημα της ενέργειας.
Η έλευση της τρίτης βιομηχανικής επανάστασης που ευνοεί τους ενεργειακούς συνεταιρισμούς και κοινότητες είναι προφανές ότι βρίσκει απέναντί της όλα αυτά τα λόμπυς και συμφέροντα που έχουν ακόμη πολύ μεγάλη επικοινωνιακή και πολιτική δύναμη.
Η πράσινη αποκεντρωμένη ανάπτυξη δεν έχει ακόμη περάσει στα οικονομικά των θεσμών.
Ο νέος νόμος που ετοιμάζεται για τις «ενεργειακές κοινότητες» και ενεργειακούς συνεταιρισμούς είναι ένα σημαντικό βήμα. Αλλά δεν είναι η μοναδική προϋπόθεση που θα αλλάξει τα θεσμικά δεδομένα. Και με το νόμο 1667/86 θα μπορούσε να γίνει και έχουν γίνει δύο τέτοιοι ενεργειακοί συνεταιρισμοί στην χώρα μας.
Το θέμα είναι τα κίνητρα για να εμπλακούν σε αυτή την υπόθεση η Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών και εν γένει οι πολίτες καταναλωτές.
Πρόκειται για το νέο επιχειρηματικό υποκείμενο στο χώρο της ενέργειας, της ανακύκλωσης και της διαχείρισης περιβάλλοντος.
